Sammelband (Theologie)

Kurzformat

Sammelband (Theologie) / 2. Hälfte 14. Jahrhundert/1. Hälfte 15. Jahrhundert
1 Band (289 Blätter) : 29-29,5 x 19-20 cm - Papier
  • Basel, Universitätsbibliothek, UBH A XI 55 (Benutzung aus konservatorischen Gründen nicht möglich)

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170522250905501
005 20240904191738.0
008 091123q13501449xx 00| | lat d
019 |a Rekatalogisierungsgrad teil  |5 HAN 
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 HAN/11.11.2020/bmt 
035 |a (HAN)000222345DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170522250905501 
035 |a (41SLSP_UBS)9972437369505504  |9 (41SLSP_UBS)9972437369505504 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
041 0 |a lat  |a ger 
046 |a q  |c 1350  |e 1449 
245 0 0 |a Sammelband (Theologie) 
264 0 |c 2. Hälfte 14. Jahrhundert/1. Hälfte 15. Jahrhundert 
300 |a 1 Band (289 Blätter)  |c 29-29,5 x 19-20 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
490 1 |a Abteilung A XI  |v 55 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen für den Sonderlesesaal. 
506 |a Aufgrund des konservatorischen Zustandes ist die Benutzung momentan nicht möglich 
510 4 |a Binz, Gustav. - Die Handschriften der Öffentlichen Bibliothek der Universität Basel / beschrieben von Gustav Binz. Abt. 1, Bd. 1, Die deutschen Handschriften der Öffentlichen Bibliothek der Universität Basel. Abt. A. - Basel : [Universitätsbibliothek], 1907, S. 285-289 
510 4 |a Scarpatetti, Beat Matthias von u.a. - Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz ..., Bd.1. - Dietikon; Zürich, 1977, Nr. 333 
510 3 |a Steinmann, Martin. - Unpublizierte Beschreibung (Ergänzungen) 
541 |f Öffentliche Bibliothek der Universität Basel 
546 |a Lateinisch, Deutsch 
561 |a Aus dem Leonhardsstift, vgl. Bl. 1r Hand des Bibliothekars Johannes de Frankfordia: "Liber presens pertinet fratribus canonicis regularibus domus sancti Leonardi Basiliensis". Kaufeintrag 1416 Bl. 244v: "Iste liber est Johannis dicti Goldsmid nationis Schaffhusen morantis in Friburg emptus anno domini M⁰CCCC⁰XVI⁰". 
563 |a Ende 15. Jahrhundert, mit braunem Leder überzogene Holzdeckel, Streicheisenlinien, Stempel MARIA; zwei in Stifte auf dem vorderen Deckel greifende Lederschliessen. Innenseiten der Deckel mit Bruchstücken einer liturgischen, mit Musiknoten versehenen Pergamenthandschrift bedeckt; restauriert 1952. 
581 |a Goedeke, Karl. - Every-Man, Homulus und Hekastus. Ein Beitrag zur internationalen Literaturgeschichte. - Hanover 1865  |3 288rb-288va 
581 |a Welter, Jean-Thiébaut. - L'Exemplum dans la littérature religieuse et didactique du moyen Âge. - Paris/Toulouse 1927, p. 496  |3 288rb-288va 
581 |a Mozley, John Henry. - On the text of the speculum stultorum. In: Speculum 4 (1929), S. 430-442  |3 251v-254v 
581 |a Ders. - On the text and manuscripts of the speculum stultorum II. In: Speculum 5 (1930), S. 251-263  |3 251v-254v 
581 |a Boutemy, André. - The manuscript tradition of the speculum stultorum. In: Speculum 8 (1933), S. 510-519  |3 251v-254v 
581 |a Schmidt, Wieland. - Die vierundzwanzig Alten Ottos von Passau. - Leipzig 1938, S. 47  |3 244vb 
581 |a Scarpatetti, Beat Matthias von. - Die Kirche und das Augustiner-Chorherrenstift St. Leonhard in Basel (11./12. Jh. - 1525). - Basel/Stuttgart 1974, S. 296f., 299 Anm. 419 und S. 361 
581 |a Colberg, Katharina. - Art. Hemmerli, Felix. In: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, 2. Aufl., Bd. 3. - Berlin 1981, Sp. 989-1001, hier Sp. 994  |3 103v-105v 
581 |a Lohr, Carolus. - Aristotelica helvetica. - Freiburg 1994 (Scrinium Friburgense, Sonderband 6) 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Febr. 2015  |i Titel, Jahr und Signatur nach: Binz 1907 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c April 2016  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |i Rekatalogisiert auf der Basis von: Binz (1907), mit Ergänzungen  |k Flury 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
583 1 |b Konservierung=Preservation=Conservation  |c 2024  |i Konservatorische Behandlung im Tintenfrassprojekt 
596 3 0 |g 1r  |t Besitzeintrag und Conspectus  |i Liber presens pertinet ... Et in eo continentur subscripta. Tractatus dictus manipulus curatorum ... - ... Sermones duo de spiritu sancto. Ffinis [sic]  |s Von der Hand des Bibliothekars Johannes von Frankfurt 
596 3 1 |g 1v  |t leer 
596 3 0 |g 2r-103r  |t Manipulus curatorum  |r Guido de Monte Rocherii  |i [2r-3v Tabula capitulorum:] Tractatus primus de sacramentis ... [4r] Reverendo in Christo patri ac domino Raimundo divina providencia sancte valencie sedis episcopus devotorum minimus Guido de monte Rocherii ... - ... mee ignorancie ascribens caritative corrigat et pro me peccatore ad deum preces fundat. Amen 
596 3 0 |g 103r  |t De undecim conditionibus quas debet habere qui celebrat aut qui eucharistiae sacramentum recipit  |i [N]ota undecim sunt condiciones quas debet ad minus habere qui celebrat aut qui eukaristie recipit sacramentum ... - ... XI⁰ quod habeat puram et rectam conscienciam 
596 3 0 |g 103v-105r  |t Contra Lolhardos et Beghardos et alios qui dicunt res ecclesiae esse elymosinas  |i >Nota hic contra aliquos Lollhardos et Beghardos ac alios qui dicunt res ecclesie esse elymosinas<. Nota quamvis res ecclesie ut decime et oblaciones sint redditus ... - ... Et hec sunt verba sancti Jeronimi ad Narbonensem episcopum. Et illi et eis similes dicant hanc collectam in nomine domini. Sentiat hic quilibet discretus lector quid sit in predictis tenendum de donis datis testatis legatis que interdum fiunt bona mente et misericordiali intencione. E. Jaeger 
596 3 1 |g 105v-106v  |t leer 
596 3 0 |g 107ra-188vb  |t Expositio symboli apostolorum  |r Johannes von Marienwerder  |i >Assit in principio sancta Maria meo. Exposicio simboli apostolorum<. Pro tabula exposicionis simboli apostolorum est sciendum quod totus liber iste est distinctus intra decem partes ... [107vb sequitur tabula] ... [111vb] Prologus. Venite ambulemus in lumine dei nostri Ysaie 2. qui volumus prout debemus in fide credibilium proficere ... - ... Et regnat in unitate spiritus sancti deus per omnia secula seculorum. Amen. >Explicit exposicio simboli apostolorum proxima feria quinta in die sancti Cuonradi episcopi anno domini etc. Lº<. [Darunter, durchgestrichen:] Per me Johannem Foelkmair de Memingen  |s Vgl. A X 126 Nr. 1 
596 3 0 |g 189ra-244vb  |t Lectura libri quarti sententiarum  |r Gerhardus O.P.  |i >Utrum ad actum fruicionis beatifice requiratur comprehensio obiecti trinitatis deifice<. Et arguitur primo quod non et hoc sic ... - ... Quando separabuntur omnes boni et mali igitur etc. et sic est finis tocius operis. >Explicit lectura quarti sentenciarum fratris Gerha[rdi] ordinis fratrum predicatorum<. [Darauf 1½ Zeilen ausradiert. Darunter:] Iste liber est Johannis dicti Goldsmid nationis Schaffhusen morantis in Friburg emptus anno domini M⁰CCCC⁰XVI⁰  |s Verfasser ist nicht der Augustinereremit Gerhardus de Senis, sondern ein Gerhardus O.P. (vgl. Steinmann, unpublizierte Beschreibung). Diese Lectura fehlt bei Stegmüller, Repertorium sent. Zum Besitzeintrag 244vb vgl. Schmidt (1938), S. 47 
596 3 0 |g 245r  |t Tabula 
596 3 1 |g 245v  |t leer 
596 3 0 |g 246ra-250va  |t Auctoritates exquisitae ex libris veteris testamenti  |i >Incipit prologus Iheronimi presbyteri super libr[... Rest abgerieben]<. Nota quod primus liber apud Hebreos vocatur bresit ... >Incipiunt auctoritates exquisite ex libro proverbiorum Salomonis<. Parabole Salomonis filii David regis Israel ad sciendam sapienciam et disciplinam ... - ... Herodyas vero eidem caput Johannis abscidit et tanti viri mortem in precium saltacionis accepit 
596 3 0 |g 250va-251ra  |t Excerpta ex Isidori Hispalensis etymologiarum libro XVI, cap. IV-XV  |i >Incipiunt dicta generalia de gemmis preciosis secundum Ysidorum secundum diversos colores ut subsequitur<. Magnes lapis indicus est ab inventore vocatus ... - ... [Kap. 15,3:] si iuxta ignem fuerit celerrime ardescit 
596 3 0 |g 251ra  |t Versus super historias aestivales  |i >Nota versus super hystorias estivales cum legendis ipsarum<. Wult sibi scripta legi Ihremye passio Christi. Post festum pasce legitur actus apostolorum ... - ... Sic vidi dominum post narcissi quoque festum  |v Walther, Initia carminum 20877 (vorliegende Handschrift genannt) 
596 3 0 |g 251rb-251va  |t Orationes a presbytero faciendae  |i Quam dilecta. Benedixisti. Inclina [usw. Die übrigen Gebete sind mit folgenden Überschriften versehen:] >Presbyter exuens se dicat<. ... >Quando lavat manus presbyter<. ... >Ad humerale<. ... >Ad albam<. ... >Ad zonam<. ... >Ad manipulum<. ... >Ad casulam<. ... >Accedens ad altare<. ... - ... introire ad sancta sanctorum 
596 3 0 |g 251va-254vb  |t Speculum pauperum seu stultorum  |i >Speculum pauperum<. Josue quinto [recte: septimo] da gloriam deo et confitere domino. Dicit quid fecisti quia per veram confessionem ... [Die Überschriften der einzelnen Kapitel lauten: 252rb] >De legitimis<. ... [252va] >De VII mortalibus [peccatis]<. ... [253rb] >De V sensibus<. ... [253va] >De VII sacramentis<. ... [253vb] >De VII donis spiritus sancti<. ... [254ra] >De quatuor peccatis enormibus<. ... - ... Quod nunquam viva fuerit sed reviviscunt quod quondam viva fuerit. Explicit speculum stultorum. >Explicit speculum stultorum< 
596 3 0 |g 254vb-255ra  |t De medicina spirituali  |i Nota quod medicina spiritualis habet se ad modum corporalis ... - ... quas beatus Paulus vocat passiones ignominige 
596 3 0 |g 255ra-255rb  |t Lateinische Notizen über Sodom  |i Item deus pro enormitate huius dicti [?] criminis in tantum iratus est Sodome ... - ... et peccatores coram deo nimis 
596 3 0 |g 255rb-255va  |t Expositio orationis dominicae  |i Pater noster qui es in celis unusquisque homo qui clamat ... - ... et regnat deus in secula seculorum amen 
596 3 0 |g 255va-255vb  |t Ordo confessionis habendae  |i >De confessione<. [P]rimo fiat confessio de puerilibus ... - ... Solempne votum continencia excedens  |s Ebenso A X 133, 4r-5r (dort länger) 
596 3 0 |g 256ra-259vb  |t Expositio super sequentiam Ave praeclara maris stella  |i >Exposicio super ave plecara [!]<. Ave preclara. Ista sequencia est decandanda [!] de beata virgine ... - ... ex incolatu id est peregrinacione huius seculi immundi. Sequitur alia sequentia exultent filie Syon  |s Die genannte Sequenz folgt aber nicht, sondern es schliessen sich unmittelbar an: 
596 3 0 |g 259vb-260va  |t Auctoritates Aristotelis et aliorum super diversas materias  |i >Incipiunt auctoritates Arystotelis et aliorum super diversas materias<. >Incipiunt auctoritates diversarum materiarum<. Et primo Aristoteles in primo de anima bonorum honorabilium ... - ... Gregorius cuius vita despicitur eius predicacio condempnatur 
596 3 0 |g 260vb-261vb  |t De nativitate domini Jesu Christi  |i Nativitas domini nostri Jesu Christi secundum carnem ut quidam aiunt completis ab Adam V milibus annis et XXVIII annis facta est ... - ... sicut angelus dixerat invenerunt 
596 3 0 |g 262r  |t Abschrift einer deutschen Privaturkunde  |s Inhalt: Ein ungenannter Nördlinger vermacht einem Ungenannten zwanzig Pfund auf den weissen Sonntag nächsthin; das Geld soll bis 3 Meilen Weges von Bissingen gebracht werden. Bürgen: Fritz von Nuren(berg) und Chuntz von Nurdilingen. "Datirt: Am nächsten Freitag vor Mittfasten 1359". Abschrift aus dem 14. Jh. 
596 3 0 |g 262r.266vab  |t Legenda de sancto Christophoro, ex Legenda aurea deprompta (unvollständig)  |r Jacobus de Voragine  |i Christophorus genere Cathaneus procerissime stature wultuque terribilis erat ... [Unten Bl. 262r bricht der Text der Legende ab, der Rest befindet sich auf Bl. 266vab, dort Schluss:] ad modum palme floruisse et dactulos pertulisse  |v Ed. Graesse, Th. - Jacobi a Voragine legenda aurea. - Dresden 1846, S. 432 
596 3 0 |g 262va-284va  |t Speculum humanae salvationis  |i >Incipit speculum humane salvacionis et primo prologus<. Qui ad iusticiam erudiunt multos fulgebunt ... - ... Et ad honorem passionis eius omnia peccata vitamus. >Explicit speculum humane salutis<.  |s Es fehlen das Prooemium und Kapitel VI,51-VIII,50; XLIII,28-XLV. Kap. I-VI, XV-XVIII. XXI, XXII sind falsch numeriert.  |v Lutz, Jules und Perdrizet, Paul (Ed.). - Speculum humanae salvationis : Kritische Ausgabe. - Mulhouse 1907-1909 (diese Hs. nicht erwähnt) 
596 3 0 |g 284va-288rb  |t Notabilia de diversis materiis  |i >De quatuor ordinibus iudicii<. Notandum quod quatuor ordines erunt in extremo iudicio ... [Weitere Überschriften:] >De oracione quid faciat<. ... >De fragilitate humane nature<. ... [284vb] >De infirmitate corporis<. ... >De spiritualibus oculis<. ... [285ra] >De quatuor nunciis diaboli<. ... >De octo saltibus Christi<. ... >De misericordia domini<. ... [285rb] >De diviciis hominum<. ... >De virtutibus beate Marie virginis<. ... >De tribulacione<. ... >De tribulacione persecucionis<. ... [285va] >De timore<. ... >De illuminacione<. ... >De detractoribus<. ... >De temptacione<. ... >De obediencia<. ... - ... [etc., zuletzt: 288ra] >De chorea<. ... [288rb] 10. Non concupisces uxorem aut ancillam proximi tui quod maxime ibi accidit per factum, per imposicionem et per intencionem 
596 3 0 |g 288rb-288va  |t Exempla duo  |i >Nota<. Nota. Erat quidam prepotens rex qui quendam servum coquine in cinere iacentem exaltavit ... - ... [288va] hoc ut evadamus eternam mortem pro nobis suspensus est in cruce hic est verus auxiliator. [Ende der ersten Erzählung. Dann:] >Aliud notabile<. Fuit quidam rex Grecie gaudium temporale reputans vanum et inutile ... - ... Impius ardebit. Frigebit luce carebit. Flebit. Stridebit. Fecebit [?] verme dolebit  |s 288rb: Eine Variante des Everymanmotivs bzw. der Freundesprobe, die der von Th. Wright (1842) gedruckten am ehesten entspricht. Vgl. Gödeke (1865), S. 26f.; 288va: Version der in den Gesta Romanorum und oft überlieferten Geschichte von der Todestrompete, aber nicht identisch mit den Gesta Romanorum (vgl. ed. Oesterley, S. 498, Cap. 143)  |v Wright, Thomas - A selection of Latin Stories from Mss. of the XIIIth and XIVth Centuries. - London : Percy Society, 1842, n. 108, p. 96  |v Oesterley, Hermann (Ed.). - Gesta Romanorum. - Berlin 1872 
596 3 0 |g 288va  |t Legenda de sancto Oswaldo  |r Jacobus de Voragine  |i Sanctus Oswaldus rex anglorum per quendam de Schotya episcopum conversus est et baptizatus ... - ... Manus cum brachio huc usque recens servata est reliquo vero corpore in pulverem redacto ipso perordinante  |s Von jüngerer Hand in den leer gebliebenen Raum dieser Spalte geschrieben  |v Ähnlich, aber nicht wörtlich gleich mit der Fassung: Graesse (1846), S. 904 
596 3 0 |g 288vb-289vb  |t Sermones duo de spiritu sancto  |i >Sermo de sancto spiritu<. Et ad deum veniemus et mansionem apud eum faciemus. Spiritus sanctus ad quosdam veniet sed mansionem non facit ... - ... [289rb Schluss des ersten Sermo:] Matth. Xº Ambulans per loca arida querens requiem et non invenit. [Zweiter Sermo:] >Item sermo de sancto spiritu<. Repleti sunt omnes spiritu sancto et ceperunt loqui prout ... Actuum IIº In verbo proposito tria consideranda sunt primum est habundans gracia ... - ... et plures potes inducere vincentes temptaciones 
596 3 0 |g 289vb und unterer Rand  |t Oratio ad Mariam virginem  |i Sancta Maria pia et perpetua virgo et mater domini nostri Iesu Christi exaudi me per illum dolorem ... - ... consolatum in omnibus rebus pro quibus invoco nomen tuum mater misericordie [?]. Amen  |s Von etwas jüngerer Hand in den leer gebliebenen Raum der letzten Spalte und auf den unteren Rand geschrieben 
596 3 0 |g 289va.b oberer Rand  |t Zwei Strophen aus einem deutschen Gedicht  |r Henricus quidam  |i [Spalte a] Nieman getrwe der welte ... wol ire [?] lonet sicher ... sin sol. Untruwe er mit der welte hat hüitent uch alle dast min rat ... Ego Heinricus feci. [Spalte b] Ich han gesehen selten triuwe mit triuwen gelten. Triuwe du bist ein seltzen gast, dem du werdest der habe dich vast ... [vgl. Freidank 44,11f.]  |s Von einer Hand des 14. Jh. auf den oberen Rand des Blattes geschrieben, stark abgerieben und verblasst, auch beim Binden verstümmelt, so dass der Text nur noch teilweise leserlich ist 
596 0 |b Lagen: 7 VI⁸⁴ + VII⁹⁸ + (IV-1)¹⁰⁵ + (VI-1)¹¹⁶ + 10 VI²³⁶ + (VI-3)²⁴⁵ + 2 IV²⁶¹ + 2 V²⁸¹ + IV²⁸⁹; teilweise Reklamanten, im zweitletzten und letzten Teil alte Lagenzählungen auf der Vorderseite des ersten Lagenblattes unten rechts bzw. auf der Rückseite des letzten Lagenblattes unten Mitte. 
596 0 |a Beim Binden (im 15. Jh.) ist der Bl. 246 bis Schluss umfassende Teil der Hs. so stark beschnitten worden, dass von den an den Rand geschriebenen Zusätzen manches verloren gegangen ist. Bl. 246r stark abgerieben und gebräunt. 
596 1 |a Rote Kapitelüberschriften und -initialen, auf Bl. 107r etwas grössere blau-rote Zierinitialen. 
596 1 |d Schriftraum: 19,5-24 x 13-16,5 cm; bis Bl. 105 ungespalten, Bl. 107 bis Schluss zweispaltig.  |e Verschiedene Hände Anfang des 15. und des 14. Jh.: 1) Bl. 1-66; 2) Eberhard Jaeger, Bl. 67-105r; 3) Johannes Fölkmair von Memmingen anno 1450, Bl. 107-188; 4) Bl. 189-245; 5) 14. Jh., Bl. 246-260va; 6) 15. Jh., zerstreut über Bl. 255r, 262r, 266v, 272v, 289vb; 7) Bl. 260vb-261vb; 8) Bl. 262r; 9)=5) Bl. 262va-289; 10) Zusätze am Rand auf Bl. 285rv, 286rv, 288; 11) Zusätze am oberen Rand von Bl. 285v, 286r, 287r, 288r, 289v (deutsch). 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Walther, Carmina Nr. 20877  |2 han-A4 
690 |a Undecim sunt conditiones quas debet ad minus habere qui celebrat et qui recipit eucharistiae sacramentum  |2 han-A1 
690 |a Quamvis res ecclesiae ut decimae et oblationes sint reditus  |2 han-A1 
690 |a Pro tabula expositionis symboli apostolorum est sciendum quod totus liber iste est distinctus  |2 han-A1 
690 |a Utrum ad actum fruitionis beatifice requiratur comprehensio obiecti trinitatis deificae  |2 han-A1 
690 |a Nota quod primus liber apud Hebraeos vocatur Bresit  |2 han-A1 
690 |a Iosuae quinto [recte: 7,19] 'Da gloriam ...' Dicit quid fecisti, quia per veram confessionem  |2 han-A1 
690 |a Nota quod medicina spiritualis habet se ad modum corporalis  |2 han-A1 
690 |a Primo fiat confessio de puerilibus ut de inoboedientia  |2 han-A1 
690 |a Ave preclara. Ista sequentia est decantanda de beata virgine  |2 han-A1 
690 |a Nativitas domini nostri Iesu Christi secundum carnem ut quidam aiunt completis ad Adam 5 milibus annis  |2 han-A1 
690 |a Qui ad iustitiam erudiunt multos, fulgebunt quasi stellae  |2 han-A1 
690 |a Erat quidam prepotens rex qui quendam servum coquinae in cinere iacentem exaltavit  |2 han-A1 
690 |a Et ad deum veniemus ... [Ioh. 14,23]. Spiritus sanctus ad quosdam veniet sed mansionem non facit  |2 han-A1 
690 |a Sancta Maria pia et perpetua virgo et mater domini nostri Iesu Christi, exaudi me per illum dolorem  |2 han-A1 
690 |a Nieman getruve der welte ze wol / ... lonet sicher ... sin sol / ...  |2 han-A1 
700 0 |a Guido  |c de Monte Rocherii  |d ca. 14. Jh.  |0 (DE-588)100944175  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 |a Marienwerder, Johannes  |d 1343-1417  |0 (DE-588)118844334  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Gerhardus  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Gerhardus  |t Lectura libri quarti sententiarum 
700 0 |a Isidor  |c Sevilla, Erzbischof, Heiliger  |d 560-636  |0 (DE-588)118555995  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Jacobus  |c Genua, Erzbischof  |d 1228-1298  |0 (DE-588)118556401  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Johannes  |c von Frankfurt  |e Annotator  |4 ann 
700 1 |a Goldsmid, Johannes  |0 (DE-588)1100360492  |e Schreiber/Scriptorium  |e Früherer Eigentümer  |4 scr  |4 fmo 
700 1 |a Fölkmair, Johannes  |d von Memmingen  |e Schreiber/Scriptorium  |4 scr 
700 1 |a Jaeger, Eberhard  |0 (DE-588)1099983991  |e Schreiber/Scriptorium  |e Früherer Eigentümer  |4 scr  |4 fmo 
710 2 |a Stift St. Leonhard Basel  |0 (DE-588)1086026543  |e Früherer Eigentümer  |4 fmo 
830 0 |a Abteilung A XI  |v 55  |w (HAN)000108216DSV05 
852 4 |b A100  |c 102HSS  |j UBH A XI 55  |z Benutzung aus konservatorischen Gründen nicht möglich  |9 (41SLSP_UBS)9972437369505504 
856 4 2 |u http://www.archive.org/stream/p1diehandschrift01univuoft#page/285/mode/2up  |z Binz online 
856 4 2 |u http://www.handschriftencensus.de/7645  |z Handschriftencensus 
856 4 2 |u http://www.ub.unibas.ch/digi/a100/kataloge/mscr/mscr_a/BAU_5_000222345_cat.pdf  |z Beschreibung (PDF) (672K) 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c 102HSS  |p 12  |j UBH A XI 55  |b A100  |9 (41SLSP_UBS)9972437369505504 
986 |a (41SLSP_UBS)9972437369505504  |9 (41SLSP_UBS)9972437369505504 

Basisinformationen

Signatur:
  • Basel, Universitätsbibliothek, UBH A XI 55 (Benutzung aus konservatorischen Gründen nicht möglich)
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Sammelband (Theologie)
Entstehungsangaben:
2. Hälfte 14. Jahrhundert/1. Hälfte 15. Jahrhundert
Entstehungszeit (normiert):
1350 - 1449
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (289 Blätter); 29-29,5 x 19-20 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier
Serie:
Abteilung A XI; 55

Sucheinstiege

Körperschaft:
Werktitel:
Formschlagwort:

Hierarchie/Kontext

Wird geladen...

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [1r] Besitzeintrag und Conspectus. Liber presens pertinet ... Et in eo continentur subscripta. Tractatus dictus manipulus curatorum ... - ... Sermones duo de spiritu sancto. Ffinis [sic] Von der Hand des Bibliothekars Johannes von Frankfurt
  • [1v] leer
  • [2r-103r] Manipulus curatorum, Guido de Monte Rocherii. [2r-3v Tabula capitulorum:] Tractatus primus de sacramentis ... [4r] Reverendo in Christo patri ac domino Raimundo divina providencia sancte valencie sedis episcopus devotorum minimus Guido de monte Rocherii ... - ... mee ignorancie ascribens caritative corrigat et pro me peccatore ad deum preces fundat. Amen
  • [103r] De undecim conditionibus quas debet habere qui celebrat aut qui eucharistiae sacramentum recipit. [N]ota undecim sunt condiciones quas debet ad minus habere qui celebrat aut qui eukaristie recipit sacramentum ... - ... XI⁰ quod habeat puram et rectam conscienciam
  • [103v-105r] Contra Lolhardos et Beghardos et alios qui dicunt res ecclesiae esse elymosinas. >Nota hic contra aliquos Lollhardos et Beghardos ac alios qui dicunt res ecclesie esse elymosinas<. Nota quamvis res ecclesie ut decime et oblaciones sint redditus ... - ... Et hec sunt verba sancti Jeronimi ad Narbonensem episcopum. Et illi et eis similes dicant hanc collectam in nomine domini. Sentiat hic quilibet discretus lector quid sit in predictis tenendum de donis datis testatis legatis que interdum fiunt bona mente et misericordiali intencione. E. Jaeger
  • [105v-106v] leer
  • [107ra-188vb] Expositio symboli apostolorum, Johannes von Marienwerder. >Assit in principio sancta Maria meo. Exposicio simboli apostolorum<. Pro tabula exposicionis simboli apostolorum est sciendum quod totus liber iste est distinctus intra decem partes ... [107vb sequitur tabula] ... [111vb] Prologus. Venite ambulemus in lumine dei nostri Ysaie 2. qui volumus prout debemus in fide credibilium proficere ... - ... Et regnat in unitate spiritus sancti deus per omnia secula seculorum. Amen. >Explicit exposicio simboli apostolorum proxima feria quinta in die sancti Cuonradi episcopi anno domini etc. Lº<. [Darunter, durchgestrichen:] Per me Johannem Foelkmair de Memingen Vgl. A X 126 Nr. 1
  • [189ra-244vb] Lectura libri quarti sententiarum, Gerhardus O.P.. >Utrum ad actum fruicionis beatifice requiratur comprehensio obiecti trinitatis deifice<. Et arguitur primo quod non et hoc sic ... - ... Quando separabuntur omnes boni et mali igitur etc. et sic est finis tocius operis. >Explicit lectura quarti sentenciarum fratris Gerha[rdi] ordinis fratrum predicatorum<. [Darauf 1½ Zeilen ausradiert. Darunter:] Iste liber est Johannis dicti Goldsmid nationis Schaffhusen morantis in Friburg emptus anno domini M⁰CCCC⁰XVI⁰ Verfasser ist nicht der Augustinereremit Gerhardus de Senis, sondern ein Gerhardus O.P. (vgl. Steinmann, unpublizierte Beschreibung). Diese Lectura fehlt bei Stegmüller, Repertorium sent. Zum Besitzeintrag 244vb vgl. Schmidt (1938), S. 47
  • [245r] Tabula
  • [245v] leer
  • [246ra-250va] Auctoritates exquisitae ex libris veteris testamenti. >Incipit prologus Iheronimi presbyteri super libr[... Rest abgerieben]<. Nota quod primus liber apud Hebreos vocatur bresit ... >Incipiunt auctoritates exquisite ex libro proverbiorum Salomonis<. Parabole Salomonis filii David regis Israel ad sciendam sapienciam et disciplinam ... - ... Herodyas vero eidem caput Johannis abscidit et tanti viri mortem in precium saltacionis accepit
  • [250va-251ra] Excerpta ex Isidori Hispalensis etymologiarum libro XVI, cap. IV-XV. >Incipiunt dicta generalia de gemmis preciosis secundum Ysidorum secundum diversos colores ut subsequitur<. Magnes lapis indicus est ab inventore vocatus ... - ... [Kap. 15,3:] si iuxta ignem fuerit celerrime ardescit
  • [251ra] Versus super historias aestivales. >Nota versus super hystorias estivales cum legendis ipsarum<. Wult sibi scripta legi Ihremye passio Christi. Post festum pasce legitur actus apostolorum ... - ... Sic vidi dominum post narcissi quoque festum Walther, Initia carminum 20877 (vorliegende Handschrift genannt)
  • [251rb-251va] Orationes a presbytero faciendae. Quam dilecta. Benedixisti. Inclina [usw. Die übrigen Gebete sind mit folgenden Überschriften versehen:] >Presbyter exuens se dicat<. ... >Quando lavat manus presbyter<. ... >Ad humerale<. ... >Ad albam<. ... >Ad zonam<. ... >Ad manipulum<. ... >Ad casulam<. ... >Accedens ad altare<. ... - ... introire ad sancta sanctorum
  • [251va-254vb] Speculum pauperum seu stultorum. >Speculum pauperum<. Josue quinto [recte: septimo] da gloriam deo et confitere domino. Dicit quid fecisti quia per veram confessionem ... [Die Überschriften der einzelnen Kapitel lauten: 252rb] >De legitimis<. ... [252va] >De VII mortalibus [peccatis]<. ... [253rb] >De V sensibus<. ... [253va] >De VII sacramentis<. ... [253vb] >De VII donis spiritus sancti<. ... [254ra] >De quatuor peccatis enormibus<. ... - ... Quod nunquam viva fuerit sed reviviscunt quod quondam viva fuerit. Explicit speculum stultorum. >Explicit speculum stultorum<
  • [254vb-255ra] De medicina spirituali. Nota quod medicina spiritualis habet se ad modum corporalis ... - ... quas beatus Paulus vocat passiones ignominige
  • [255ra-255rb] Lateinische Notizen über Sodom. Item deus pro enormitate huius dicti [?] criminis in tantum iratus est Sodome ... - ... et peccatores coram deo nimis
  • [255rb-255va] Expositio orationis dominicae. Pater noster qui es in celis unusquisque homo qui clamat ... - ... et regnat deus in secula seculorum amen
  • [255va-255vb] Ordo confessionis habendae. >De confessione<. [P]rimo fiat confessio de puerilibus ... - ... Solempne votum continencia excedens Ebenso A X 133, 4r-5r (dort länger)
  • [256ra-259vb] Expositio super sequentiam Ave praeclara maris stella. >Exposicio super ave plecara [!]<. Ave preclara. Ista sequencia est decandanda [!] de beata virgine ... - ... ex incolatu id est peregrinacione huius seculi immundi. Sequitur alia sequentia exultent filie Syon Die genannte Sequenz folgt aber nicht, sondern es schliessen sich unmittelbar an:
  • [259vb-260va] Auctoritates Aristotelis et aliorum super diversas materias. >Incipiunt auctoritates Arystotelis et aliorum super diversas materias<. >Incipiunt auctoritates diversarum materiarum<. Et primo Aristoteles in primo de anima bonorum honorabilium ... - ... Gregorius cuius vita despicitur eius predicacio condempnatur
  • [260vb-261vb] De nativitate domini Jesu Christi. Nativitas domini nostri Jesu Christi secundum carnem ut quidam aiunt completis ab Adam V milibus annis et XXVIII annis facta est ... - ... sicut angelus dixerat invenerunt
  • [262r] Abschrift einer deutschen Privaturkunde. Inhalt: Ein ungenannter Nördlinger vermacht einem Ungenannten zwanzig Pfund auf den weissen Sonntag nächsthin; das Geld soll bis 3 Meilen Weges von Bissingen gebracht werden. Bürgen: Fritz von Nuren(berg) und Chuntz von Nurdilingen. "Datirt: Am nächsten Freitag vor Mittfasten 1359". Abschrift aus dem 14. Jh.
  • [262r.266vab] Legenda de sancto Christophoro, ex Legenda aurea deprompta (unvollständig), Jacobus de Voragine. Christophorus genere Cathaneus procerissime stature wultuque terribilis erat ... [Unten Bl. 262r bricht der Text der Legende ab, der Rest befindet sich auf Bl. 266vab, dort Schluss:] ad modum palme floruisse et dactulos pertulisse Ed. Graesse, Th. - Jacobi a Voragine legenda aurea. - Dresden 1846, S. 432
  • [262va-284va] Speculum humanae salvationis. >Incipit speculum humane salvacionis et primo prologus<. Qui ad iusticiam erudiunt multos fulgebunt ... - ... Et ad honorem passionis eius omnia peccata vitamus. >Explicit speculum humane salutis<. Es fehlen das Prooemium und Kapitel VI,51-VIII,50; XLIII,28-XLV. Kap. I-VI, XV-XVIII. XXI, XXII sind falsch numeriert. Lutz, Jules und Perdrizet, Paul (Ed.). - Speculum humanae salvationis : Kritische Ausgabe. - Mulhouse 1907-1909 (diese Hs. nicht erwähnt)
  • [284va-288rb] Notabilia de diversis materiis. >De quatuor ordinibus iudicii<. Notandum quod quatuor ordines erunt in extremo iudicio ... [Weitere Überschriften:] >De oracione quid faciat<. ... >De fragilitate humane nature<. ... [284vb] >De infirmitate corporis<. ... >De spiritualibus oculis<. ... [285ra] >De quatuor nunciis diaboli<. ... >De octo saltibus Christi<. ... >De misericordia domini<. ... [285rb] >De diviciis hominum<. ... >De virtutibus beate Marie virginis<. ... >De tribulacione<. ... >De tribulacione persecucionis<. ... [285va] >De timore<. ... >De illuminacione<. ... >De detractoribus<. ... >De temptacione<. ... >De obediencia<. ... - ... [etc., zuletzt: 288ra] >De chorea<. ... [288rb] 10. Non concupisces uxorem aut ancillam proximi tui quod maxime ibi accidit per factum, per imposicionem et per intencionem
  • [288rb-288va] Exempla duo. >Nota<. Nota. Erat quidam prepotens rex qui quendam servum coquine in cinere iacentem exaltavit ... - ... [288va] hoc ut evadamus eternam mortem pro nobis suspensus est in cruce hic est verus auxiliator. [Ende der ersten Erzählung. Dann:] >Aliud notabile<. Fuit quidam rex Grecie gaudium temporale reputans vanum et inutile ... - ... Impius ardebit. Frigebit luce carebit. Flebit. Stridebit. Fecebit [?] verme dolebit 288rb: Eine Variante des Everymanmotivs bzw. der Freundesprobe, die der von Th. Wright (1842) gedruckten am ehesten entspricht. Vgl. Gödeke (1865), S. 26f.; 288va: Version der in den Gesta Romanorum und oft überlieferten Geschichte von der Todestrompete, aber nicht identisch mit den Gesta Romanorum (vgl. ed. Oesterley, S. 498, Cap. 143) Wright, Thomas - A selection of Latin Stories from Mss. of the XIIIth and XIVth Centuries. - London : Percy Society, 1842, n. 108, p. 96
  • [288va] Legenda de sancto Oswaldo, Jacobus de Voragine. Sanctus Oswaldus rex anglorum per quendam de Schotya episcopum conversus est et baptizatus ... - ... Manus cum brachio huc usque recens servata est reliquo vero corpore in pulverem redacto ipso perordinante Von jüngerer Hand in den leer gebliebenen Raum dieser Spalte geschrieben Ähnlich, aber nicht wörtlich gleich mit der Fassung: Graesse (1846), S. 904
  • [288vb-289vb] Sermones duo de spiritu sancto. >Sermo de sancto spiritu<. Et ad deum veniemus et mansionem apud eum faciemus. Spiritus sanctus ad quosdam veniet sed mansionem non facit ... - ... [289rb Schluss des ersten Sermo:] Matth. Xº Ambulans per loca arida querens requiem et non invenit. [Zweiter Sermo:] >Item sermo de sancto spiritu<. Repleti sunt omnes spiritu sancto et ceperunt loqui prout ... Actuum IIº In verbo proposito tria consideranda sunt primum est habundans gracia ... - ... et plures potes inducere vincentes temptaciones
  • [289vb und unterer Rand] Oratio ad Mariam virginem. Sancta Maria pia et perpetua virgo et mater domini nostri Iesu Christi exaudi me per illum dolorem ... - ... consolatum in omnibus rebus pro quibus invoco nomen tuum mater misericordie [?]. Amen Von etwas jüngerer Hand in den leer gebliebenen Raum der letzten Spalte und auf den unteren Rand geschrieben
  • [289va.b oberer Rand] Zwei Strophen aus einem deutschen Gedicht, Henricus quidam. [Spalte a] Nieman getrwe der welte ... wol ire [?] lonet sicher ... sin sol. Untruwe er mit der welte hat hüitent uch alle dast min rat ... Ego Heinricus feci. [Spalte b] Ich han gesehen selten triuwe mit triuwen gelten. Triuwe du bist ein seltzen gast, dem du werdest der habe dich vast ... [vgl. Freidank 44,11f.] Von einer Hand des 14. Jh. auf den oberen Rand des Blattes geschrieben, stark abgerieben und verblasst, auch beim Binden verstümmelt, so dass der Text nur noch teilweise leserlich ist
Initien:
  • Undecim sunt conditiones quas debet ad minus habere qui celebrat et qui recipit eucharistiae sacramentum
  • Quamvis res ecclesiae ut decimae et oblationes sint reditus
  • Pro tabula expositionis symboli apostolorum est sciendum quod totus liber iste est distinctus
  • Utrum ad actum fruitionis beatifice requiratur comprehensio obiecti trinitatis deificae
  • Nota quod primus liber apud Hebraeos vocatur Bresit
  • Iosuae quinto [recte: 7,19] 'Da gloriam ...' Dicit quid fecisti, quia per veram confessionem
  • Nota quod medicina spiritualis habet se ad modum corporalis
  • Primo fiat confessio de puerilibus ut de inoboedientia
  • Ave preclara. Ista sequentia est decantanda de beata virgine
  • Nativitas domini nostri Iesu Christi secundum carnem ut quidam aiunt completis ad Adam 5 milibus annis
  • Qui ad iustitiam erudiunt multos, fulgebunt quasi stellae
  • Erat quidam prepotens rex qui quendam servum coquinae in cinere iacentem exaltavit
  • Et ad deum veniemus ... [Ioh. 14,23]. Spiritus sanctus ad quosdam veniet sed mansionem non facit
  • Sancta Maria pia et perpetua virgo et mater domini nostri Iesu Christi, exaudi me per illum dolorem
  • Nieman getruve der welte ze wol / ... lonet sicher ... sin sol / ...

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch, Deutsch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Aus dem Leonhardsstift, vgl. Bl. 1r Hand des Bibliothekars Johannes de Frankfordia: "Liber presens pertinet fratribus canonicis regularibus domus sancti Leonardi Basiliensis". Kaufeintrag 1416 Bl. 244v: "Iste liber est Johannis dicti Goldsmid nationis Schaffhusen morantis in Friburg emptus anno domini M⁰CCCC⁰XVI⁰".
Akzession:
  • Eigentümer: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel

Einband

Einband:
Ende 15. Jahrhundert, mit braunem Leder überzogene Holzdeckel, Streicheisenlinien, Stempel MARIA; zwei in Stifte auf dem vorderen Deckel greifende Lederschliessen. Innenseiten der Deckel mit Bruchstücken einer liturgischen, mit Musiknoten versehenen Pergamenthandschrift bedeckt; restauriert 1952.

Buchblock

Beschreibstoff:
Beim Binden (im 15. Jh.) ist der Bl. 246 bis Schluss umfassende Teil der Hs. so stark beschnitten worden, dass von den an den Rand geschriebenen Zusätzen manches verloren gegangen ist. Bl. 246r stark abgerieben und gebräunt.
Lagen:
Lagen: 7 VI⁸⁴ + VII⁹⁸ + (IV-1)¹⁰⁵ + (VI-1)¹¹⁶ + 10 VI²³⁶ + (VI-3)²⁴⁵ + 2 IV²⁶¹ + 2 V²⁸¹ + IV²⁸⁹; teilweise Reklamanten, im zweitletzten und letzten Teil alte Lagenzählungen auf der Vorderseite des ersten Lagenblattes unten rechts bzw. auf der Rückseite des letzten Lagenblattes unten Mitte.

Ausstattung

Rubrizierungen:
Rote Kapitelüberschriften und -initialen, auf Bl. 107r etwas grössere blau-rote Zierinitialen.
Einrichtung:
Schriftraum: 19,5-24 x 13-16,5 cm; bis Bl. 105 ungespalten, Bl. 107 bis Schluss zweispaltig.
Schrift:
Verschiedene Hände Anfang des 15. und des 14. Jh.: 1) Bl. 1-66; 2) Eberhard Jaeger, Bl. 67-105r; 3) Johannes Fölkmair von Memmingen anno 1450, Bl. 107-188; 4) Bl. 189-245; 5) 14. Jh., Bl. 246-260va; 6) 15. Jh., zerstreut über Bl. 255r, 262r, 266v, 272v, 289vb; 7) Bl. 260vb-261vb; 8) Bl. 262r; 9)=5) Bl. 262va-289; 10) Zusätze am Rand auf Bl. 285rv, 286rv, 288; 11) Zusätze am oberen Rand von Bl. 285v, 286r, 287r, 288r, 289v (deutsch).

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Binz, Gustav. - Die Handschriften der Öffentlichen Bibliothek der Universität Basel / beschrieben von Gustav Binz. Abt. 1, Bd. 1, Die deutschen Handschriften der Öffentlichen Bibliothek der Universität Basel. Abt. A. - Basel : [Universitätsbibliothek], 1907, S. 285-289
  • Scarpatetti, Beat Matthias von u.a. - Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz ..., Bd.1. - Dietikon; Zürich, 1977, Nr. 333
  • Steinmann, Martin. - Unpublizierte Beschreibung (Ergänzungen)
Literatur:
  • Goedeke, Karl. - Every-Man, Homulus und Hekastus. Ein Beitrag zur internationalen Literaturgeschichte. - Hanover 1865; 288rb-288va
  • Welter, Jean-Thiébaut. - L'Exemplum dans la littérature religieuse et didactique du moyen Âge. - Paris/Toulouse 1927, p. 496; 288rb-288va
  • Mozley, John Henry. - On the text of the speculum stultorum. In: Speculum 4 (1929), S. 430-442; 251v-254v
  • Ders. - On the text and manuscripts of the speculum stultorum II. In: Speculum 5 (1930), S. 251-263; 251v-254v
  • Boutemy, André. - The manuscript tradition of the speculum stultorum. In: Speculum 8 (1933), S. 510-519; 251v-254v
  • Schmidt, Wieland. - Die vierundzwanzig Alten Ottos von Passau. - Leipzig 1938, S. 47; 244vb
  • Scarpatetti, Beat Matthias von. - Die Kirche und das Augustiner-Chorherrenstift St. Leonhard in Basel (11./12. Jh. - 1525). - Basel/Stuttgart 1974, S. 296f., 299 Anm. 419 und S. 361
  • Colberg, Katharina. - Art. Hemmerli, Felix. In: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, 2. Aufl., Bd. 3. - Berlin 1981, Sp. 989-1001, hier Sp. 994; 103v-105v
  • Lohr, Carolus. - Aristotelica helvetica. - Freiburg 1994 (Scrinium Friburgense, Sonderband 6)
Repertorien:
  • Walther, Carmina Nr. 20877
Externer Link:

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen für den Sonderlesesaal.
  • Aufgrund des konservatorischen Zustandes ist die Benutzung momentan nicht möglich
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; April 2016; HAN-Katalogisierungsregeln; Rekatalogisiert auf der Basis von: Binz (1907), mit Ergänzungen; Flury
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170522250905501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000222345DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170522250905501
  • (41SLSP_UBS)9972437369505504
Quelle: