Medicinalia

Kurzformat

Medicinalia / 1460er Jahre
1 Band (370 Blätter) : mit Buchschmuck/Illustration ; 30 x 21,5 cm
  • St. Gallen, KB Vadiana SG, VadSlg Ms 435

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170515509305501
005 20240904191259.0
008 190830q14601469xx 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 HAN/11.11.2020/bmt 
035 |a (HAN)000353382DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170515509305501 
035 |a (41SLSP_UBS)9972433314705504  |9 (41SLSP_UBS)9972433314705504 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1460  |e 1469 
245 0 0 |a Medicinalia 
264 0 |c 1460er Jahre 
300 |a 1 Band (370 Blätter)  |b mit Buchschmuck/Illustration  |c 30 x 21,5 cm 
336 |b sti  |2 rdacontent 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen für den Sonderlesesaal 
510 4 |a Scherer, Gustav. - Verzeichniss der Manuscripte und Incunabeln der Vadianischen Bibliothek in St. Gallen. - St. Gallen 1864, S. 127 
510 4 |a Die Handschriften der Bibliotheken St. Gallen - Zürich in alphabetischer Reihenfolge / bearb. von Beat Matthias von Scarpatetti, Rudolf Gamper und Marlis Stähli (Katalog der datierten Handschriften in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550, Bd. 3). - Dietikon-Zürich 1991, Nr. 47 (mit einer alten Blattzählung, nach der neuen Blattzählung steht die Datierung auf 263v. Diese Datierung ist aus einer Vorlage übernommen und gilt nicht für die vorliegende Handschrift) 
546 |a Lateinisch 
561 |a Der Band ist Teil der Medizinbibliothek (VadSlg Ms 430-435), die in der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts dem St. Galler Arzt Melchior Rothmund gehörte 
563 |a Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh. Streicheisenlinien, Stempel. Kapitale aus Flechtbändern. Auf beiden Deckeln in den Ecken und in der Mitte Messingbuckel, hinten ein Buckel verloren. Gelber Schnitt. 2 nach vorn greifende Kantenschliessen mit Messingteilen. Rückenschild, Beschriftung nicht mehr lesbar. Spiegelblätter Papier, Vorsatzblätter (A, Z) Pergament. Auf dem vorderen Spiegelblatt Inhaltsverzeichnis ("contenta in hoc"), 15. Jh. mit einer Ergänzung von der Hand Sebastian Schobingers; darunter alte Signatur: N° 10, 16. Jh. 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Oktober 2019  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k Rudolf Gamper 
596 3 1 |n Vorsatz  |g Ar-v  |t leer 
596 3 1 |n Teil 1  |g 1r-v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 1  |g 2ra-9ra  |t Aphorismi  |r Johannes Damascensus (Serapio, Senior)  |i [L]iberet te deus fili amantissime a devio erroris et via conservet prosperitiatis ... - ... oculos pone contraria vero contrarium  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 824 
596 3 1 |n Teil 1  |g 9rb-vb  |t leer 
596 3 0 |n Teil 1  |g 10ra-11vb  |t <<Hec sunt>> nomina infirmitatum  |i Anatrophia – dye verstatzunge des mages; Apoplexia – der schlag ... - ... Zinugla – heist das mal das eim in dem og ist in dem schwartzen teil; Zinzugia – copulacio  |s Alphabetisch angeordnete lateinische Krankheitsnamen mit deutscher Übersetzung; entspricht London, British Library, Sloane 3132 (datiert: 1474), 45v-47v  |v Hänger, Heinrich. - Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500. - Berlin 1972, S. 52 
596 3 0 |n Teil 1  |g 12ra-va  |t <<Intitulatur>> tabula quedam de precognitione que egritudines terminant cum crisa ...  |i Egritudo – alia mortalis / alia salva ...  |s Übersicht mit Diagnosen der tödlichen und der heilbaren Krankheiten in Baumstruktur 
596 3 0 |n Teil 1  |g 13ra-14ra  |t Tractatus de pulsibus  |i >Incipit tractatus de pulsibus<. Mangnus pulsus est qui occurritt 4or digitos secundum longitudinem, latitudinem et profunditatem ... - ... servant defectum sangwinis et spirituum. >Explicit tractatus de pulsibus< 
596 3 0 |n Teil 1  |g 14rb-15vb  |t Tractatus de pulsibus  |r Gualterus Agulinus  |i >Alter tractatus de pulsibus<. Cum x sint genera pulsium intendimus nunc dicere ... - ... continet incidentem / decidendem. >Finis de pulsibus<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 291 
596 3 0 |n Teil 1  |g 16ra-20ra  |t Distinciones urinarum  |r Gualterus Agulinus (?)  |i >Incipiunt distinciones urinarum<. Cum secundum autores xv [statt: viginti] sint colores urinarum ... 18rb >Post colorem delineacionem sequntur de contentis<. >De contentis et primo de circulo<. Spissus circulus remissus ... - ... in materiam servantur operari. >Expliciunt distinciones urinarum<  |s Autorendiskussion in: Diepgen, Paul. - Gualteri Agilonis Summa medicinalis, nach den Münchener Cod. lat. Nr. 325 und 13124 erstmalig ediert. - Leipzig 1911, S. 5  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 338 
596 3 0 |n Teil 1  |g 20rb-23va  |t <<Alye>> distinctiones urinarum  |i >Urina nigra<. Cum liquore nigro ypostas, mangna[?] residente in fundo ... - ... fluxus menstruorum post predicta signa. >Explicit distinctiones urinarum< 
596 3 0 |n Teil 1  |g 23vb- 26vb  |t Flores antidotarii electuariorum  |i Primo calidorum damargariton, dyamoron ... dyairis dyagalanga, dyacameren ... - ... ad propinquam da in potu. >Et sic est finis< 
596 3 1 |n Teil 1  |g 27ra-vb  |t leer 
596 3 0 |n Teil 1  |g 28ra-29rb  |t De flebotomia  |i >Incipit fleubotomia<. Fleubotomia est recta vene incisio, sangwinis moderata effusio. Flebotomia mentem sincerat, memoriam emendat ... - ... pottus augere et cibus minuere. >Explicit fleubotomia<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 564 
596 3 0 |n Teil 1  |g 29va-30vb  |t De flebotomia  |i >Incipit modus aspiciendi sangwinem<. [S]angwis flebotomie tripliciter inspicitur dum fluit ... - ... in prima die. >Explicit modus inspiciendi sangwinem< 
596 3 0 |n Teil 1  |g 31ra-34vb  |t Regimen sanitatis  |r Johannes Toletanus (?)  |i [S]cribit Ysac in libro viatici quod quicumque vult custodire continuam sanitatem ... - ... omni fluxu reumatis ... guttam  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1413 
596 3 1 |n Teil 1  |g 35r-44v  |t leer 
596 3 1 |n Teil 2  |g 45ra-va  |t Register  |s Das Register erschliesst den Inhalt von 46ra bis 57vb mit einer Nummerierung der einzelnen Abschnitte von 1-118. Es bricht mitten in der Spalte unvermittelt ab. Zu den Abschnitten 27-48 vgl. unten 50ra 
596 3 1 |n Teil 2  |g 45vb  |t leer 
596 3 0 |n Teil 2  |g 46ra-47ra  |t Capsula eburnea  |r Ps.-Hippocrates  |i Pervenit usque ad nos quod cum Ypocras morti appropinquaret ... - ... desiderium dulcium desiderio vehementi. >Explicit liber Ypocratis et est 24 propositionum<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1037 
596 3 0 |n Teil 2  |g 47ra-49rb  |t De aegritudinibus puerorum  |r Rhazes (Abū Bakr Muḥammad ibn Zakaryā ar-Rāzī)  |i Saphati accidit pueris et forte accidit eis in facie et in capite ... - ... Quod sic fit: recipe cere x uncias q. enforb. >Explicit liber Raß<.  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1376 
596 3 0 |n Teil 2  |g 49rb  |t Rezepte  |i Ad multitudinem emittentem sanguinem recipe sanguinem draconis, boli, coralli ...  |s 5 Rezepte 
596 3 0 |n Teil 2  |g 49va-50ra  |t Zehn medizinische Kurztexte  |i Quatuor sunt puerilia membra scilicet cor et epar cerebrum et testiculi ...  |s Im Register 45ra-rb verzeichnet als Nr. 16-25 
596 3 0 |n Teil 2  |g 50ra-51ra  |t Wundärztliche Rezepte  |i Quero a te cruare non ita bene certificatur fractura ...  |s Im Register 45ra-rb verzeichnet als Nr. 27-48 
596 3 0 |n Teil 2  |g 51ra-59vb  |t Libellus de oculo  |r Petrus Hispanus  |i >Incipit egregia composicio magisti Petri Hys[pani] que vocatur libellus de oculo<. In nomine domini nostri summi pontificis vel opificis ... - ... Explicit libellus m[agistri] P[etri] H[ispani] de oculis  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 696 
596 3 0 |n Teil 2  |g 59vb-60va  |t Experimenta Cancellarii Montispessulani  |r Aegidius Cancellarius  |i >Hec sunt experimenta Cancellaris<. [A]d tineam capillorum decoquantur folia mirice ... - ... omnis homo debet eam semper secum portare  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 63 
596 3 0 |n Teil 2  |g 60va-76ra  |t Libri secretorum experimentorum et ut plurimum probatorum ex diversis libris auctoris collectorum  |i >Incipiunt libri secretorum experimentorum et ut plurimum probatorum ex diversis libris auctoris collectorum ...<. [C]ontra tumorem vene ...  |s Sammlung von Rezepten ohne ersichtliche Ordnung 
596 3 0 |n Teil 2  |g 76ra-78rb  |t Formularum 4or capitula  |i Primum de localibus antidotis apostematum calidorum ... 
596 3 0 |n Teil 2  |g 78rb-86rb  |t Collecta a magistris Parisienses  |i >Incipiunt experimenta collecta a magistris Parisisensibus collaudata<. Pulvis ad discoloratos, valet etiam ad digestionem ...  |s Rezepte geordnet nach den Verabreichungsformen pulvis, ungentum, syrupus, emplastrum 
596 3 0 |n Teil 2  |g 86rb-87va  |t Signa pestilencie future  |i Signa pestilencie in aere sunt hec: Si multiplicantur consimiles[?] in vere et in autumno ... 
596 3 0 |n Teil 2  |g 87va-90va  |t Handwerkliche Rezepte  |i Ardens speculum sic fit: Recipe plumbum attenuatum ... [W]il dw eisen beyssen, so nim essigk und salt ...  |s Anweisungen zur Bearbeitung von Metallen, Kristallen etc., einige in deutscher Sprache 
596 3 0 |n Teil 2  |g 90va-b  |t De amissione alicuius rei  |i In rei amissione recipe psalterium ...  |s Drei Zauber zur Auffindung verlorener Gegenstände 
596 3 0 |n Teil 2  |g 90vb-92vb  |t Rezepte  |i Cum yrundines invenies in nido exceca eas in nido ...  |s Vermischte, vorwiegend medizinische Rezepte, daneben u.a. auch Anweisungen zur Vertreibung von Schlangen und Mäusen (92va) 
596 3 0 |n Teil 2  |g 93ra-109vb  |t Tractatus de urinis  |r Bertholdus de Suevia  |i In tractatu de urinis 4 principaliter determinanda sunt ... -... mulieris menstruate quasi sangwinea est  |s Möglicherweise verbunden mit einem weiteren Urintraktat  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 718 
596 3 0 |n Teil 2  |g 109vb- 110ra  |t Rezepte  |i Ipostasis [Hypostasis] quasi farina grossa in febre diuturna ... - ... et statim ascendet ad mel et exibunt  |s Kurze Rezepte verschiedener Autoren 
596 3 0 |n Teil 2  |g 110rb-112vb  |t Introductio in medicinam  |i Teorica est perfecta sciencia rerum naturalium solo intellectu capiendarum ...  |s Überschrift von der Hand Melchior Rothmunds, mit gleicher Tinte durchgestrichen: De incisione vulnerum. Alberthus  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1571 
596 3 0 |n Teil 2  |g 112vb-114ra  |t Epistola  |r Hippocrates  |i Quoniam cognovimus peritissimum omnium rerum ... - ... hunc libellum libendum accipi. Amen  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1266 
596 3 0 |n Teil 2  |g 114ra-115rb  |t De flebotomia  |i Flebotomia est vene recta incisio et sanguinis effusio ... - ... die balneis utatur et sanus efficitur  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 564 
596 3 0 |n Teil 2  |g 115va-116va  |t De cauterio (Brennstellen)  |i Epilenticus indencitur sic: retro eciam in occipucio [statt: occipicio] super utriumque auriculam ... - ... et sangwis non fluet  |s 21 menschliche Figuren und Köpfe mit rot eingezeichneten Brennstellen, anschliessend drei kurze Rezepte  |v Entspricht: Sudhoff, Karl. - Brennstellen-Schemata, in: Studien zur Geschichte der Medizin 10 (1914), S. 82-90  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 501 
596 3 0 |n Teil 2  |g 116vb-129rb  |t De doloribus iuncturarum sive De aegritudinibus iuncturarum  |r Rasis  |i Dixit Rasis: Volo in hoc capitulo dicere medicinas que necessarie sunt in doloribus iuncturarum ... - ... misce et ute  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1710 
596 3 0 |n Teil 2  |g 129rb-134va  |t Summula de praeparatione ciborum et putuum infirmorum  |r Petrus Musandinus  |i De cibis et potibus preparandis infirmis videamus ... - ... delectentur multum vivant  |s Verschiedenen Autoren zugeschrieben  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 367 
596 3 0 |n Teil 2  |g 134va-vb  |t Summa medicinalis (nur Anfang)  |r Gualterus Agulinus  |i Sicut dicit Galienus in libro de interioribus circa curationem egritudinis ...  |s Möglicherweise gehört oben, 91ra, "Dicit Galienus in libro interiorum capitulo de suffocatione ..." zu diesem Text  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1483 
596 3 0 |n Teil 2  |g 134vb-147rb  |t Rezeptsammlung  |i Pulvis regine. Recipe rens, carpas ... 
596 3 0 |n Teil 2  |g 147va-150rb  |t Practicella  |r Johannes de Parma  |i Quoniam quidam ex melioribus amicis quos habere videor ... - ... que dicte sunt supra etc. [Von anderer Hand:] >Explicit practica Johannis Meswe sive Johannis de Parma<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1295 
596 3 0 |n Teil 2  |g 150va-151vb  |t Liber de subtilitatibus medicorum  |r Arnaldus de Villanova  |i >Incipit liber de subtilitatibus medicorum<. Medice [cum] ad egrotum vocaberis adiutorium sit in nomine domini ... - ... et acetum bibe. >Explicit de subtilitatibus medicorum<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 855 
596 3 0 |n Teil 2  |g 151vb-155rb  |t De flebotomia  |r Broniarius, Maurus (?)  |i >Incipit de flobotomia in manu<. [152ra] [P]resentis negocii est pertractare in quibus egritudinibus competat flobotomia ... -... et illud est colera.>Explicit flobothomia Mauri Broniario Glo[?]<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1086 
596 3 0 |n Teil 2  |g 155rb-156vb  |t Tractatus medicinarum omnium membrorum distemperatorum  |r Bernardus de Gordino  |i >Incipit tractatus medicinarum membrorum omnium<. Incipit quidam tractatus utilis et brevis medicinarum membrorum distemperatorum ... Et 1° de herbis respicientibus caput, secundo de electuariis, tertio de aliis medicinis ... - ... et violatea et cetera. O tu medice esto cautus [statt caute] ... subsidium dare genti. >Explicit breviarius de generalibis causis et signis egritudinum ...<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 736 und 1100 
596 3 0 |n Teil 2  |g 156vb-157va  |t De causis morborum  |i Generalis causa morbi duplex est replecio et inanicio ... - ... >Explicit hoc tractatum [?]<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 581 
596 3 0 |n Teil 2  |g 157va-158r  |t De dosibus medicinarum  |r Johannes Stephani  |i Hec est ars medicinarum laxativarum tam simplicium ... - ... idem facit dyaprunis. >Hec sufficiant de quantitate laxacionis medicinarum secundum magistrum Johannem Stephani<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 599 
596 3 0 |n Teil 2  |g 158ra-162vb  |t De urina  |r Gualterus Agilonis  |i >Incipit quidam tractatulus de urinis et primo determinat de urina signante indigestionem<. Urina alba in colore tenuis in substancia ... - ... talis apparens se cotti // [dianam]  |s Text bricht mit der Reklamate "-dianam" ab  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1607 
596 3 1 |n Teil 2  |g 163r—174v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 3  |g 175r-232r  |t De urinis cum commento  |r Aegidius Corboliensis  |i >Egidius de urinis<. [176r] Dicitur urina, quoniam sit in renibus una ... - ... [231v] quam non est tangere dignus. [Kommentar:] Per introducionem materie huius libri Egidius de urinis primo videndum est an de urina sit sciencia medicionalis ... [176r] Iste est liber Egidii de urinis cuius subiectum est corpus humanum sanabile per urinam ... - ... nephilis ypostasis. >Et sic est finis<  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 422 Dicitur urina, cum sit in renibus una  |s Von dieser Hand auch 233r-267v 
596 3 1 |n Teil 3  |g 232v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 3  |g 233r-267v  |t De secretis mulierum cum commento  |r Ps.-Albertus Magnus  |i >Alberchtus de secretis mulierum<. Dilecto si[bi] in Christo socio et amico carissimo clerico Erfordie de tali loco vere sapiencie ... [233v] Cum urina favora[bi]lis atque gratuita ... - ... [263r] Ut autem summa huius libri videatur intencio ... [263v] secula seculorum. Amen. Deo laus. >Et sic est finis huius tractatuli de secretis mulierum 1457<. [Kommentar:] Scribit philosophus 4° ethicorum: Homo optimum eorum que sunt in mundo ... Iste liber cuius subiectum est ens ... – ... [263v] [A]nimalia multum coeuncia cito senescunt ... seculorum. Amen  |s Von dieser Hand auch 175r-232r. Die Datierung auf 1457 ist wohl aus der Vorlage übernommen, denn das Papier mit dem gut dokumentierten Wasserzeichen Ochsenkopf mit Augen, Nase, weiteren Gesichtsmerkmalen und einem Halbmond zwischen den Hörnern (Piccard, Ochsenkopfwasserzeichen I,731-735) ist erst ab 1461 belegt (Gerhard Piccard, Die Ochsenkopfwasserzeichen, Stuttgart 1966, 1. Teil, S. 52f.), das Wasserzeichen dieser Handschrift erst ab 1465  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 99, 432, 1412 
596 3 1 |n Teil 3  |g 268rv  |t leer 
596 3 1 |n Teil 4  |g 269r  |t leer 
596 3 1 |n Teil 4  |g 269v  |t Del trionfo della morte (Auszug)  |r Francesco Petrarca  |i Questa legiadra e gloryosa donna, che ogi e uno nudo spirito e pocha terra e fu gia di fallore alta collona  |s Nachtrag von einer sonst nicht vorkommenden Hand in roter Tinte  |v Petrarca, Francesco. - Del trionfo della morte, cap. 1, Z. 1-3 
596 3 0 |n Teil 4  |g 270ra-284ra  |t De herbis  |i Aloe est sucus herbe ... - ... Ziravia vel nigella (?) id est ratin  |s Alphabetische Liste von Kräuternamen, teilweise mit Angabe der humoralpatologischen Eigenschaften, teilweise mit deutschen Interpretamenten  |v Hänger, Heinrich. - Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500. - Berlin 1972, S. 52 (mit einer alten Blattzählung [267r-281r], nach neuerer Blattzählung 270r-284r. Hängers Datierung der Handschrift auf 1472 beruht auf einer Fehllesung der Jahreszahl auf 263v) 
596 3 1 |n Teil 4  |g 284rb  |t leer 
596 3 0 |n Teil 4  |g 284va-286va  |t Nomina herbarum  |i >Kom heiliger gaist<. [A]rthemesia, [a]bsintheum, [a]brothanum ... - ... verbeis, sumach  |s Liste von Kräuternamen und anderen Stoffen, zu Beginn alphabetisch geordnet 
596 3 1 |n Teil 4  |g 286vb  |t leer 
596 3 0 |n Teil 4  |g 287ra-298vb  |t Synonyma medica  |i [A]beit id est aza fetida; aphitimum id est ephitimum ... - ... [295va] zinziber aquaticum id est benisa. [295vb-296ra] Ahosos id est species zuccis (?) ... [196ra] Seca tincta ... sub ligra probatum est. [296rb] Aaron id est yarus pes vituli ... - ... zuccoraia id est flos agnis casti ... una sola partis manaphagia  |s Drei alpahabtische Listen mit Kräuternamen, teilweise mit Synonymen 
596 3 0 |n Teil 4  |g 299ra-va  |t Capsula eburnea  |r Ps.- Hippocrates  |i Advenit ad me quod Ypocras morti ...  |s Nur erste Hälfte der Capsula eburnea, die zweite Hälfte überliefert einen anderen Text  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1037 
596 3 0 |n Teil 4  |g 299vb-302ra  |t De mensibus  |i >De februario<. Nunc dicendum est de februario et de hiis de quibus vertendum est et que vitanda ...  |s Monatsregeln Feburar bis Dezember, anschliessend eine zweite Reihe: Februar, März und Mai 
596 3 0 |n Teil 4  |g 302ra-303ra  |t De urinis  |r Ps. Magister Alexander  |i Magister Alexander Yspanus physicus egre[g]ius iste omnium infirmitatum, diffinit urinas cuius coloris et dispositionis sint... - ... multi ad bonam vitam et ad stabilem adeo sunt conversi  |v Mauch, Ute. - Ein mittelalterliches Kräuterbuch aus dem 14. Jahrhundert, eine neue Version des lateinischen Macer? In: Gesnerus 63 (2006), S. 181–208, hier S. 186 
596 3 0 |n Teil 4  |g 303ra-303va  |t De fluxu sanguinis  |i >Sequitur de fluxu sanguinis<. [N]ota fluxus sanguinis tribus modis solet evenire... - ... curabitur nisi sit sibi ad mortem illa infirmitas deputata etc.  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 625 (Hic tractandum est de fluxu ...)  |v Mauch, Kräuterbuch, S. 186 
596 3 0 |n Teil 4  |g 303va-304rb  |t De paralisi  |i >Sequitur de paralisi et speciebus eius nota<. Nota paralisis distingwitur in iiij(or) modis: Prima est mortua ... - ... in unge hoc multum prodest  |v Mauch, Kräuterbuch, S. 186 
596 3 0 |n Teil 4  |g 304rb-va  |t Sequitur de qualico balneo  |i >Sequitur de qualico balneo<. Si vis scire qualitem balneum aquaticum ... - ... illam evadet in sanitatem 
596 3 0 |n Teil 4  |g 304va-305ra  |t De hydropsisi  |r Ps. Magister Alexander  |i >De morbo qui ydropis appellatur<. Hic tractandum est de gravissimo morbo, qui ydropis appell[atur]. Qui ex nimis inmundis humoribus solet provenire ... - ... Et sic deo dante melius habebit  |v Mauch, Kräuterbuch, S. 186f. 
596 3 0 |n Teil 4  |g 305ra-305va  |t De tysis  |r Ps. Magister Alexander  |i >Sequitur de morbo qui dicitur tysis<. Hic est tractandum de quadam infirmitate, que tysis vocatur. Hec infirmitas soltet iiij(or) modis provenire. Quicumque illam infirmitatem patitur ... - ... [305vb] Ideo cavendum est a fornicacione nimia, que ad interitum perducit. Es folgen drei Rezepte gegen die Schwindsucht: Sequitur eius confectum ... Sequitur ad stabiem … Sequitur ad guttam rubeam in wltu ...  |v Mauch, Kräuterbuch, S. 187 
596 3 0 |n Teil 4  |g 306ra-306vb  |t De phlebotomina  |i >Incipiunt dies minciones sanguis per quibus quilibet debet cavere ne minuat sangwinem quia probatum est per philosophos et astrologos ... Sequitur prima dies<. Prime die Iune non minuatur sangwinem ... - ... febrem numquam habebit 
596 3 0 |n Teil 4  |g 306vb-307vb  |t Rezepte  |i >Emplastrum ad wlnera<. Accipe masticis v unciani unam de cera virginea ... 
596 3 0 |n Teil 4  |g 307vb-308vb  |t Versus memoriales de virtutibus medicinalibus variarum herbarum  |i >Item metra ... herbarum<. Galganum sicum calidum sic dicitur esse ... - ... Indicat humani tibi naturam ruituram  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 575 
596 3 0 |n Teil 4  |g 308vb-310rb  |t Proprietates signorum  |i >Nota proprietates signorum<. Aries est primum signum in ordine signorum et est bonum calidum et siccum ... - ... faciat ut supra dixi  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 131 
596 3 0 |n Teil 4  |g 310va-311rb  |t Rezepte  |i Pilem rute videlicet ad dolorem capitis ...; [311rb] Pillem arabis ... 
596 3 0 |n Teil 4  |g 311rb-326vb  |t Medikamente, hauptsächlich Kräuter  |i Sal commune cum ... potest provocare vomitum ...; [311va] Aloen virtutem habet purgandi flegma ... 
596 3 0 |n Teil 4  |g 327ra-328rb  |t De destillatione aquarum  |i >Item de destillacione aquarum<. Primo de arthemesia. Arthemesia in se destillata non modicam habet in se virtutum ... - ... concavitatem wlneris inplet. >Deo gracias< 
596 3 0 |n Teil 4  |g 328rb-330va  |t Rezepte  |i Sperma rute sic fit. Recipe semen rute et pulverisa ... 
596 3 0 |n Teil 4  |g 330vb-331rb  |t Rezepte für Frauen  |i Ipocras in pronosticis, omnis qui medicine artis studio ...; [331ra] Balnei ornat mulier capillos suos ...  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1480 (Sicut ait Hipocrates ...) 
596 3 0 |n Teil 4  |g 331va-332rb  |t Rezepte  |i Ungentum ad asperitatem faciei valens ex sole factam ... 
596 3 1 |n Teil 4  |g 332va-341vb  |t leer 
596 3 0 |n Teil 4  |g 342ra-352ra  |t Aphorismi  |r Hippokrates  |i Vita brevis ars vero longa tempus autem acutum ... - ... quantomagis dabit tantomagis plus peiorabuntur ... est multus si parva parvus  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1704 
596 3 1 |n Teil 4  |g 352rb-va  |t leer 
596 3 0 |n Teil 4  |g 353ra-vb  |t Cautela circa urinas  |r Bernadus de Gordonio  |i >Item nota circa cautelas urinarum<. Tu medice primo pette cuius sit urinam ... - ... pro kataro  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1109 
596 3 1 |n Teil 4  |g 354r-Zv  |t leer 
596 0 |a Papier, Wasserzeichen: Ochsenkopf Piccard Wasserzeichenkartei 79761, 79758 (1465,1468)  |b IV⁸ + 12 VI¹⁵² + V¹⁶² + 4 VI²¹⁰ + (VI-2)²²⁰ + 10 VI³⁴⁰ + V³⁵⁰ + IV³⁵⁸ + VI³⁷⁰. Bis Bl. 162 (Teile 1 und 2) Reklamanten. Nach Bl. 211 zwei Blätter herausgerissen. Bl. 58 bis 86 mit Tintenfrass  |c Neuere Foliierung A. 1-52. 52a. 53-58. 60-370. Z. 
596 1 |a Rubriziert, 1-3zeilige rote Lombarden, häufig freier Raum für nicht ausgeführte Lombarden  |c 115v-116v Brennstellen-Schemata  |d Teil 1 (Bl. 1-44): Blindliniierung mit Linierbrett (Mastara) ausser Bl. 21-32, hier seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 22 x 15, zweispaltig (7), Bl. 1-9 23 Zeilen, Bl. 10-34 33-47 Zeilen; Teil 2 (Bl. 45-174): Blindliniierung mit Linierbrett (Mastara), Bl. 45-68 und 81-162 zusätzlich seitliche Tintenlinien, Schriftraum 22,5 x 14,5-15, zweispaltig (6,5), 46-47 Zeilen; Teil 3 (Bl. 175-268): seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 23 x 15, 29-42 Zeilen; Teil 4 (Bl. 269-370): seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 22,5-23,5 x 15-15,5, zweispaltig (7), 34-44 Zeilen  |e Schleifenlose Bastarda  |f 255v-256v und 260v-261r Notizen von der Hand Melchior Rotmunds 
655 4 |a Rezepte 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 824 Liberet te deus fili amantissime devio erroris  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 291 Cum decem sint genera pulsuum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 338 Cum secundum auctores viginti sunt urinarum colores  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 564 Flebotomia est recta incisio vene  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1413 Scribitur ab Isaac in libro viatici quod quicumque  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1037 Pervenit ad nos quod cum Ypocras morti  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1376 Saphati accidit pueris et forte  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 696 In nomine domini vel summi pontificis vel opificis  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 63 Ad tineam capillorum decoquantur folia mirice  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 718 In tractatu isto de urinis quatuor principaliter sunt  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1571 Theorica est perfecta notita rerum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1266 Quoniam cognovimus te peritissimum omnium rerum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 501 Epilenticus indencitur sic  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1710 Volo in hoc capitulo dicere medicinas que sunt necessarie in doloribus iuncturarum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 367 De cibis et potibus preparandis infirmis videamus  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1483 Sicut dicit Galienus in libro de interioribus  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1295 Quoniam quidam de amicis melioribus quos habere videor  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 855 Medice cum ad egrotum vocaberis adiutorium sit in nomine domini  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1086 Presentis negotii est pertractare  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 736 Incipit tractatus brevis et utilis Bernabi medicinarum omnium membrorum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1100 Primo de herbis respicientibus caput  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 581 Generaliter causa morbi est duplex  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 599 Hec est ars medicinarum laxativarum tam simplicium  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1607 Urina alba in colore tenuis in substancia  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 422 Dicitur urina cum sit in renibus una  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 99 Animalia multum coeuntia cito senescunt  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 432 Dilectissimo in Christo socio et amico  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1412 Scribit philosophus decimoquarto ethicorum. Homo est  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 625 Hic tractandum est de fluxu sanguinis quibus modis  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1704 Vita brevis ars vero longa tempus autem acutum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 575 Galganum calidum siccum sic dicitur esse  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 131 Aries est primum signum in ordine et est bonum calidum et siccum  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1480 Sicut ait Hipocrates in pronosticis  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1109 Primo pete semper cuius est. Si dicit  |2 han-A4 
690 |a Ehemalige Signatur: Standort: Stadtbibliothek St. Gallen, Handschriften. Signatur: E 102 Hinweis: Alte Signatur (18. Jh.) mit Rötelstift im Spiegel vorn eingetragen  |e E 102  |2 han-A5 
700 0 |a Serapio  |c Senior  |d ca. 873  |0 (DE-588)102520453  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Gualterus  |c Agulinus  |d ca. 13. Jh.  |0 (DE-588)100943772  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Johannes Toletanus  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 |a Rāzī, Muḥammad Ibn-Zakarīyā <<ar->>  |d 865-925  |0 (DE-588)118864173  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Johannes  |b XXI.  |c Papst  |d 1210-1277  |0 (DE-588)118557904  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Aegidius Cancellarius  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Bertoldus de Suevia  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Johannes  |c de Sancto Paulo  |d -1216  |0 (DE-588)10254056X  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Hippocrates  |d v460-v370  |0 (DE-588)11855140X  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Petrus  |c Musandinus  |d ca. 12. Jh.  |0 (DE-588)102515484  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Johannes  |c de Parma, Medicus  |d ca. um 1350  |0 (DE-588)102535477  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Arnoldus  |c de Villa Nova  |d 1235-1312  |0 (DE-588)118645854  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 |a Broniarius, Maurus  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Bernardus  |c de Gordonio  |d 1283-1320  |0 (DE-588)100937829  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 |a Stephani, Johannes  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Aegidius  |c Corboliensis  |d 1140-1224  |0 (DE-588)100956548  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 |a Albertus  |c Magnus, Heiliger  |d 1193-1280  |0 (DE-588)118637649  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 |a Petrarca, Francesco  |d 1304-1374  |0 (DE-588)118593234  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 |a Rotmund, Melchior  |d ?-1597  |e Früherer Eigentümer  |4 fmo 
852 4 |b SGKBV  |c RAVS  |j VadSlg Ms 435  |9 (41SLSP_UBS)9972433314705504 
856 4 2 |u http://www.handschriftencensus.de/22844  |z Beschreibung im Handschriftencensus 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung 
949 |c RAVS  |p 12  |j VadSlg Ms 435  |b SGKBV  |9 (41SLSP_UBS)9972433314705504 
986 |a (41SLSP_UBS)9972433314705504  |9 (41SLSP_UBS)9972433314705504 

Basisinformationen

Signatur:
  • St. Gallen, KB Vadiana SG, VadSlg Ms 435
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Medicinalia
Entstehungsangaben:
1460er Jahre
Entstehungszeit (normiert):
1460 - 1469
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (370 Blätter): mit Buchschmuck/Illustration; 30 x 21,5 cm

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • Vorsatz. [Ar-v]. leer
  • Teil 1. [1r-v]. leer
  • Teil 1. [2ra-9ra]. Aphorismi. Johannes Damascensus (Serapio, Senior). [L]iberet te deus fili amantissime a devio erroris et via conservet prosperitiatis ... - ... oculos pone contraria vero contrarium. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 824
  • Teil 1. [9rb-vb]. leer
  • Teil 1. [10ra-11vb]. Hec sunt nomina infirmitatum. Anatrophia – dye verstatzunge des mages; Apoplexia – der schlag ... - ... Zinugla – heist das mal das eim in dem og ist in dem schwartzen teil; Zinzugia – copulacio. Alphabetisch angeordnete lateinische Krankheitsnamen mit deutscher Übersetzung; entspricht London, British Library, Sloane 3132 (datiert: 1474), 45v-47v. Hänger, Heinrich. - Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500. - Berlin 1972, S. 52
  • Teil 1. [12ra-va]. Intitulatur tabula quedam de precognitione que egritudines terminant cum crisa .... Egritudo – alia mortalis / alia salva .... Übersicht mit Diagnosen der tödlichen und der heilbaren Krankheiten in Baumstruktur
  • Teil 1. [13ra-14ra]. Tractatus de pulsibus. >Incipit tractatus de pulsibus<. Mangnus pulsus est qui occurritt 4or digitos secundum longitudinem, latitudinem et profunditatem ... - ... servant defectum sangwinis et spirituum. >Explicit tractatus de pulsibus<
  • Teil 1. [14rb-15vb]. Tractatus de pulsibus. Gualterus Agulinus. >Alter tractatus de pulsibus<. Cum x sint genera pulsium intendimus nunc dicere ... - ... continet incidentem / decidendem. >Finis de pulsibus<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 291
  • Teil 1. [16ra-20ra]. Distinciones urinarum. Gualterus Agulinus (?). >Incipiunt distinciones urinarum<. Cum secundum autores xv [statt: viginti] sint colores urinarum ... 18rb >Post colorem delineacionem sequntur de contentis<. >De contentis et primo de circulo<. Spissus circulus remissus ... - ... in materiam servantur operari. >Expliciunt distinciones urinarum<. Autorendiskussion in: Diepgen, Paul. - Gualteri Agilonis Summa medicinalis, nach den Münchener Cod. lat. Nr. 325 und 13124 erstmalig ediert. - Leipzig 1911, S. 5. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 338
  • Teil 1. [20rb-23va]. Alye distinctiones urinarum. >Urina nigra<. Cum liquore nigro ypostas, mangna[?] residente in fundo ... - ... fluxus menstruorum post predicta signa. >Explicit distinctiones urinarum<
  • Teil 1. [23vb- 26vb]. Flores antidotarii electuariorum. Primo calidorum damargariton, dyamoron ... dyairis dyagalanga, dyacameren ... - ... ad propinquam da in potu. >Et sic est finis<
  • Teil 1. [27ra-vb]. leer
  • Teil 1. [28ra-29rb]. De flebotomia. >Incipit fleubotomia<. Fleubotomia est recta vene incisio, sangwinis moderata effusio. Flebotomia mentem sincerat, memoriam emendat ... - ... pottus augere et cibus minuere. >Explicit fleubotomia<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 564
  • Teil 1. [29va-30vb]. De flebotomia. >Incipit modus aspiciendi sangwinem<. [S]angwis flebotomie tripliciter inspicitur dum fluit ... - ... in prima die. >Explicit modus inspiciendi sangwinem<
  • Teil 1. [31ra-34vb]. Regimen sanitatis. Johannes Toletanus (?). [S]cribit Ysac in libro viatici quod quicumque vult custodire continuam sanitatem ... - ... omni fluxu reumatis ... guttam. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1413
  • Teil 1. [35r-44v]. leer
  • Teil 2. [45ra-va]. Register. Das Register erschliesst den Inhalt von 46ra bis 57vb mit einer Nummerierung der einzelnen Abschnitte von 1-118. Es bricht mitten in der Spalte unvermittelt ab. Zu den Abschnitten 27-48 vgl. unten 50ra
  • Teil 2. [45vb]. leer
  • Teil 2. [46ra-47ra]. Capsula eburnea. Ps.-Hippocrates. Pervenit usque ad nos quod cum Ypocras morti appropinquaret ... - ... desiderium dulcium desiderio vehementi. >Explicit liber Ypocratis et est 24 propositionum<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1037
  • Teil 2. [47ra-49rb]. De aegritudinibus puerorum. Rhazes (Abū Bakr Muḥammad ibn Zakaryā ar-Rāzī). Saphati accidit pueris et forte accidit eis in facie et in capite ... - ... Quod sic fit: recipe cere x uncias q. enforb. >Explicit liber Raß<.. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1376
  • Teil 2. [49rb]. Rezepte. Ad multitudinem emittentem sanguinem recipe sanguinem draconis, boli, coralli .... 5 Rezepte
  • Teil 2. [49va-50ra]. Zehn medizinische Kurztexte. Quatuor sunt puerilia membra scilicet cor et epar cerebrum et testiculi .... Im Register 45ra-rb verzeichnet als Nr. 16-25
  • Teil 2. [50ra-51ra]. Wundärztliche Rezepte. Quero a te cruare non ita bene certificatur fractura .... Im Register 45ra-rb verzeichnet als Nr. 27-48
  • Teil 2. [51ra-59vb]. Libellus de oculo. Petrus Hispanus. >Incipit egregia composicio magisti Petri Hys[pani] que vocatur libellus de oculo<. In nomine domini nostri summi pontificis vel opificis ... - ... Explicit libellus m[agistri] P[etri] H[ispani] de oculis. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 696
  • Teil 2. [59vb-60va]. Experimenta Cancellarii Montispessulani. Aegidius Cancellarius. >Hec sunt experimenta Cancellaris<. [A]d tineam capillorum decoquantur folia mirice ... - ... omnis homo debet eam semper secum portare. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 63
  • Teil 2. [60va-76ra]. Libri secretorum experimentorum et ut plurimum probatorum ex diversis libris auctoris collectorum. >Incipiunt libri secretorum experimentorum et ut plurimum probatorum ex diversis libris auctoris collectorum ...<. [C]ontra tumorem vene .... Sammlung von Rezepten ohne ersichtliche Ordnung
  • Teil 2. [76ra-78rb]. Formularum 4or capitula. Primum de localibus antidotis apostematum calidorum ...
  • Teil 2. [78rb-86rb]. Collecta a magistris Parisienses. >Incipiunt experimenta collecta a magistris Parisisensibus collaudata<. Pulvis ad discoloratos, valet etiam ad digestionem .... Rezepte geordnet nach den Verabreichungsformen pulvis, ungentum, syrupus, emplastrum
  • Teil 2. [86rb-87va]. Signa pestilencie future. Signa pestilencie in aere sunt hec: Si multiplicantur consimiles[?] in vere et in autumno ...
  • Teil 2. [87va-90va]. Handwerkliche Rezepte. Ardens speculum sic fit: Recipe plumbum attenuatum ... [W]il dw eisen beyssen, so nim essigk und salt .... Anweisungen zur Bearbeitung von Metallen, Kristallen etc., einige in deutscher Sprache
  • Teil 2. [90va-b]. De amissione alicuius rei. In rei amissione recipe psalterium .... Drei Zauber zur Auffindung verlorener Gegenstände
  • Teil 2. [90vb-92vb]. Rezepte. Cum yrundines invenies in nido exceca eas in nido .... Vermischte, vorwiegend medizinische Rezepte, daneben u.a. auch Anweisungen zur Vertreibung von Schlangen und Mäusen (92va)
  • Teil 2. [93ra-109vb]. Tractatus de urinis. Bertholdus de Suevia. In tractatu de urinis 4 principaliter determinanda sunt ... -... mulieris menstruate quasi sangwinea est. Möglicherweise verbunden mit einem weiteren Urintraktat. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 718
  • Teil 2. [109vb- 110ra]. Rezepte. Ipostasis [Hypostasis] quasi farina grossa in febre diuturna ... - ... et statim ascendet ad mel et exibunt. Kurze Rezepte verschiedener Autoren
  • Teil 2. [110rb-112vb]. Introductio in medicinam. Teorica est perfecta sciencia rerum naturalium solo intellectu capiendarum .... Überschrift von der Hand Melchior Rothmunds, mit gleicher Tinte durchgestrichen: De incisione vulnerum. Alberthus. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1571
  • Teil 2. [112vb-114ra]. Epistola. Hippocrates. Quoniam cognovimus peritissimum omnium rerum ... - ... hunc libellum libendum accipi. Amen. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1266
  • Teil 2. [114ra-115rb]. De flebotomia. Flebotomia est vene recta incisio et sanguinis effusio ... - ... die balneis utatur et sanus efficitur. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 564
  • Teil 2. [115va-116va]. De cauterio (Brennstellen). Epilenticus indencitur sic: retro eciam in occipucio [statt: occipicio] super utriumque auriculam ... - ... et sangwis non fluet. 21 menschliche Figuren und Köpfe mit rot eingezeichneten Brennstellen, anschliessend drei kurze Rezepte. Entspricht: Sudhoff, Karl. - Brennstellen-Schemata, in: Studien zur Geschichte der Medizin 10 (1914), S. 82-90. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 501
  • Teil 2. [116vb-129rb]. De doloribus iuncturarum sive De aegritudinibus iuncturarum. Rasis. Dixit Rasis: Volo in hoc capitulo dicere medicinas que necessarie sunt in doloribus iuncturarum ... - ... misce et ute. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1710
  • Teil 2. [129rb-134va]. Summula de praeparatione ciborum et putuum infirmorum. Petrus Musandinus. De cibis et potibus preparandis infirmis videamus ... - ... delectentur multum vivant. Verschiedenen Autoren zugeschrieben. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 367
  • Teil 2. [134va-vb]. Summa medicinalis (nur Anfang). Gualterus Agulinus. Sicut dicit Galienus in libro de interioribus circa curationem egritudinis .... Möglicherweise gehört oben, 91ra, "Dicit Galienus in libro interiorum capitulo de suffocatione ..." zu diesem Text. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1483
  • Teil 2. [134vb-147rb]. Rezeptsammlung. Pulvis regine. Recipe rens, carpas ...
  • Teil 2. [147va-150rb]. Practicella. Johannes de Parma. Quoniam quidam ex melioribus amicis quos habere videor ... - ... que dicte sunt supra etc. [Von anderer Hand:] >Explicit practica Johannis Meswe sive Johannis de Parma<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1295
  • Teil 2. [150va-151vb]. Liber de subtilitatibus medicorum. Arnaldus de Villanova. >Incipit liber de subtilitatibus medicorum<. Medice [cum] ad egrotum vocaberis adiutorium sit in nomine domini ... - ... et acetum bibe. >Explicit de subtilitatibus medicorum<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 855
  • Teil 2. [151vb-155rb]. De flebotomia. Broniarius, Maurus (?). >Incipit de flobotomia in manu<. [152ra] [P]resentis negocii est pertractare in quibus egritudinibus competat flobotomia ... -... et illud est colera.>Explicit flobothomia Mauri Broniario Glo[?]<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1086
  • Teil 2. [155rb-156vb]. Tractatus medicinarum omnium membrorum distemperatorum. Bernardus de Gordino. >Incipit tractatus medicinarum membrorum omnium<. Incipit quidam tractatus utilis et brevis medicinarum membrorum distemperatorum ... Et 1° de herbis respicientibus caput, secundo de electuariis, tertio de aliis medicinis ... - ... et violatea et cetera. O tu medice esto cautus [statt caute] ... subsidium dare genti. >Explicit breviarius de generalibis causis et signis egritudinum ...<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 736 und 1100
  • Teil 2. [156vb-157va]. De causis morborum. Generalis causa morbi duplex est replecio et inanicio ... - ... >Explicit hoc tractatum [?]<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 581
  • Teil 2. [157va-158r]. De dosibus medicinarum. Johannes Stephani. Hec est ars medicinarum laxativarum tam simplicium ... - ... idem facit dyaprunis. >Hec sufficiant de quantitate laxacionis medicinarum secundum magistrum Johannem Stephani<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 599
  • Teil 2. [158ra-162vb]. De urina. Gualterus Agilonis. >Incipit quidam tractatulus de urinis et primo determinat de urina signante indigestionem<. Urina alba in colore tenuis in substancia ... - ... talis apparens se cotti // [dianam]. Text bricht mit der Reklamate "-dianam" ab. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1607
  • Teil 2. [163r—174v]. leer
  • Teil 3. [175r-232r]. De urinis cum commento. Aegidius Corboliensis. >Egidius de urinis<. [176r] Dicitur urina, quoniam sit in renibus una ... - ... [231v] quam non est tangere dignus. [Kommentar:] Per introducionem materie huius libri Egidius de urinis primo videndum est an de urina sit sciencia medicionalis ... [176r] Iste est liber Egidii de urinis cuius subiectum est corpus humanum sanabile per urinam ... - ... nephilis ypostasis. >Et sic est finis<. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 422 Dicitur urina, cum sit in renibus una. Von dieser Hand auch 233r-267v
  • Teil 3. [232v]. leer
  • Teil 3. [233r-267v]. De secretis mulierum cum commento. Ps.-Albertus Magnus. >Alberchtus de secretis mulierum<. Dilecto si[bi] in Christo socio et amico carissimo clerico Erfordie de tali loco vere sapiencie ... [233v] Cum urina favora[bi]lis atque gratuita ... - ... [263r] Ut autem summa huius libri videatur intencio ... [263v] secula seculorum. Amen. Deo laus. >Et sic est finis huius tractatuli de secretis mulierum 1457<. [Kommentar:] Scribit philosophus 4° ethicorum: Homo optimum eorum que sunt in mundo ... Iste liber cuius subiectum est ens ... – ... [263v] [A]nimalia multum coeuncia cito senescunt ... seculorum. Amen. Von dieser Hand auch 175r-232r. Die Datierung auf 1457 ist wohl aus der Vorlage übernommen, denn das Papier mit dem gut dokumentierten Wasserzeichen Ochsenkopf mit Augen, Nase, weiteren Gesichtsmerkmalen und einem Halbmond zwischen den Hörnern (Piccard, Ochsenkopfwasserzeichen I,731-735) ist erst ab 1461 belegt (Gerhard Piccard, Die Ochsenkopfwasserzeichen, Stuttgart 1966, 1. Teil, S. 52f.), das Wasserzeichen dieser Handschrift erst ab 1465. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 99, 432, 1412
  • Teil 3. [268rv]. leer
  • Teil 4. [269r]. leer
  • Teil 4. [269v]. Del trionfo della morte (Auszug). Francesco Petrarca. Questa legiadra e gloryosa donna, che ogi e uno nudo spirito e pocha terra e fu gia di fallore alta collona. Nachtrag von einer sonst nicht vorkommenden Hand in roter Tinte. Petrarca, Francesco. - Del trionfo della morte, cap. 1, Z. 1-3
  • Teil 4. [270ra-284ra]. De herbis. Aloe est sucus herbe ... - ... Ziravia vel nigella (?) id est ratin. Alphabetische Liste von Kräuternamen, teilweise mit Angabe der humoralpatologischen Eigenschaften, teilweise mit deutschen Interpretamenten. Hänger, Heinrich. - Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500. - Berlin 1972, S. 52 (mit einer alten Blattzählung [267r-281r], nach neuerer Blattzählung 270r-284r. Hängers Datierung der Handschrift auf 1472 beruht auf einer Fehllesung der Jahreszahl auf 263v)
  • Teil 4. [284rb]. leer
  • Teil 4. [284va-286va]. Nomina herbarum. >Kom heiliger gaist<. [A]rthemesia, [a]bsintheum, [a]brothanum ... - ... verbeis, sumach. Liste von Kräuternamen und anderen Stoffen, zu Beginn alphabetisch geordnet
  • Teil 4. [286vb]. leer
  • Teil 4. [287ra-298vb]. Synonyma medica. [A]beit id est aza fetida; aphitimum id est ephitimum ... - ... [295va] zinziber aquaticum id est benisa. [295vb-296ra] Ahosos id est species zuccis (?) ... [196ra] Seca tincta ... sub ligra probatum est. [296rb] Aaron id est yarus pes vituli ... - ... zuccoraia id est flos agnis casti ... una sola partis manaphagia. Drei alpahabtische Listen mit Kräuternamen, teilweise mit Synonymen
  • Teil 4. [299ra-va]. Capsula eburnea. Ps.- Hippocrates. Advenit ad me quod Ypocras morti .... Nur erste Hälfte der Capsula eburnea, die zweite Hälfte überliefert einen anderen Text. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1037
  • Teil 4. [299vb-302ra]. De mensibus. >De februario<. Nunc dicendum est de februario et de hiis de quibus vertendum est et que vitanda .... Monatsregeln Feburar bis Dezember, anschliessend eine zweite Reihe: Februar, März und Mai
  • Teil 4. [302ra-303ra]. De urinis. Ps. Magister Alexander. Magister Alexander Yspanus physicus egre[g]ius iste omnium infirmitatum, diffinit urinas cuius coloris et dispositionis sint... - ... multi ad bonam vitam et ad stabilem adeo sunt conversi. Mauch, Ute. - Ein mittelalterliches Kräuterbuch aus dem 14. Jahrhundert, eine neue Version des lateinischen Macer? In: Gesnerus 63 (2006), S. 181–208, hier S. 186
  • Teil 4. [303ra-303va]. De fluxu sanguinis. >Sequitur de fluxu sanguinis<. [N]ota fluxus sanguinis tribus modis solet evenire... - ... curabitur nisi sit sibi ad mortem illa infirmitas deputata etc.. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 625 (Hic tractandum est de fluxu ...). Mauch, Kräuterbuch, S. 186
  • Teil 4. [303va-304rb]. De paralisi. >Sequitur de paralisi et speciebus eius nota<. Nota paralisis distingwitur in iiij(or) modis: Prima est mortua ... - ... in unge hoc multum prodest. Mauch, Kräuterbuch, S. 186
  • Teil 4. [304rb-va]. Sequitur de qualico balneo. >Sequitur de qualico balneo<. Si vis scire qualitem balneum aquaticum ... - ... illam evadet in sanitatem
  • Teil 4. [304va-305ra]. De hydropsisi. Ps. Magister Alexander. >De morbo qui ydropis appellatur<. Hic tractandum est de gravissimo morbo, qui ydropis appell[atur]. Qui ex nimis inmundis humoribus solet provenire ... - ... Et sic deo dante melius habebit. Mauch, Kräuterbuch, S. 186f.
  • Teil 4. [305ra-305va]. De tysis. Ps. Magister Alexander. >Sequitur de morbo qui dicitur tysis<. Hic est tractandum de quadam infirmitate, que tysis vocatur. Hec infirmitas soltet iiij(or) modis provenire. Quicumque illam infirmitatem patitur ... - ... [305vb] Ideo cavendum est a fornicacione nimia, que ad interitum perducit. Es folgen drei Rezepte gegen die Schwindsucht: Sequitur eius confectum ... Sequitur ad stabiem … Sequitur ad guttam rubeam in wltu .... Mauch, Kräuterbuch, S. 187
  • Teil 4. [306ra-306vb]. De phlebotomina. >Incipiunt dies minciones sanguis per quibus quilibet debet cavere ne minuat sangwinem quia probatum est per philosophos et astrologos ... Sequitur prima dies<. Prime die Iune non minuatur sangwinem ... - ... febrem numquam habebit
  • Teil 4. [306vb-307vb]. Rezepte. >Emplastrum ad wlnera<. Accipe masticis v unciani unam de cera virginea ...
  • Teil 4. [307vb-308vb]. Versus memoriales de virtutibus medicinalibus variarum herbarum. >Item metra ... herbarum<. Galganum sicum calidum sic dicitur esse ... - ... Indicat humani tibi naturam ruituram. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 575
  • Teil 4. [308vb-310rb]. Proprietates signorum. >Nota proprietates signorum<. Aries est primum signum in ordine signorum et est bonum calidum et siccum ... - ... faciat ut supra dixi. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 131
  • Teil 4. [310va-311rb]. Rezepte. Pilem rute videlicet ad dolorem capitis ...; [311rb] Pillem arabis ...
  • Teil 4. [311rb-326vb]. Medikamente, hauptsächlich Kräuter. Sal commune cum ... potest provocare vomitum ...; [311va] Aloen virtutem habet purgandi flegma ...
  • Teil 4. [327ra-328rb]. De destillatione aquarum. >Item de destillacione aquarum<. Primo de arthemesia. Arthemesia in se destillata non modicam habet in se virtutum ... - ... concavitatem wlneris inplet. >Deo gracias<
  • Teil 4. [328rb-330va]. Rezepte. Sperma rute sic fit. Recipe semen rute et pulverisa ...
  • Teil 4. [330vb-331rb]. Rezepte für Frauen. Ipocras in pronosticis, omnis qui medicine artis studio ...; [331ra] Balnei ornat mulier capillos suos .... Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1480 (Sicut ait Hipocrates ...)
  • Teil 4. [331va-332rb]. Rezepte. Ungentum ad asperitatem faciei valens ex sole factam ...
  • Teil 4. [332va-341vb]. leer
  • Teil 4. [342ra-352ra]. Aphorismi. Hippokrates. Vita brevis ars vero longa tempus autem acutum ... - ... quantomagis dabit tantomagis plus peiorabuntur ... est multus si parva parvus. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1704
  • Teil 4. [352rb-va]. leer
  • Teil 4. [353ra-vb]. Cautela circa urinas. Bernadus de Gordonio. >Item nota circa cautelas urinarum<. Tu medice primo pette cuius sit urinam ... - ... pro kataro. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1109
  • Teil 4. [354r-Zv]. leer

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Der Band ist Teil der Medizinbibliothek (VadSlg Ms 430-435), die in der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts dem St. Galler Arzt Melchior Rothmund gehörte
Ehemalige Signatur:
Ehemalige Signatur: Standort: Stadtbibliothek St. Gallen, Handschriften. Signatur: E 102 Hinweis: Alte Signatur (18. Jh.) mit Rötelstift im Spiegel vorn eingetragen; E 102

Einband

Einband:
Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15. Jh. Streicheisenlinien, Stempel. Kapitale aus Flechtbändern. Auf beiden Deckeln in den Ecken und in der Mitte Messingbuckel, hinten ein Buckel verloren. Gelber Schnitt. 2 nach vorn greifende Kantenschliessen mit Messingteilen. Rückenschild, Beschriftung nicht mehr lesbar. Spiegelblätter Papier, Vorsatzblätter (A, Z) Pergament. Auf dem vorderen Spiegelblatt Inhaltsverzeichnis ("contenta in hoc"), 15. Jh. mit einer Ergänzung von der Hand Sebastian Schobingers; darunter alte Signatur: N° 10, 16. Jh.

Buchblock

Beschreibstoff:
Papier, Wasserzeichen: Ochsenkopf Piccard Wasserzeichenkartei 79761, 79758 (1465,1468)
Lagen:
IV⁸ + 12 VI¹⁵² + V¹⁶² + 4 VI²¹⁰ + (VI-2)²²⁰ + 10 VI³⁴⁰ + V³⁵⁰ + IV³⁵⁸ + VI³⁷⁰. Bis Bl. 162 (Teile 1 und 2) Reklamanten. Nach Bl. 211 zwei Blätter herausgerissen. Bl. 58 bis 86 mit Tintenfrass
Zählungen:
Neuere Foliierung A. 1-52. 52a. 53-58. 60-370. Z.

Ausstattung

Rubrizierungen:
Rubriziert, 1-3zeilige rote Lombarden, häufig freier Raum für nicht ausgeführte Lombarden
Miniaturen / Zeichnungen:
115v-116v Brennstellen-Schemata
Einrichtung:
Teil 1 (Bl. 1-44): Blindliniierung mit Linierbrett (Mastara) ausser Bl. 21-32, hier seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 22 x 15, zweispaltig (7), Bl. 1-9 23 Zeilen, Bl. 10-34 33-47 Zeilen; Teil 2 (Bl. 45-174): Blindliniierung mit Linierbrett (Mastara), Bl. 45-68 und 81-162 zusätzlich seitliche Tintenlinien, Schriftraum 22,5 x 14,5-15, zweispaltig (6,5), 46-47 Zeilen; Teil 3 (Bl. 175-268): seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 23 x 15, 29-42 Zeilen; Teil 4 (Bl. 269-370): seitliche Begrenzung des Schriftraums mit Tinte, Schriftraum 22,5-23,5 x 15-15,5, zweispaltig (7), 34-44 Zeilen
Schrift:
Schleifenlose Bastarda
Zusätze:
255v-256v und 260v-261r Notizen von der Hand Melchior Rotmunds

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Scherer, Gustav. - Verzeichniss der Manuscripte und Incunabeln der Vadianischen Bibliothek in St. Gallen. - St. Gallen 1864, S. 127
  • Die Handschriften der Bibliotheken St. Gallen - Zürich in alphabetischer Reihenfolge / bearb. von Beat Matthias von Scarpatetti, Rudolf Gamper und Marlis Stähli (Katalog der datierten Handschriften in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550, Bd. 3). - Dietikon-Zürich 1991, Nr. 47 (mit einer alten Blattzählung, nach der neuen Blattzählung steht die Datierung auf 263v. Diese Datierung ist aus einer Vorlage übernommen und gilt nicht für die vorliegende Handschrift)
Repertorien:
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 824 Liberet te deus fili amantissime devio erroris
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 291 Cum decem sint genera pulsuum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 338 Cum secundum auctores viginti sunt urinarum colores
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 564 Flebotomia est recta incisio vene
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1413 Scribitur ab Isaac in libro viatici quod quicumque
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1037 Pervenit ad nos quod cum Ypocras morti
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1376 Saphati accidit pueris et forte
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 696 In nomine domini vel summi pontificis vel opificis
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 63 Ad tineam capillorum decoquantur folia mirice
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 718 In tractatu isto de urinis quatuor principaliter sunt
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1571 Theorica est perfecta notita rerum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1266 Quoniam cognovimus te peritissimum omnium rerum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 501 Epilenticus indencitur sic
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1710 Volo in hoc capitulo dicere medicinas que sunt necessarie in doloribus iuncturarum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 367 De cibis et potibus preparandis infirmis videamus
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1483 Sicut dicit Galienus in libro de interioribus
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1295 Quoniam quidam de amicis melioribus quos habere videor
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 855 Medice cum ad egrotum vocaberis adiutorium sit in nomine domini
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1086 Presentis negotii est pertractare
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 736 Incipit tractatus brevis et utilis Bernabi medicinarum omnium membrorum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1100 Primo de herbis respicientibus caput
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 581 Generaliter causa morbi est duplex
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 599 Hec est ars medicinarum laxativarum tam simplicium
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1607 Urina alba in colore tenuis in substancia
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 422 Dicitur urina cum sit in renibus una
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 99 Animalia multum coeuntia cito senescunt
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 432 Dilectissimo in Christo socio et amico
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1412 Scribit philosophus decimoquarto ethicorum. Homo est
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 625 Hic tractandum est de fluxu sanguinis quibus modis
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1704 Vita brevis ars vero longa tempus autem acutum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 575 Galganum calidum siccum sic dicitur esse
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 131 Aries est primum signum in ordine et est bonum calidum et siccum
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1480 Sicut ait Hipocrates in pronosticis
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 1109 Primo pete semper cuius est. Si dicit
Externer Link:

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen für den Sonderlesesaal
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; Oktober 2019; HAN-Katalogisierungsregeln; Rudolf Gamper

Identifikatoren

Systemnummer:
991170515509305501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000353382DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170515509305501
  • (41SLSP_UBS)9972433314705504
Quelle: