Tractatus Theologici; Versus ; Statuta Synodalia

Kurzformat

Tractatus Theologici; Versus ; Statuta Synodalia / Diözese Strassburg (?) , zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts
1 Band (277 Blätter) : 20 x 15 cm - Pergament
  • Luzern, ZHB, P.35.4

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170351547305501
005 20240312023514.0
008 000000q13001399fr 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 CH-ZuSLS RZS / 09082023/ wiga 
035 |a (HAN)000189999DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351547305501 
035 |a (41SLSP_RZS)9914249329605505  |9 (41SLSP_RZS)9914249329605505 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1300  |e 1399 
245 1 0 |a Tractatus Theologici; Versus ; Statuta Synodalia 
264 0 |a Diözese Strassburg (?)  |c zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts 
300 |a 1 Band (277 Blätter)  |c 20 x 15 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Pergament 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung 
510 4 |a Bretscher-Gisiger, Charlotte; Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters St. Urban. - Dietikon-Zürich, 2013, S. 203-209 
541 |f ZHB Luzern Sondersammlung 
546 |a Lateinisch 
561 |a Nach Werner, S. 29, der die Hs. bei Franz Josef Schiffmann (1831–1897), Luzerner Kantons- (1858–1897) und Bürgerbibliothekar (1860–1896), einsah, aus Strassburg stammend. Nach den 232r–248r und 269v–271r eingetragenen bischöflichen Synodalstatuten von Strassburg und den Gewohnheiten der Kirche von Strassburg 268r–269r ist eine Herkunft aus der Diözese Strassburg in Erwägung zu ziehen. 
561 |a Im Register von Werner, S. 217, erscheint die Handschrift als «Luzern (Stadtbibl.) ohne Nr.». 2r Stempel "Kantonsbibliothek Luzern", 20. Jh. 
561 |a Aufgrund der Stellung in der Signaturenreihe, Kloster St. Urban Luzern 
563 |a Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15./16. Jh. Rücken neu. Je fünf ornamentale Messingbeschläge mit Buckeln. Zwei neue nach vorn greifende Langriemenschliessen. Ehemals Catenatus, Stift der Kettenbefestigung im hinteren Deckel erhalten. Auf der Innenseite der Deckel Abdruck der verlorenen Spiegelblätter aus einer liturgischen Hs. mit Neumen, 13. Jh., Fragment im Bund zwischen Bl. 8 und 9 erhalten. Bl. 267 ehemals Spiegelblatt, Leimspuren sowie fünf Löcher von Beschlägen eines früheren Einbands sichtbar; zum früheren Einband vgl. auch unten das Register 3ra–6va. Reste abgeschnittener Signakel, auf Bl. 3 und 91 aus weissem, auf Bl. 232, 234, 236 und 238 aus braunem Faden. 1966 restauriert durch Hans Heiland, Stuttgart. 
581 |a Werner, Jakob. - Beiträge zur Kunde der lateinischen Literatur des Mittelalters. - Aarau, 1905, S. 29, 217 
581 |a Schreibschulen der Diözese Konstanz : Stadt und Landschaft Luzern / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1964 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 9), S. 94, Taf. 37 
581 |a PL = Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 27.03.1995  |k pk  |i Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln 
583 1 |a Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 2023  |i Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k wiga 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 0 |b (V-2)⁸ + 10 VI¹²⁸ + (I+1)¹³¹ + 4 VI¹⁷⁹ + (VI+2)¹⁹³ + 4 VI²⁴¹ + (IV+2+II)²⁵⁵ + VI²⁶⁷ + III²⁷³ + II²⁷⁷. Vor Bl. 2 und 7 je 1 Blatt herausgeschnitten; Bl. 131, 192, 193, 252, 254 Einzelblätter. Die Doppelblätter 244/247 und 245/246 zwischen Bl. 243 und 248 in die Lage eingefügt. Lagenzählung am Schluss der Lagen: i (20v) – xxi (255v, versehentlich auch 253v), xxii (267v, versehentlich auch 265v), xxiii (277v). Bezeichnung der Blattfolge innerhalb der Lage auf den Rectoseiten Bl. 9–11, 21–23, 268–270 a–c. Alte Foliierung in Rot: iii (9r) – cxxiiii (130r). cxxv (132r) – ccxxxvi (243r). ccxxxvi (248r) – cclv (267r).  |c Neue Foliierung: 1–277. 
596 1 |a Rubriziert, rote Überschriften und Paragraphenzeichen. 271v–275v Textabschnitte rot gerahmt. 1–2zeilige rote Lombarden.  |d Tintenliniierung. Schriftraum 14,5–16 x 10–11,5, 25–32 Zeilen, 2v–6v und 271v–277r zweispaltig (5–5,5)  |e Ältere gotische Buchkursive von mehreren Händen, Händewechsel z. B. 31r/31v, 164r, 256v/257r  |f Zahlreiche zeitgenössische Korrekturen, z. B. 10r (auf Rasur), 109r, 195v, 263r (auf Rasur). Streichungen, z. B. 38r, 108r, 228r. Notazeichen. Handweiser. Nachträge 14./15. Jh.: 130v, 267r, 269r (auf aufgeklebtem Pergamentstück); 15. Jh.: 1r, 277v. 
596 3 0 |g 1r  |t Medizinische Rezepte  |i [Nachträge] Warm trinken, huch in lungen, für den schlim … fenchelsamen … fenchelkrut in wasser siden … och guot: Sol man mit win sieden das ist guot in magen und für ful blůt.  |s Anschliessend Nota, stark abgerieben. 
596 3 1 |g 1v  |t Federproben  |v 1 
596 3 1 |g 2r  |t leer 
596 3 0 |g 2va–vb  |t Versus de mulieribus  |i [53 Verse] >Item aliud metrum. Incipit<. Femina res seva velud exemplum dedit Eva. Femina vicit Adam victus fuit arbore quadam …  |v Werner, Jakob. - Beiträge zur Kunde der lateinischen Literatur des Mittelalters. - Aarau 1905, S. 29 (nach dieser Handschrift, jedoch nur Auswahl von 31 Versen)  |v Walther, Proverbia 9208, 9279, 9197, 9251, 9130, 9161, 9213, 9040, 9073, 9241, 9270, 9093, 8997, 9234, 9021, 9264, 9004, 9165, 9005, 9128, 9029, 9175b, 8989, 9221, 9123, 9272, 9024, 9250, 9017, 9111, 9168, 9179, 9109, 9164, 9115, 9265, 9266, 9253, 9287, 9275, 9143, 9263, 9238, ähnlich 9048, 9139; die nicht bei Walther verzeichneten Verse im Register der Initien. 
596 3 0 |g 3ra–6va  |t Register  |i >Libellus iste<. Libellus iste est collectus ex diversis libris … Primo de institutionibus misse. iii. De exposicione misse. iiii. … – … Item quod uxor sapienti ducenda non sit. ccxli.  |s Die Blattangaben stimmen nicht mit der vorliegenden alten Foliierung überein. 
596 3 1 |g 6vb–8v  |t leer 
596 3 0 |g 9r–13v  |t De institutionibus missae  |i [Prolog:] >De institucionibus misse<. Dicendum nobis est unde missa exordium sumpserit … [10r Text:] >Sequitur de exposicione misse<. Missa legacio dicitur … [11r] >Exposicio canonis<. Canon dicitur regula … – … et hunc negligentes anathemati subdidit. >Explicit<  |s Text entspricht Honoruius Augustodunesis, Gemma animae, PL 172, Sp. 570f., 577–581. 
596 3 0 |g 13v–31r  |t Stella clericorum  |i >Incipit libellus qui vocatur Stella clericorum quem composuit magister Wido ordinis Predicatorum<. Quasi stella matutina in medio nebule id est peccatorum etc. Proprietates huius stelle … – … et cum angelis et sanctis letaberis sine fine. Per Christum dominum nostrum. Amen. >Explicit Stella clericorum<  |s Bloomfield, Incipits, Nr. 4435 (Hs. nicht erwähnt). Beginn entspricht Eric H. Reiter (Hrsg.), Stella clericorum, Toronto 1997, S. 17f.; anschliessend bedeutend ausführlicher, die einzelnen Themen z. T. in anderer Reihenfolge. 
596 3 0 |g 31r  |t Articuli fidei  |i >Hii sunt articuli fidei<. Viginti duo articuli sunt sine quibus nemo salvari potest. Primus est unum et verum et eternum esse deum … – … et omnes ecclesie episcopi et sacerdotes et clerici tenentur scire hos articulos explicite et alii omnes christiani implicite etc. 
596 3 0 |g 31v–38r  |t Vita et passio Christi  |i >Ab Adam secundum quosdam fluxerunt quinque milia annorum ducenti minus uno usque ad concepcionem sancti Iohannis Baptiste. Vita et passio domini nostri Ihesu Christi<. In sexto mense concepcionis Iohannis Baptiste missus fuit angelus Gabriel … – … Ascendit in celum ubi sedit ad dexteram patris. Amen. 
596 3 0 |g 38r–45r  |t Dialogus beatae Mariae et Anselmi de passione domini  |r Ps.-Anselmus Cantuariensis  |i >Sanctus Anshelmus ad beatam virginem<. Sanctus Anshelmus longo tempore cum lacrimis et orationibus … – … ita xxx Iudeos pro uno denario vendiderunt  |v Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 159, Sp. 271–288  |v Cardelle de Hartmann, Carmen. - Lateinische Dialoge 1200–1400. - Leiden 2007, S. 369–377 (Hs. nicht erwähnt). 
596 3 0 |t 45r–56v  |t Evangelium Nicodemi, epistula Pilati ad Claudium  |i >Ewangelium Nichodemi<. Factum est in anno xviiiio Tyberii cesaris imperii Romanorum et Herodis imperii Galylee … [45v] Igitur Anna et Cayphas et Sobna …  |v Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981. 179, 12 und 179, 19.  |v [56v] Epistula Pilati Ipse Pylatus epistulam ad urbem Claudio imperatori scripsit dicens: Poncius Pylatus Claudio suo salutem. Nuper accidit … Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 183, 1  |v The Gospel of Nicodemus, hrsg. v. Hack Chin Kim. - Toronto, 1973, S. 13–50. 
596 3 0 |g 57r–88v  |t Claustrum animae  |i >Incipit claustrum anime cum disposicione officiorum et officialium suorum secundum quod disponi solet et ordinari claustrum materiale in quo tamquam iure primatum tenens. Abbas huius claustri est iugis meditacio<. Abbas huius claustri est iugis meditacio divine potencie … – … offensam toto cordis conanime precaventes. Amen.  |s Kapitelfolge und -zählung wie in Basel, Universitätsbibliothek, B VII 10, 217ra  |v Bauer, Gerhard. - Claustrum animae, Bd. 1, München, 1973, S. 313–320  |v Bauer, Gerhard. - Artikel: Herzklosterallegorien. In: Verfasserlexikon, Bd. 3 (1981), Sp. 1159f. 
596 3 0 |g 89ra–90vb  |t Versus de vitiis et virtutibus  |i [91 Verse] >Incipit de gula cum suis satellitibus.< Hec mihi sunt epule, que scio grata gule. Inmunditia dicit: Corpore vel corde numquam maneo sine sorde …  |v Langosch, Karl. - Arbores virtutum et viciorum. In: Stach, Walter und Hans Walther (Hrsg.), Studien zur lateinischen Dichtung des Mittelalters, Dresden 1931, S. 125–127 (VV. 1–49, 57–63, 50, 54–56, 51, 52, 64–77, 92–98, 85–91, 78–84)  |s 89va >Expliciunt vii vicia cum eorum satellitibus. Incipit conflictus virtutum et viciorum<. Vos qui sub Christo mundo certatis in isto discite virtutum conflictus et viciorum. Superbia dixit: Quis mihi laude pari vel honore potest similari. Humilitas respondit: Flos feni vermis pulvis cinis unde superbis … 20 Gegensatzpaare, z. B. inanis gloria / timor domini, furtum vel fraus / innocencia, invidia / fraterna congratulacio  |v Walther, Carmina 20826  |v Bloomfield, Incipits 6544. 
596 3 0 |g 90v–91r  |t Sermo  |i >Sermo super oracionem dominicam<. Pater noster qui es in celis (Mt 6,9). Tantum enim pius et clemens est dominus circa fragilitatem nostram …  |v Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 10395  |v Bloomfield, Incipits 9191, 9258, Hs erwähnt 
596 3 0 |g 91v–116r  |t Summa vitiorum ac virtutum abbreviata. >Incipiunt capitula viciorum abreviata<. i. De peccato in generali. ii. De gula … [92r] >Incipit summa viciorum abbreviata. De peccato in generali<. Generaliter omne peccatum fugiendum est … – … vel clipeum in fine certaminis proiceret. >Explicit summa viciorum et virtutum abreviata.<  |v Bloomfield, Incipits 2221. 
596 3 0 |g 116r  |t De gradibus humilitatis, capitula  |r Bernardus Claraevallensis  |i >Gradus humilitatis<. Primus est corde et corpore humilitatem precedere defixis materiam occulis … – … xiiius Omni hora se custodire ab omni peccato per timorem domini. >Secundum Bernardum<  |v Bernardus Claraevallensis, Opera, hrsg. v. Jean Leclercq / Henri Rochais, Bd. 3, Rom 1963, S. 13. 
596 3 0 |g 116r–125v  |t Auctoritates  |i [40 thematisch gegliederte Abschnitte] >De avaricia<. Augustinus: Amittit [sic] pecuniam et doles amittis villam et fles … – … 125r >De pena inferni<. Gregorius: Ignis Iehenne cum sit corporeus … quantum quod a tali separabuntur consorcio. >Explicit etc.<. 
596 3 0 |g 125v–128v  |t Sermo  |i >Incipiunt septem mirabilia sacramenti altaris<. Revela oculos meos … (Ps 118,18). Amiracio mirabilium semper inquisicionis et investigacionis iudicium existit … – … necesse habemus dicere cum propheta domino. Revela oculos meos etc.  |v Schneyer, Bd. 9, S. 405, Nr. 77. 
596 3 0 |g 128v–130r  |t Sermo  |i >Item sermo de corpore Christi<. Circa corpus Christi tria sunt ad praesens consideranda: Primum est fides … – … si alius scilicet dyabolus venerit, in nomine suo illum recipietis  |s Mit gleichem Initium und Explicit Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB I 209, 128v–129v. 
596 3 0 |g 130r–v  |t De desperatione, poenitentia et conversione  |i >De septem que ducunt hominem ad desperacionem, et de vii per que convertitur homo ad penitenciam<. Nota quod septem possunt assignari occasiones ducentes ad desperacionem … – … quasi ventum roris flantem significat Matheum. [Anschliessend Nachträge:] >De quinque peccatis<. Ad dominum clamant de terra crimina quinque …  |s Walther, Carmina 336. Von anderer Hand: Qui facit incestum deflorans aut homicida … ähnlich Walther, Carmina 15482 
596 3 1 |g 131r–v  |t leer 
596 3 0 |g 132r–163r  |t De sacrificio missae  |r Albertus Magnus  |i [Gekürzte Fassung] >Exposicio misse domini Alberti Ratisponensis episcopi et fratris ordinis Predicatorum<. Ego ecce declinabo … (Is 66,12). In hoc verbo duo promittit dominus in quibus habundanciam … – … Hec de missarum sollempnitate breviter dicta sufficiant. >Explicit<  |s Entspricht Adolf Kolping: Eine Abbreviation der Albert dem Grossen zugeschriebenen Messerklärung, in: Scholastik 31 (1956), S. 80, Zeile 29 – S. 81, Zeile 32  |v Aalbertus Magnus, Opera omnia, hrsg. v. Auguste und Émile Borgnet, Bd. 38, Paris 1899, S. 1–163, stark gekürzt. 
596 3 0 |g 163r–v  |t Quaestio  |i >Questio de missa, si sacerdos deficiat infra quid fiat<. Ponatur quod aliquis sacerdos celebrans missam deficiat in parte antequam eam perficiat … – … quod triplicem mysterium secundum est institutum rite peragatur. 
596 3 0 |g 163v–164r  |t De poenitentia Salomonis  |i >De poenitencia Salomonis diversorum patrum diverse opiniones<. Ieronimus in xviio libro super Ezechyelem de extrema visione eius … – … a se ipso est depositus de regno.  |s RB 11465,1. Anschliessend: Queritur utrum Salomon perfruatur celestis parte gaudiis an gehennalibus crucietur incendiis … 
596 3 0 |g 164r–175r  |t Historia passionis Christi  |i >Hystoria passionis Christi que divisa est in sex puncta sive in sex principalia<. Mortuus est Abymelech maritus Neomi que fuit puella mire pulchritudinis … – … det tibi deus ita ascendere hanc scalam que ad deum patrem pervenire valeamus. Amen  |s Gleiches Initium bei Maria-Hyacintus Laurent, Codices Vaticani latini: Codices 1135–1266, Rom 1958, S. 340, vgl. Schneyer, Bd. 3, S. 71 (Jacobus de Losanna, Nr. 207). 
596 3 0 |g 175r–184r  |t Scintillarum libellus  |i >Incipit libellus de libris sanctorum patrum dictus floratus<. Dei omnipotentis filius inter cetera sacre locucionis verba loquens discipulis dyxit. Ysidorus. Primum querite regnum dei et iusticiam eius. Primum sciencie studium est querere deum …  |s Als Autoritäten werden genannt u. a. Beda, Sixtus, Seneca, Gregorius, Augustinus, Hieronymus. 177v >Excerptum de epistula beati Gregorii. Ad Secundinum dei servum inclusum. Gregorius<. Antiquus hostis mox ut ociosam mentem invenerit, ad eam sub quibusdam occasionibus venit locuturus … Gregorius Papa I, Epistula 9, 147, MGH Epp. Greg., Bd. 2, S. 144, Z. 2–16. Als Autoritäten werden genannt u. a. Augustinus, Gregorius, Hieronymus, Seneca, Sixtus, Isidor. Anschliessend Gliederung in Kapitel: 178v De ieiunio, 179r De confessione, 179v De confessione in ultimis poenitenciis, 180r De perseverancia, 180v De cursu stadii; De Melchisedech, 181r De dignitate sacerdotis, 182r Quo increpandus sit senior et in quo non increpandus sit; De collata episcopi ligandi atque solvendi potestate; De hiis qui columbas vendebant, 182v Qualis in sacerdotibus debet esse fides et vita, 183r De cohabitacione mulierum, 183v Excerptum ex ecclesia beati Clementis ad Iacobum. Mit gleichem Incipit und ähnlicher Einteilung Basel, Universitätsbibliothek, B X 35, 113r–120v. Bloomfield, Incipits 1506. 
596 3 0 |g 184r–193v  |t De figuris veteris testamenti cum novo collati  |i >Incipit concorda[n]cia veteris testamenti et novi. Primo de annunciacione beate virginis<. Vippera vim perdit … Virgo salutatur … Rore madet vellus … Legitur in libro iudicum vio: Quia Gedeon petivit signum … Ysaias: Ecce virgo … David: Descendet sicut pluvia … Neutestamentarische Themen von Annuntiatio BMV bis Assumptio BMV  |s Die Verse entsprechen im wesentlichen dem Sondergut der Klasse B bei Floridus Röhrig, Rota in medio rotae, in: Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg NF 5 (1965), S. 105–109. Anschliessend >Nota aliquit [sic] de symbolo<. Primus punctus religionis christiane est credere articulos fidei … 
596 3 0 |g 194r–212r  |t Liber Floretus  |i >Nomine floretus liber incipit ad bona cetus, semper eris tutus eius documenta secutus<. Hic liber extractus de pluribus est vocitatus, recte floretus quia flos est inde receptus … – … Floretus mille centum versus tenet iste, et ter viginti qui sunt metrice redimiti  |v Liber Floretus, hrsg. v. Árpád Péter Orbán, Kastellaun 1979, S. 1–56.  |v Walther, Carmina 11943 und 8021. 
596 3 0 |g 212r–215v Errores Iudaeorum in Talmut  |r Theobaldus de Sexannia  |i >Isti sunt errores Iudeorum extracti de libris Gamalielis deceptoris eorum per quendam fratrem ordinis Predicatorum<. Primo quod verior et utilior sit doctrina thalmůt quam studium biblie vel prophetarum … – … Hec de errore Gamalielis et mendaciis magistrorum sapientum et scribarum in Thalmut dicta sufficiant  |s Entspricht zum grossen Teil Theobaldus de Sexannia, Errores Iudaeorum ex Talmud extracti, [Augsburg: Günther Zainer, vor 1473], Bl. 1r–4v.  |v GW 12451 (VI).  |v Käppeli, Scriptores, Nr. 3672  |v Karl Heinz Keller, Artikel Theobaldus de Sexannia, in: Verfasserlexikon2, Bd. 9 (1995), Sp. 737–741. 
596 3 0 |g 215v–216v  |t Versus de diversis materiis  |i [91 Verse] >Item hic ponuntur lxxxx versus cum uno de diversis materiis<. Festa dies nati, pasce karismatis almi …  |s Walther, Carmina 2350, 10625, 20207, 9609 ; Walther, Proverbia 30799 ; Walther, Carmina 10531 ; Walther, Proverbia 28326 ; Walther, Carmina 3760, 13771, 1060, 5992, ähnlich 15302, 14054; Walther, Proverbia 27093 ; Walther, Carmina 573, 19899, 965 ; die nicht bei Walther verzeichneten Verse im Register der Initien. 
596 3 0 |g 217r  |t Descriptio sanctae crucis  |i [31 Verse] >Hec est descripcio sancte crucis metrificata ob honorem passionis Ihesu Christi filii dei<. In cruce lux splendor amor et pax vis bonitatis … – … In cruce cuncta salus favus uva fluor deitatis. 
596 3 0 |g 217v  |t Versus de ordine lectionum  |i [27 Verse] >Versus quid cantandum et legendum sit per totum annum<. Quedam servanda sunt a clero recitanda. Hec Ysaias, Paulus, Moyses, Ieremias …  |s Anschliessend Humanam carnem signans U, D deitatem, stans crux in medio federat et ista duo. Mit Skizze in roter Tinte. 
596 3 0 |g 218r  |t De inventione ligni sanctae crucis  |i >De invencione ligni sancte crucis tempore Davidis et Salomonis<. Tempore David regis reperit quidam homo in silva … – … quam portam passus est  |s Entspricht weitgehend dem bei Adolfo Mussafia, Sulla leggenda del legno della Croce, in: Sitzungsberichte der philosophisch-historischen Classe der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften 63 (1869), S. 202 gedruckten Text. 
596 3 0 |g 218r–v  |t Oratio  |i >Sermo super psalmum De profundis<. De profundis clamavi ad te domine … (Ps 129,1). Huius mundi de profundis et secundi de secundis …  |v AH 46 Nr. 26 (1–8). 
596 3 0 |g 218v  |t De decem plagis Aegypti  |r Hildebertus Lavardinensis  |i >De decem plagas Egypte [sic]<. Prima rubens unda ... – ... primam necat ultima prolem  |v Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, 171, Sp. 1436  |v Walther, Carmina 14595. 
596 3 0 |g 218v  |t De tribus infelicitatibus  |i >De tribus infelicitatibus mundi<. Tres sunt infelicitates in mundo: Prima qui nescit et non discit … 
596 3 0 |g 218v  |t De tribus quae ducunt in infernum  |i >De tribus que ducunt hominem ad infernum<. Tria sunt que ducunt in infernum: Cogitatio inmunda, verbum alienum, opus pravum … 
596 3 0 |g 218v–219r  |t De tripartito regimine mundi  |i >De iii personis per quas regitur mundus<. Sicut orbis terre trinam habet divisionem, Asiam videlicet Europam et Affricam … – … vero ei cito aliquo remedio fuit subventum. 
596 3 0 |g 219r–v  |t De tribus magis  |i >De disposicione trium magorum et eorum muneribus<. Nomina trium magorum Melchior, Caspar, Balthasar … – … mirra sepultura eius significat. 
596 3 0 |g 219v  |t De octo hominibus in arca Noe  |i >De octo hominibus qui fuerunt in archa Noe<. Octo itaque hominum anime in archa Noe salve sunt reperte, id est iiiior viri et iiiior femine … – … et ad deum meum deprecabor. 
596 3 0 |g 219v–228r  |t Tractatus de septem sacramentis  |r Guilelmus de Montibus (?)  |i >Hic incipiunt questiones confessionis et sacramentorum<. Septem sunt sacramenta que notatur hoc versiculo: Bos ut erat petulans cernentibus obice cursum … – … dicimus ita quia verba sunt de presenti. >Expliciunt vii sacramenta<. Amen  |v Walther, Carmina 2229  |v Bloomfield, Incipits, Nr. 5461. 
596 3 0 |g 228v–231v  |t Modus interrogandi  |i >De inquisicione confessionis<. Sic est modus confessoris interrogandi confitentem … – … et ad deducendum tempus in spectaculis saltancium 
596 3 0 |g 232r–243v  |t Statuta synodalia  |r [Bertold II. von Bucheck, Bischof von Strassburg, 11. Juni 1341]  |i Berchtoldus dei gratia episcopus Argentinensis universis abbatibus, prepositis, decanis … salutem in domino Ihesu Christo. In hac synodo nostra generali … celebrata sub anno domini m° ccc° quadragesimo primo iiio Idus Iunii statuta predecessorum nostrorum et nostra cum addicionibus et determinacionibus in unum colligentes … – … nobis specialiter reservamus  |v Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden. - Strassburg, 1894, S. 123–137 
596 3 0 |g 244r–247v  |t Statuta synodalia  |r [Bertold II. von Bucheck, Bischof von Strassburg, 19. Juli 1345]  |i >Addiciones domini Bertholdi episcopi Argentinensis quas fecit in synado [sic] sub anno domini mo cccmo xlquinto xiiii Kalendas Augusti … Addicio Bertholdi<. Ad quorum eciam cohercionem per censuram ecclesiasticam … – … iudici ostendatur recessus  |v Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden. - Strassburg, 1894, S. 141–154 (nur Addiciones Bertholdi). 
596 3 0 |g 248r  |t Statuta synodalia [Fragment, durchgestrichen]  |r [Bertold II. von Bucheck, Bischof von Strassburg, 11. Juni 1341 / 19. Juli 1345]  |i ... ecclesiasticis pro anime sue remedio et salute … – … quem iura a testamentorum non prohib[ent]  |v Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden. - Strassburg 1894, S. 137 (73) / 154 (81). 
596 3 0 |g 248r–251r  |t Florilegium [Exzerpte aus Ovid, Ars amatoria, Remedia amoris, Metamorphosen]  |i >Flores libri de arte amandi. Idem in libro de arte amandi v<. Arte scito [sic] veloque rates remoque reguntur … [248v] >Item de eodem in iio libro<. Non minor est virtus quam querere parta tueri … [249r] >Item de eodem in iiio libro<. Parcite paucorum crimen diffundere in omnes … >Flores de remedio amoris. Idem in libro de remedio io<. Terra salutiferas herbas, eademque nocentes … [249v] >Autem de eodem in iio de remedio amoris<. Frigores soles sole iuvant umbre … [250r] >Flosculi libri methamorphoseos. Item in eodem libro<. Pronaque cum spectent animalia cetera terram … 
596 3 0 |g 251r–252r  |t Vita et sententiae Secundi philosophi  |i >De IIo philosopho et eius pertinaci silencio et gesta eius<. Temporibus Traiani floruit Secundus philosophus qui philosophatus est omni tempore silencium servans … – … Quid fides? Ignote rei miranda certitudo. Quid est quod hominem lassum fieri non sinit? Lucrum  |v Altercatio Hadriani augusti et Epicteti philosophi, hrsg. v. Lloyd William Daly / Walther Suchier, In: Illinois Studies in Language and Literature 24 (1939), S. 152–159, stark gekürzt.  |v Vgl. Thorndike/Kibre, Incipits, Sp. 1423. 
596 3 0 |g 252r–253v  |t De trinitate  |i >Versus de trinitate<. Alpha et o, magne deus, hely, hely, deus meus, cum [statt cuius] virtus tortum [sic] posse, cum [statt cuius] sensus totum nosse … [Anschliessend Aadahel primus invenit tentorium … Iubal de stirpe Cayn primus invenit cantum … Tubal natus de Iubal primus fabricavit in ferro et ere]  |v AH 50 Nr. 318. 
596 3 0 |g 253v–254r  |t De uxore ducenda  |i >Quod uxor sapienti ducenda non sit. Ieronimus contra Iovini[an]um<. Fertur esse aureolus liber Theo[phras]ti de nupciis in quo queritur an uxor ducenda sit … – … qui eorum nomine appellatur  |s Aus Hieronymus, Adversus Iovinianum, Buch 1, Kap. 47, PL 23, Sp. 289f., gekürzt. 
596 3 0 |g 254r–255v  |t De oratione  |i Omnis monachi finis ad indiruptam oracionis perseveranciam et adiugem cordis puritatem et ad immobilem quodam modo nititur … – … ne immorantibus nobis inserere aliquid nostro cordi possit inimicus  |s Aus JOHANNES CASSIANUS, Conlatio VIIII, 2f., 9, 11–14, 18–23, 30f., 35f., CSEL 13, S. 250–283. 
596 3 0 |g 255va–256rb  |t Proverbia  |r Wipo  |s [99 Merkverse] >Proverbia<. Pax Heinrico dei amico … – … Hic tibi maxime rex c proverbia dat.  |s Entspricht weitgehend Wipo, Opera, MGH SRG (in us. schol.), S. 66–73  |v Walther, Carmina 13898. 
596 3 0 |g 256rb–va  |t Versus de Romana avaricia  |i >Versus<. Ecclesiastica Roma negocia cum moderetur … – … Evacuabit et annichilabit falsa sigilla  |v Monumenta Germaniae Historica, Scriptores. Libelli de lite imperatorum et pontificum saeculis XI et XII conscripti., Bd. 3, S. 701f.  |v Walther, Carmina 5224. 
596 3 0 |g 256va–vb  |t Carmen de dignitate sacerdotali. Melchisedeh domino panem vinumque litavit … – … ad proprium caput sic sacramenta redisse  |v Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, 171, Sp. 1193–1196  |v Walther, Carmina 10865. 
596 3 0 |g 257r–267r  |t Concilium Aschaffenburgense provinciale  |r Gerhard II. von Eppenstein, Erzbischof von Mainz, 1292  |i In nomine domini amen. G[erhardus] dei gratia ecclesie Maguntine sedis archiepiscopus … Noverit vestra karitas quod anno m° cc° lxxxx° ii in concilio Aschaffenburgensi celebrato … – … ferimus eosdem in ecclesia dei ulterius promoveri. Amen. Anschliessend Nachtrag Hic me suspendo turpem vitam finiendo. A iustis tendo peccantes sic reprehendo. Pena sum Iuda cuius sunt crimina nuda. Tradidit hic Christum consumpsi turpiter istum. Me desperare faciunt mea crimina multa. 
596 3 1 |g 267v  |t leer 
596 3 0 |g 268r–269r  |t Consuetudines ecclesiae Argentinensis  |r Johannes von Lichtenberg, Domdekan von Strassburg, 1345–1347  |i >Consuetudines chori ecclesie Argentinensis<. In dei nomine amen. Sicut domum domini decet sanctitudo sic dedecus est personas eiusdem domus … dissolute versari … Hinc est quod nos Iohannes de Lichtenberg decanus ecclesie Argentinensis … scripturarum testimonio commendari …  |s Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden, Strassburg 1894, S. 155–157. 269r 23. Juni 1348 >De divisione oblacionum summissariorum et levitharum ecclesie Argentinensis<. Nos Iohannes de Lichtenberg decanus totumque capitulum ecclesie Argentinensis dissensionem super divisione offertorii … Sdralek, S. 160f. 269r Nachtrag (auf aufgeklebtem Pergamentstück) Apposita domini Alberti decani ecclesie Argentinensis. Antiquis ecclesiis [sic] Argentinensis consuetudinibus inherentes volumus … Sdralek, S. 161. 
596 3 0 |g 269v–271r  |t Statuta synodalia  |i >Iohannes primus statuta synodalia que nobis sunt necessaria<. Statuimus et ordinamus quod nullus cuiusquam alteris ecclesie maioris presbiter …  |s Maximilian Sdralek, Die Strassburger Diöcesansynoden, Strassburg 1894, S. 125–127 (14a, c, d). >Fridericus de honesta conversacione clericorum<. Ut Christi milicia laudibus deputata … >Iohannes secundus<. Hec sunt addiciones Iohannis secundi episcopi Argentinensis de Lichtenberg … Sacerdotes autem post duos menses … Sdralek, S. 164 (5). 270r >Fridericus<. Clerici quidam ipsa facti ostensione … Sdralek, S. 106f. (27). 270v >Bertholdus<. Ad hec tamen nonnulli sacerdotes divinum agentes officium … Sdralek, S. 129 (32). >Fridericus<. Usum tabernarum preterquam in itinere constitutis … Sdralek, S. 107 (28, 30–32), S. 130f. (41b, d). 
596 3 0 |g 271va–274ra  |t Speculum confessoris  |i >Speculum confessoris ad confitentem et directorium confitentis ad confessorem<. Luxuria est corporalis incontinencia nascens libidinis ex ardore … – … Irritacio est verbis vel signis exterioribus ad iram provocacio  |v Bloomfield, Incipits, Nr. 2992. 
596 3 0 |g 274ra–275vb  |t Tabulae  |i >Incipit bona et utilis tabula fidei in qua continentur sub brevibus multa bona<. Primo vii virtutes principales. Item vii peccata mortalia …  |s Unter anderem Tugenden, Laster, Gaben des heiligen Geistes, Sakramente, Zehn Gebote, Sinne, Freuden des Paradieses, Schrecken der Hölle, Welt- und Menschenalter. 
596 3 0 |g 275vb–276rb  |t De quinque generibus rusticorum  |i >Secuntur quinque genera rusticorum<. Quinque sunt genera rusticorum, scilicet rusticus, rustincus, rustoycus, rusthardus et rustbaldus … 
596 3 0 |g 276rb–277ra  |t Nota  |i Nota quod in canone misse fiunt xxv cruces. Qui numerus per se multiplicatus in se ipsum semper dicitur … 
596 3 1 |g 277rb  |t leer 
596 3 0 |g 277v  |t Beschwörung (?), medizinische Rezepte. Nachträge  |i Morsa versa desa, bel beal baracha, sandich sathan … Autem [sic]: Nim garten schneken und süd sy in essich und trink: er geniset. Item der misch gersten mel in honig und rib die zen damit: er geniset … Item nim langen pfeffer und stosz und gestossen sempf und heb das lan im mund. Och nim lutter regen wasser und süd es mit salz und trink es. 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Analecta hymnica Bd. 46, Nr. 26  |2 han-A4 
690 |a Analecta hymnica Bd. 50, Nr. 318  |2 han-A4 
690 |a Käppeli, Scriptores Nr. 3672  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 9, S. 405, Nr. 77  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 3, S. 71, Nr. 207  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 4435  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 65445  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 9191  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 9258  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 2221  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 1506  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 5461  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 2992  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 13898  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 20826  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 2229  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 336  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 15482  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 11943  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 8021  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 2350  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 10531  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 10625  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 20207  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 9609  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 3760  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 13771  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 1060  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 5992  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 14595  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 15302  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 14054  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 573  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr.19899  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 965  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 5224  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 10865  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9208  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9279  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9197  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9251  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9130  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9161  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9213  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9040  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9073  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9241  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9270  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9093  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 8997  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9234  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9021  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9264  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9004  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9165  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9005  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9128  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9029  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9175b  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 8989  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9221  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9123  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9272  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9024  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9250  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9017  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9111  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9168  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9179  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9109  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9164  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9115  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9265  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9266  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9253  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9287  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9275  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9143  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9263  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9238  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9048  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 9139  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 30799  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 28326  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 27093  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp.1423  |2 han-A4 
700 1 |a Anselm  |c Canterbury, Erzbischof, Heiliger  |d 1033-1109  |4 aut  |0 (DE-588)118503278 
700 1 |a Bernard  |c Clairvaux, Abt, Heiliger  |d 1090-1153  |0 (DE-588)118509810  |4 aut 
700 1 |a Albertus  |c Magnus, Heiliger  |d 1193-1280  |0 (DE-588)118637649  |4 aut 
700 1 |a Theobaldus  |c de Sexannia  |d ca. 13. Jh.  |0 (DE-588)100961932  |4 aut 
700 1 |a Hildebertus  |c Lavardinensis  |d 1056-1133  |0 (DE-588)118704710  |4 aut 
700 1 |a Berthold  |c von Buchegg  |d ca. 1292-1353  |0 (DE-588)118658557  |4 aut 
700 1 |a Wipo  |d 1000-1046  |0 (DE-588)118807633  |4 aut 
700 1 |a Gerhard  |b II.  |c von Eppstein, Mainz, Erzbischof, Kurfürst  |d 1230-1305  |0 (DE-588)118717014  |4 aut 
700 1 |a Johann  |b II.  |c von Lichtenberg, Straßburg, Bischof  |d 1300-1365  |0 (DE-588)101838619X  |4 aut 
700 1 |a Guilelmus  |c de Montibus  |d 1140-1213  |0 (DE-588)119060531  |4 verf 
710 2 |a Kloster St. Urban, Kanton Luzern  |0 (DE-588)4349408-0  |4 fmo 
710 2 |a Kantonsbibliothek Luzern  |0 (DE-588)3058552-1  |4 fmo 
751 |a Straßburg  |0 (DE-588)4057878-1 
852 4 |b LUZHB  |c ZBTRK  |j P.35.4  |9 (41SLSP_RZS)9914249329605505 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c ZBTRK  |p 12  |j P.35.4  |b LUZHB  |9 (41SLSP_RZS)9914249329605505 
986 |a (41SLSP_RZS)9914249329605505  |9 (41SLSP_RZS)9914249329605505 

Basisinformationen

Signatur:
  • Luzern, ZHB, P.35.4
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Tractatus Theologici; Versus ; Statuta Synodalia
Entstehungsangaben:
Diözese Strassburg (?), zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts
Entstehungszeit (normiert):
1300 - 1399
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (277 Blätter); 20 x 15 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Pergament

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [1r]. Medizinische Rezepte. [Nachträge] Warm trinken, huch in lungen, für den schlim … fenchelsamen … fenchelkrut in wasser siden … och guot: Sol man mit win sieden das ist guot in magen und für ful blůt.. Anschliessend Nota, stark abgerieben.
  • [1v]. Federproben. 1
  • [2r]. leer
  • [2va–vb]. Versus de mulieribus. [53 Verse] >Item aliud metrum. Incipit<. Femina res seva velud exemplum dedit Eva. Femina vicit Adam victus fuit arbore quadam …. Werner, Jakob. - Beiträge zur Kunde der lateinischen Literatur des Mittelalters. - Aarau 1905, S. 29 (nach dieser Handschrift, jedoch nur Auswahl von 31 Versen). Walther, Proverbia 9208, 9279, 9197, 9251, 9130, 9161, 9213, 9040, 9073, 9241, 9270, 9093, 8997, 9234, 9021, 9264, 9004, 9165, 9005, 9128, 9029, 9175b, 8989, 9221, 9123, 9272, 9024, 9250, 9017, 9111, 9168, 9179, 9109, 9164, 9115, 9265, 9266, 9253, 9287, 9275, 9143, 9263, 9238, ähnlich 9048, 9139; die nicht bei Walther verzeichneten Verse im Register der Initien.
  • [3ra–6va]. Register. >Libellus iste<. Libellus iste est collectus ex diversis libris … Primo de institutionibus misse. iii. De exposicione misse. iiii. … – … Item quod uxor sapienti ducenda non sit. ccxli.. Die Blattangaben stimmen nicht mit der vorliegenden alten Foliierung überein.
  • [6vb–8v]. leer
  • [9r–13v]. De institutionibus missae. [Prolog:] >De institucionibus misse<. Dicendum nobis est unde missa exordium sumpserit … [10r Text:] >Sequitur de exposicione misse<. Missa legacio dicitur … [11r] >Exposicio canonis<. Canon dicitur regula … – … et hunc negligentes anathemati subdidit. >Explicit<. Text entspricht Honoruius Augustodunesis, Gemma animae, PL 172, Sp. 570f., 577–581.
  • [13v–31r]. Stella clericorum. >Incipit libellus qui vocatur Stella clericorum quem composuit magister Wido ordinis Predicatorum<. Quasi stella matutina in medio nebule id est peccatorum etc. Proprietates huius stelle … – … et cum angelis et sanctis letaberis sine fine. Per Christum dominum nostrum. Amen. >Explicit Stella clericorum<. Bloomfield, Incipits, Nr. 4435 (Hs. nicht erwähnt). Beginn entspricht Eric H. Reiter (Hrsg.), Stella clericorum, Toronto 1997, S. 17f.; anschliessend bedeutend ausführlicher, die einzelnen Themen z. T. in anderer Reihenfolge.
  • [31r]. Articuli fidei. >Hii sunt articuli fidei<. Viginti duo articuli sunt sine quibus nemo salvari potest. Primus est unum et verum et eternum esse deum … – … et omnes ecclesie episcopi et sacerdotes et clerici tenentur scire hos articulos explicite et alii omnes christiani implicite etc.
  • [31v–38r]. Vita et passio Christi. >Ab Adam secundum quosdam fluxerunt quinque milia annorum ducenti minus uno usque ad concepcionem sancti Iohannis Baptiste. Vita et passio domini nostri Ihesu Christi<. In sexto mense concepcionis Iohannis Baptiste missus fuit angelus Gabriel … – … Ascendit in celum ubi sedit ad dexteram patris. Amen.
  • [38r–45r]. Dialogus beatae Mariae et Anselmi de passione domini. Ps.-Anselmus Cantuariensis. >Sanctus Anshelmus ad beatam virginem<. Sanctus Anshelmus longo tempore cum lacrimis et orationibus … – … ita xxx Iudeos pro uno denario vendiderunt. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 159, Sp. 271–288. Cardelle de Hartmann, Carmen. - Lateinische Dialoge 1200–1400. - Leiden 2007, S. 369–377 (Hs. nicht erwähnt).
  • 45r–56v. Evangelium Nicodemi, epistula Pilati ad Claudium. >Ewangelium Nichodemi<. Factum est in anno xviiiio Tyberii cesaris imperii Romanorum et Herodis imperii Galylee … [45v] Igitur Anna et Cayphas et Sobna …. Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981. 179, 12 und 179, 19.. [56v] Epistula Pilati Ipse Pylatus epistulam ad urbem Claudio imperatori scripsit dicens: Poncius Pylatus Claudio suo salutem. Nuper accidit … Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 183, 1. The Gospel of Nicodemus, hrsg. v. Hack Chin Kim. - Toronto, 1973, S. 13–50.
  • [57r–88v]. Claustrum animae. >Incipit claustrum anime cum disposicione officiorum et officialium suorum secundum quod disponi solet et ordinari claustrum materiale in quo tamquam iure primatum tenens. Abbas huius claustri est iugis meditacio<. Abbas huius claustri est iugis meditacio divine potencie … – … offensam toto cordis conanime precaventes. Amen.. Kapitelfolge und -zählung wie in Basel, Universitätsbibliothek, B VII 10, 217ra. Bauer, Gerhard. - Claustrum animae, Bd. 1, München, 1973, S. 313–320. Bauer, Gerhard. - Artikel: Herzklosterallegorien. In: Verfasserlexikon, Bd. 3 (1981), Sp. 1159f.
  • [89ra–90vb]. Versus de vitiis et virtutibus. [91 Verse] >Incipit de gula cum suis satellitibus.< Hec mihi sunt epule, que scio grata gule. Inmunditia dicit: Corpore vel corde numquam maneo sine sorde …. Langosch, Karl. - Arbores virtutum et viciorum. In: Stach, Walter und Hans Walther (Hrsg.), Studien zur lateinischen Dichtung des Mittelalters, Dresden 1931, S. 125–127 (VV. 1–49, 57–63, 50, 54–56, 51, 52, 64–77, 92–98, 85–91, 78–84). Walther, Carmina 20826. Bloomfield, Incipits 6544.. 89va >Expliciunt vii vicia cum eorum satellitibus. Incipit conflictus virtutum et viciorum<. Vos qui sub Christo mundo certatis in isto discite virtutum conflictus et viciorum. Superbia dixit: Quis mihi laude pari vel honore potest similari. Humilitas respondit: Flos feni vermis pulvis cinis unde superbis … 20 Gegensatzpaare, z. B. inanis gloria / timor domini, furtum vel fraus / innocencia, invidia / fraterna congratulacio
  • [90v–91r]. Sermo. >Sermo super oracionem dominicam<. Pater noster qui es in celis (Mt 6,9). Tantum enim pius et clemens est dominus circa fragilitatem nostram …. Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 10395. Bloomfield, Incipits 9191, 9258, Hs erwähnt
  • [91v–116r]. Summa vitiorum ac virtutum abbreviata. >Incipiunt capitula viciorum abreviata<. i. De peccato in generali. ii. De gula … [92r] >Incipit summa viciorum abbreviata. De peccato in generali<. Generaliter omne peccatum fugiendum est … – … vel clipeum in fine certaminis proiceret. >Explicit summa viciorum et virtutum abreviata.<. Bloomfield, Incipits 2221.
  • [116r]. De gradibus humilitatis, capitula. Bernardus Claraevallensis. >Gradus humilitatis<. Primus est corde et corpore humilitatem precedere defixis materiam occulis … – … xiiius Omni hora se custodire ab omni peccato per timorem domini. >Secundum Bernardum<. Bernardus Claraevallensis, Opera, hrsg. v. Jean Leclercq / Henri Rochais, Bd. 3, Rom 1963, S. 13.
  • [116r–125v]. Auctoritates. [40 thematisch gegliederte Abschnitte] >De avaricia<. Augustinus: Amittit [sic] pecuniam et doles amittis villam et fles … – … 125r >De pena inferni<. Gregorius: Ignis Iehenne cum sit corporeus … quantum quod a tali separabuntur consorcio. >Explicit etc.<.
  • [125v–128v]. Sermo. >Incipiunt septem mirabilia sacramenti altaris<. Revela oculos meos … (Ps 118,18). Amiracio mirabilium semper inquisicionis et investigacionis iudicium existit … – … necesse habemus dicere cum propheta domino. Revela oculos meos etc.. Schneyer, Bd. 9, S. 405, Nr. 77.
  • [128v–130r]. Sermo. >Item sermo de corpore Christi<. Circa corpus Christi tria sunt ad praesens consideranda: Primum est fides … – … si alius scilicet dyabolus venerit, in nomine suo illum recipietis. Mit gleichem Initium und Explicit Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB I 209, 128v–129v.
  • [130r–v]. De desperatione, poenitentia et conversione. >De septem que ducunt hominem ad desperacionem, et de vii per que convertitur homo ad penitenciam<. Nota quod septem possunt assignari occasiones ducentes ad desperacionem … – … quasi ventum roris flantem significat Matheum. [Anschliessend Nachträge:] >De quinque peccatis<. Ad dominum clamant de terra crimina quinque …. Walther, Carmina 336. Von anderer Hand: Qui facit incestum deflorans aut homicida … ähnlich Walther, Carmina 15482
  • [131r–v]. leer
  • [132r–163r]. De sacrificio missae. Albertus Magnus. [Gekürzte Fassung] >Exposicio misse domini Alberti Ratisponensis episcopi et fratris ordinis Predicatorum<. Ego ecce declinabo … (Is 66,12). In hoc verbo duo promittit dominus in quibus habundanciam … – … Hec de missarum sollempnitate breviter dicta sufficiant. >Explicit<. Entspricht Adolf Kolping: Eine Abbreviation der Albert dem Grossen zugeschriebenen Messerklärung, in: Scholastik 31 (1956), S. 80, Zeile 29 – S. 81, Zeile 32. Aalbertus Magnus, Opera omnia, hrsg. v. Auguste und Émile Borgnet, Bd. 38, Paris 1899, S. 1–163, stark gekürzt.
  • [163r–v]. Quaestio. >Questio de missa, si sacerdos deficiat infra quid fiat<. Ponatur quod aliquis sacerdos celebrans missam deficiat in parte antequam eam perficiat … – … quod triplicem mysterium secundum est institutum rite peragatur.
  • [163v–164r]. De poenitentia Salomonis. >De poenitencia Salomonis diversorum patrum diverse opiniones<. Ieronimus in xviio libro super Ezechyelem de extrema visione eius … – … a se ipso est depositus de regno.. RB 11465,1. Anschliessend: Queritur utrum Salomon perfruatur celestis parte gaudiis an gehennalibus crucietur incendiis …
  • [164r–175r]. Historia passionis Christi. >Hystoria passionis Christi que divisa est in sex puncta sive in sex principalia<. Mortuus est Abymelech maritus Neomi que fuit puella mire pulchritudinis … – … det tibi deus ita ascendere hanc scalam que ad deum patrem pervenire valeamus. Amen. Gleiches Initium bei Maria-Hyacintus Laurent, Codices Vaticani latini: Codices 1135–1266, Rom 1958, S. 340, vgl. Schneyer, Bd. 3, S. 71 (Jacobus de Losanna, Nr. 207).
  • [175r–184r]. Scintillarum libellus. >Incipit libellus de libris sanctorum patrum dictus floratus<. Dei omnipotentis filius inter cetera sacre locucionis verba loquens discipulis dyxit. Ysidorus. Primum querite regnum dei et iusticiam eius. Primum sciencie studium est querere deum …. Als Autoritäten werden genannt u. a. Beda, Sixtus, Seneca, Gregorius, Augustinus, Hieronymus. 177v >Excerptum de epistula beati Gregorii. Ad Secundinum dei servum inclusum. Gregorius<. Antiquus hostis mox ut ociosam mentem invenerit, ad eam sub quibusdam occasionibus venit locuturus … Gregorius Papa I, Epistula 9, 147, MGH Epp. Greg., Bd. 2, S. 144, Z. 2–16. Als Autoritäten werden genannt u. a. Augustinus, Gregorius, Hieronymus, Seneca, Sixtus, Isidor. Anschliessend Gliederung in Kapitel: 178v De ieiunio, 179r De confessione, 179v De confessione in ultimis poenitenciis, 180r De perseverancia, 180v De cursu stadii; De Melchisedech, 181r De dignitate sacerdotis, 182r Quo increpandus sit senior et in quo non increpandus sit; De collata episcopi ligandi atque solvendi potestate; De hiis qui columbas vendebant, 182v Qualis in sacerdotibus debet esse fides et vita, 183r De cohabitacione mulierum, 183v Excerptum ex ecclesia beati Clementis ad Iacobum. Mit gleichem Incipit und ähnlicher Einteilung Basel, Universitätsbibliothek, B X 35, 113r–120v. Bloomfield, Incipits 1506.
  • [184r–193v]. De figuris veteris testamenti cum novo collati. >Incipit concorda[n]cia veteris testamenti et novi. Primo de annunciacione beate virginis<. Vippera vim perdit … Virgo salutatur … Rore madet vellus … Legitur in libro iudicum vio: Quia Gedeon petivit signum … Ysaias: Ecce virgo … David: Descendet sicut pluvia … Neutestamentarische Themen von Annuntiatio BMV bis Assumptio BMV. Die Verse entsprechen im wesentlichen dem Sondergut der Klasse B bei Floridus Röhrig, Rota in medio rotae, in: Jahrbuch des Stiftes Klosterneuburg NF 5 (1965), S. 105–109. Anschliessend >Nota aliquit [sic] de symbolo<. Primus punctus religionis christiane est credere articulos fidei …
  • [194r–212r]. Liber Floretus. >Nomine floretus liber incipit ad bona cetus, semper eris tutus eius documenta secutus<. Hic liber extractus de pluribus est vocitatus, recte floretus quia flos est inde receptus … – … Floretus mille centum versus tenet iste, et ter viginti qui sunt metrice redimiti. Liber Floretus, hrsg. v. Árpád Péter Orbán, Kastellaun 1979, S. 1–56.. Walther, Carmina 11943 und 8021.
  • [212r–215v Errores Iudaeorum in Talmut]. Theobaldus de Sexannia. >Isti sunt errores Iudeorum extracti de libris Gamalielis deceptoris eorum per quendam fratrem ordinis Predicatorum<. Primo quod verior et utilior sit doctrina thalmůt quam studium biblie vel prophetarum … – … Hec de errore Gamalielis et mendaciis magistrorum sapientum et scribarum in Thalmut dicta sufficiant. Entspricht zum grossen Teil Theobaldus de Sexannia, Errores Iudaeorum ex Talmud extracti, [Augsburg: Günther Zainer, vor 1473], Bl. 1r–4v.. GW 12451 (VI).. Käppeli, Scriptores, Nr. 3672. Karl Heinz Keller, Artikel Theobaldus de Sexannia, in: Verfasserlexikon2, Bd. 9 (1995), Sp. 737–741.
  • [215v–216v]. Versus de diversis materiis. [91 Verse] >Item hic ponuntur lxxxx versus cum uno de diversis materiis<. Festa dies nati, pasce karismatis almi …. Walther, Carmina 2350, 10625, 20207, 9609 ; Walther, Proverbia 30799 ; Walther, Carmina 10531 ; Walther, Proverbia 28326 ; Walther, Carmina 3760, 13771, 1060, 5992, ähnlich 15302, 14054; Walther, Proverbia 27093 ; Walther, Carmina 573, 19899, 965 ; die nicht bei Walther verzeichneten Verse im Register der Initien.
  • [217r]. Descriptio sanctae crucis. [31 Verse] >Hec est descripcio sancte crucis metrificata ob honorem passionis Ihesu Christi filii dei<. In cruce lux splendor amor et pax vis bonitatis … – … In cruce cuncta salus favus uva fluor deitatis.
  • [217v]. Versus de ordine lectionum. [27 Verse] >Versus quid cantandum et legendum sit per totum annum<. Quedam servanda sunt a clero recitanda. Hec Ysaias, Paulus, Moyses, Ieremias …. Anschliessend Humanam carnem signans U, D deitatem, stans crux in medio federat et ista duo. Mit Skizze in roter Tinte.
  • [218r]. De inventione ligni sanctae crucis. >De invencione ligni sancte crucis tempore Davidis et Salomonis<. Tempore David regis reperit quidam homo in silva … – … quam portam passus est. Entspricht weitgehend dem bei Adolfo Mussafia, Sulla leggenda del legno della Croce, in: Sitzungsberichte der philosophisch-historischen Classe der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften 63 (1869), S. 202 gedruckten Text.
  • [218r–v]. Oratio. >Sermo super psalmum De profundis<. De profundis clamavi ad te domine … (Ps 129,1). Huius mundi de profundis et secundi de secundis …. AH 46 Nr. 26 (1–8).
  • [218v]. De decem plagis Aegypti. Hildebertus Lavardinensis. >De decem plagas Egypte [sic]<. Prima rubens unda ... – ... primam necat ultima prolem. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, 171, Sp. 1436. Walther, Carmina 14595.
  • [218v]. De tribus infelicitatibus. >De tribus infelicitatibus mundi<. Tres sunt infelicitates in mundo: Prima qui nescit et non discit …
  • [218v]. De tribus quae ducunt in infernum. >De tribus que ducunt hominem ad infernum<. Tria sunt que ducunt in infernum: Cogitatio inmunda, verbum alienum, opus pravum …
  • [218v–219r]. De tripartito regimine mundi. >De iii personis per quas regitur mundus<. Sicut orbis terre trinam habet divisionem, Asiam videlicet Europam et Affricam … – … vero ei cito aliquo remedio fuit subventum.
  • [219r–v]. De tribus magis. >De disposicione trium magorum et eorum muneribus<. Nomina trium magorum Melchior, Caspar, Balthasar … – … mirra sepultura eius significat.
  • [219v]. De octo hominibus in arca Noe. >De octo hominibus qui fuerunt in archa Noe<. Octo itaque hominum anime in archa Noe salve sunt reperte, id est iiiior viri et iiiior femine … – … et ad deum meum deprecabor.
  • [219v–228r]. Tractatus de septem sacramentis. Guilelmus de Montibus (?). >Hic incipiunt questiones confessionis et sacramentorum<. Septem sunt sacramenta que notatur hoc versiculo: Bos ut erat petulans cernentibus obice cursum … – … dicimus ita quia verba sunt de presenti. >Expliciunt vii sacramenta<. Amen. Walther, Carmina 2229. Bloomfield, Incipits, Nr. 5461.
  • [228v–231v]. Modus interrogandi. >De inquisicione confessionis<. Sic est modus confessoris interrogandi confitentem … – … et ad deducendum tempus in spectaculis saltancium
  • [232r–243v]. Statuta synodalia. [Bertold II. von Bucheck, Bischof von Strassburg, 11. Juni 1341]. Berchtoldus dei gratia episcopus Argentinensis universis abbatibus, prepositis, decanis … salutem in domino Ihesu Christo. In hac synodo nostra generali … celebrata sub anno domini m° ccc° quadragesimo primo iiio Idus Iunii statuta predecessorum nostrorum et nostra cum addicionibus et determinacionibus in unum colligentes … – … nobis specialiter reservamus. Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden. - Strassburg, 1894, S. 123–137
  • [244r–247v]. Statuta synodalia. [Bertold II. von Bucheck, Bischof von Strassburg, 19. Juli 1345]. >Addiciones domini Bertholdi episcopi Argentinensis quas fecit in synado [sic] sub anno domini mo cccmo xlquinto xiiii Kalendas Augusti … Addicio Bertholdi<. Ad quorum eciam cohercionem per censuram ecclesiasticam … – … iudici ostendatur recessus. Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden. - Strassburg, 1894, S. 141–154 (nur Addiciones Bertholdi).
  • [248r]. Statuta synodalia [Fragment, durchgestrichen]. [Bertold II. von Bucheck, Bischof von Strassburg, 11. Juni 1341 / 19. Juli 1345]. ... ecclesiasticis pro anime sue remedio et salute … – … quem iura a testamentorum non prohib[ent]. Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden. - Strassburg 1894, S. 137 (73) / 154 (81).
  • [248r–251r]. Florilegium [Exzerpte aus Ovid, Ars amatoria, Remedia amoris, Metamorphosen]. >Flores libri de arte amandi. Idem in libro de arte amandi v<. Arte scito [sic] veloque rates remoque reguntur … [248v] >Item de eodem in iio libro<. Non minor est virtus quam querere parta tueri … [249r] >Item de eodem in iiio libro<. Parcite paucorum crimen diffundere in omnes … >Flores de remedio amoris. Idem in libro de remedio io<. Terra salutiferas herbas, eademque nocentes … [249v] >Autem de eodem in iio de remedio amoris<. Frigores soles sole iuvant umbre … [250r] >Flosculi libri methamorphoseos. Item in eodem libro<. Pronaque cum spectent animalia cetera terram …
  • [251r–252r]. Vita et sententiae Secundi philosophi. >De IIo philosopho et eius pertinaci silencio et gesta eius<. Temporibus Traiani floruit Secundus philosophus qui philosophatus est omni tempore silencium servans … – … Quid fides? Ignote rei miranda certitudo. Quid est quod hominem lassum fieri non sinit? Lucrum. Altercatio Hadriani augusti et Epicteti philosophi, hrsg. v. Lloyd William Daly / Walther Suchier, In: Illinois Studies in Language and Literature 24 (1939), S. 152–159, stark gekürzt.. Vgl. Thorndike/Kibre, Incipits, Sp. 1423.
  • [252r–253v]. De trinitate. >Versus de trinitate<. Alpha et o, magne deus, hely, hely, deus meus, cum [statt cuius] virtus tortum [sic] posse, cum [statt cuius] sensus totum nosse … [Anschliessend Aadahel primus invenit tentorium … Iubal de stirpe Cayn primus invenit cantum … Tubal natus de Iubal primus fabricavit in ferro et ere]. AH 50 Nr. 318.
  • [253v–254r]. De uxore ducenda. >Quod uxor sapienti ducenda non sit. Ieronimus contra Iovini[an]um<. Fertur esse aureolus liber Theo[phras]ti de nupciis in quo queritur an uxor ducenda sit … – … qui eorum nomine appellatur. Aus Hieronymus, Adversus Iovinianum, Buch 1, Kap. 47, PL 23, Sp. 289f., gekürzt.
  • [254r–255v]. De oratione. Omnis monachi finis ad indiruptam oracionis perseveranciam et adiugem cordis puritatem et ad immobilem quodam modo nititur … – … ne immorantibus nobis inserere aliquid nostro cordi possit inimicus. Aus JOHANNES CASSIANUS, Conlatio VIIII, 2f., 9, 11–14, 18–23, 30f., 35f., CSEL 13, S. 250–283.
  • [255va–256rb]. Proverbia. Wipo. [99 Merkverse] >Proverbia<. Pax Heinrico dei amico … – … Hic tibi maxime rex c proverbia dat.. Entspricht weitgehend Wipo, Opera, MGH SRG (in us. schol.), S. 66–73. Walther, Carmina 13898.
  • [256rb–va]. Versus de Romana avaricia. >Versus<. Ecclesiastica Roma negocia cum moderetur … – … Evacuabit et annichilabit falsa sigilla. Monumenta Germaniae Historica, Scriptores. Libelli de lite imperatorum et pontificum saeculis XI et XII conscripti., Bd. 3, S. 701f.. Walther, Carmina 5224.
  • [256va–vb]. Carmen de dignitate sacerdotali. Melchisedeh domino panem vinumque litavit … – … ad proprium caput sic sacramenta redisse. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, 171, Sp. 1193–1196. Walther, Carmina 10865.
  • [257r–267r]. Concilium Aschaffenburgense provinciale. Gerhard II. von Eppenstein, Erzbischof von Mainz, 1292. In nomine domini amen. G[erhardus] dei gratia ecclesie Maguntine sedis archiepiscopus … Noverit vestra karitas quod anno m° cc° lxxxx° ii in concilio Aschaffenburgensi celebrato … – … ferimus eosdem in ecclesia dei ulterius promoveri. Amen. Anschliessend Nachtrag Hic me suspendo turpem vitam finiendo. A iustis tendo peccantes sic reprehendo. Pena sum Iuda cuius sunt crimina nuda. Tradidit hic Christum consumpsi turpiter istum. Me desperare faciunt mea crimina multa.
  • [267v]. leer
  • [268r–269r]. Consuetudines ecclesiae Argentinensis. Johannes von Lichtenberg, Domdekan von Strassburg, 1345–1347. >Consuetudines chori ecclesie Argentinensis<. In dei nomine amen. Sicut domum domini decet sanctitudo sic dedecus est personas eiusdem domus … dissolute versari … Hinc est quod nos Iohannes de Lichtenberg decanus ecclesie Argentinensis … scripturarum testimonio commendari …. Sdralek, Maximilian. - Die Strassburger Diöcesansynoden, Strassburg 1894, S. 155–157. 269r 23. Juni 1348 >De divisione oblacionum summissariorum et levitharum ecclesie Argentinensis<. Nos Iohannes de Lichtenberg decanus totumque capitulum ecclesie Argentinensis dissensionem super divisione offertorii … Sdralek, S. 160f. 269r Nachtrag (auf aufgeklebtem Pergamentstück) Apposita domini Alberti decani ecclesie Argentinensis. Antiquis ecclesiis [sic] Argentinensis consuetudinibus inherentes volumus … Sdralek, S. 161.
  • [269v–271r]. Statuta synodalia. >Iohannes primus statuta synodalia que nobis sunt necessaria<. Statuimus et ordinamus quod nullus cuiusquam alteris ecclesie maioris presbiter …. Maximilian Sdralek, Die Strassburger Diöcesansynoden, Strassburg 1894, S. 125–127 (14a, c, d). >Fridericus de honesta conversacione clericorum<. Ut Christi milicia laudibus deputata … >Iohannes secundus<. Hec sunt addiciones Iohannis secundi episcopi Argentinensis de Lichtenberg … Sacerdotes autem post duos menses … Sdralek, S. 164 (5). 270r >Fridericus<. Clerici quidam ipsa facti ostensione … Sdralek, S. 106f. (27). 270v >Bertholdus<. Ad hec tamen nonnulli sacerdotes divinum agentes officium … Sdralek, S. 129 (32). >Fridericus<. Usum tabernarum preterquam in itinere constitutis … Sdralek, S. 107 (28, 30–32), S. 130f. (41b, d).
  • [271va–274ra]. Speculum confessoris. >Speculum confessoris ad confitentem et directorium confitentis ad confessorem<. Luxuria est corporalis incontinencia nascens libidinis ex ardore … – … Irritacio est verbis vel signis exterioribus ad iram provocacio. Bloomfield, Incipits, Nr. 2992.
  • [274ra–275vb]. Tabulae. >Incipit bona et utilis tabula fidei in qua continentur sub brevibus multa bona<. Primo vii virtutes principales. Item vii peccata mortalia …. Unter anderem Tugenden, Laster, Gaben des heiligen Geistes, Sakramente, Zehn Gebote, Sinne, Freuden des Paradieses, Schrecken der Hölle, Welt- und Menschenalter.
  • [275vb–276rb]. De quinque generibus rusticorum. >Secuntur quinque genera rusticorum<. Quinque sunt genera rusticorum, scilicet rusticus, rustincus, rustoycus, rusthardus et rustbaldus …
  • [276rb–277ra]. Nota. Nota quod in canone misse fiunt xxv cruces. Qui numerus per se multiplicatus in se ipsum semper dicitur …
  • [277rb]. leer
  • [277v]. Beschwörung (?), medizinische Rezepte. Nachträge. Morsa versa desa, bel beal baracha, sandich sathan … Autem [sic]: Nim garten schneken und süd sy in essich und trink: er geniset. Item der misch gersten mel in honig und rib die zen damit: er geniset … Item nim langen pfeffer und stosz und gestossen sempf und heb das lan im mund. Och nim lutter regen wasser und süd es mit salz und trink es.

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Nach Werner, S. 29, der die Hs. bei Franz Josef Schiffmann (1831–1897), Luzerner Kantons- (1858–1897) und Bürgerbibliothekar (1860–1896), einsah, aus Strassburg stammend. Nach den 232r–248r und 269v–271r eingetragenen bischöflichen Synodalstatuten von Strassburg und den Gewohnheiten der Kirche von Strassburg 268r–269r ist eine Herkunft aus der Diözese Strassburg in Erwägung zu ziehen.
Im Register von Werner, S. 217, erscheint die Handschrift als «Luzern (Stadtbibl.) ohne Nr.». 2r Stempel "Kantonsbibliothek Luzern", 20. Jh.
Aufgrund der Stellung in der Signaturenreihe, Kloster St. Urban Luzern
Akzession:
  • Eigentümer: ZHB Luzern Sondersammlung

Einband

Einband:
Mit braunem Leder bezogene Holzdeckel, 15./16. Jh. Rücken neu. Je fünf ornamentale Messingbeschläge mit Buckeln. Zwei neue nach vorn greifende Langriemenschliessen. Ehemals Catenatus, Stift der Kettenbefestigung im hinteren Deckel erhalten. Auf der Innenseite der Deckel Abdruck der verlorenen Spiegelblätter aus einer liturgischen Hs. mit Neumen, 13. Jh., Fragment im Bund zwischen Bl. 8 und 9 erhalten. Bl. 267 ehemals Spiegelblatt, Leimspuren sowie fünf Löcher von Beschlägen eines früheren Einbands sichtbar; zum früheren Einband vgl. auch unten das Register 3ra–6va. Reste abgeschnittener Signakel, auf Bl. 3 und 91 aus weissem, auf Bl. 232, 234, 236 und 238 aus braunem Faden. 1966 restauriert durch Hans Heiland, Stuttgart.

Buchblock

Lagen:
(V-2)⁸ + 10 VI¹²⁸ + (I+1)¹³¹ + 4 VI¹⁷⁹ + (VI+2)¹⁹³ + 4 VI²⁴¹ + (IV+2+II)²⁵⁵ + VI²⁶⁷ + III²⁷³ + II²⁷⁷. Vor Bl. 2 und 7 je 1 Blatt herausgeschnitten; Bl. 131, 192, 193, 252, 254 Einzelblätter. Die Doppelblätter 244/247 und 245/246 zwischen Bl. 243 und 248 in die Lage eingefügt. Lagenzählung am Schluss der Lagen: i (20v) – xxi (255v, versehentlich auch 253v), xxii (267v, versehentlich auch 265v), xxiii (277v). Bezeichnung der Blattfolge innerhalb der Lage auf den Rectoseiten Bl. 9–11, 21–23, 268–270 a–c. Alte Foliierung in Rot: iii (9r) – cxxiiii (130r). cxxv (132r) – ccxxxvi (243r). ccxxxvi (248r) – cclv (267r).
Zählungen:
Neue Foliierung: 1–277.

Ausstattung

Rubrizierungen:
Rubriziert, rote Überschriften und Paragraphenzeichen. 271v–275v Textabschnitte rot gerahmt. 1–2zeilige rote Lombarden.
Einrichtung:
Tintenliniierung. Schriftraum 14,5–16 x 10–11,5, 25–32 Zeilen, 2v–6v und 271v–277r zweispaltig (5–5,5)
Schrift:
Ältere gotische Buchkursive von mehreren Händen, Händewechsel z. B. 31r/31v, 164r, 256v/257r
Zusätze:
Zahlreiche zeitgenössische Korrekturen, z. B. 10r (auf Rasur), 109r, 195v, 263r (auf Rasur). Streichungen, z. B. 38r, 108r, 228r. Notazeichen. Handweiser. Nachträge 14./15. Jh.: 130v, 267r, 269r (auf aufgeklebtem Pergamentstück); 15. Jh.: 1r, 277v.

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Bretscher-Gisiger, Charlotte; Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters St. Urban. - Dietikon-Zürich, 2013, S. 203-209
Literatur:
  • Werner, Jakob. - Beiträge zur Kunde der lateinischen Literatur des Mittelalters. - Aarau, 1905, S. 29, 217
  • Schreibschulen der Diözese Konstanz : Stadt und Landschaft Luzern / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1964 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 9), S. 94, Taf. 37
  • PL = Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864
Repertorien:
  • Analecta hymnica Bd. 46, Nr. 26
  • Analecta hymnica Bd. 50, Nr. 318
  • Käppeli, Scriptores Nr. 3672
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 9, S. 405, Nr. 77
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 3, S. 71, Nr. 207
  • Bloomfield, Incipits Nr. 4435
  • Bloomfield, Incipits Nr. 65445
  • Bloomfield, Incipits Nr. 9191
  • Bloomfield, Incipits Nr. 9258
  • Bloomfield, Incipits Nr. 2221
  • Bloomfield, Incipits Nr. 1506
  • Bloomfield, Incipits Nr. 5461
  • Bloomfield, Incipits Nr. 2992
  • Walther, Carmina Nr. 13898
  • Walther, Carmina Nr. 20826
  • Walther, Carmina Nr. 2229
  • Walther, Carmina Nr. 336
  • Walther, Carmina Nr. 15482
  • Walther, Carmina Nr. 11943
  • Walther, Carmina Nr. 8021
  • Walther, Carmina Nr. 2350
  • Walther, Carmina Nr. 10531
  • Walther, Carmina Nr. 10625
  • Walther, Carmina Nr. 20207
  • Walther, Carmina Nr. 9609
  • Walther, Carmina Nr. 3760
  • Walther, Carmina Nr. 13771
  • Walther, Carmina Nr. 1060
  • Walther, Carmina Nr. 5992
  • Walther, Carmina Nr. 14595
  • Walther, Carmina Nr. 15302
  • Walther, Carmina Nr. 14054
  • Walther, Carmina Nr. 573
  • Walther, Carmina Nr.19899
  • Walther, Carmina Nr. 965
  • Walther, Carmina Nr. 5224
  • Walther, Carmina Nr. 10865
  • Walther, Proverbia Nr. 9208
  • Walther, Proverbia Nr. 9279
  • Walther, Proverbia Nr. 9197
  • Walther, Proverbia Nr. 9251
  • Walther, Proverbia Nr. 9130
  • Walther, Proverbia Nr. 9161
  • Walther, Proverbia Nr. 9213
  • Walther, Proverbia Nr. 9040
  • Walther, Proverbia Nr. 9073
  • Walther, Proverbia Nr. 9241
  • Walther, Proverbia Nr. 9270
  • Walther, Proverbia Nr. 9093
  • Walther, Proverbia Nr. 8997
  • Walther, Proverbia Nr. 9234
  • Walther, Proverbia Nr. 9021
  • Walther, Proverbia Nr. 9264
  • Walther, Proverbia Nr. 9004
  • Walther, Proverbia Nr. 9165
  • Walther, Proverbia Nr. 9005
  • Walther, Proverbia Nr. 9128
  • Walther, Proverbia Nr. 9029
  • Walther, Proverbia Nr. 9175b
  • Walther, Proverbia Nr. 8989
  • Walther, Proverbia Nr. 9221
  • Walther, Proverbia Nr. 9123
  • Walther, Proverbia Nr. 9272
  • Walther, Proverbia Nr. 9024
  • Walther, Proverbia Nr. 9250
  • Walther, Proverbia Nr. 9017
  • Walther, Proverbia Nr. 9111
  • Walther, Proverbia Nr. 9168
  • Walther, Proverbia Nr. 9179
  • Walther, Proverbia Nr. 9109
  • Walther, Proverbia Nr. 9164
  • Walther, Proverbia Nr. 9115
  • Walther, Proverbia Nr. 9265
  • Walther, Proverbia Nr. 9266
  • Walther, Proverbia Nr. 9253
  • Walther, Proverbia Nr. 9287
  • Walther, Proverbia Nr. 9275
  • Walther, Proverbia Nr. 9143
  • Walther, Proverbia Nr. 9263
  • Walther, Proverbia Nr. 9238
  • Walther, Proverbia Nr. 9048
  • Walther, Proverbia Nr. 9139
  • Walther, Proverbia Nr. 30799
  • Walther, Proverbia Nr. 28326
  • Walther, Proverbia Nr. 27093
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp.1423

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; 2023; Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold; HAN-Katalogisierungsregeln; wiga
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170351547305501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000189999DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351547305501
  • (41SLSP_RZS)9914249329605505
Quelle: