Statuta ordinis Cisterciensis

Kurzformat

Statuta ordinis Cisterciensis / Zweites Viertel des 14. Jahrhunderts, zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts
1 Band (132 Blätter) : 16 x 12 cm - Pergament
  • Luzern, ZHB, P.10.4

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170351547005501
005 20240312023506.0
008 120326q13251399xx 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 CH-ZuSLS RZS /17052023 / wiga 
035 |a (HAN)000189946DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351547005501 
035 |a (41SLSP_RZS)9914249426705505  |9 (41SLSP_RZS)9914249426705505 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1325  |e 1399 
245 1 0 |a Statuta ordinis Cisterciensis 
264 0 |c Zweites Viertel des 14. Jahrhunderts, zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts 
300 |a 1 Band (132 Blätter)  |c 16 x 12 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Pergament 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung 
510 4 |a Bretscher-Gisiger, Charlotte; Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters St. Urban. - Dietikon-Zürich, 2013, S. 161-163 
541 |f ZHB Luzern Sondersammlung 
546 |a Lateinisch 
561 |a Bereits zur Zeit des Priors Jacobus Stral († 1517) in St. Urban; 1r "Sancti Urbani", 16. Jh., sowie Stempel "Kantonsbibliothek Luzern", 20. Jh. 
563 |a Mit hellem Leder bezogene Pappdeckel, 17. Jh. Streicheisenlinien, Rollen- und Einzelstempel. Zwei Paare von Schliessbändern aus hellen Lederstreifen, das vordere untere Band teilweise abgerissen. Weisse Kapitale. Blauer Schnitt. Spiegel- und Vorsatzblätter (I–VII, 115–125) Papier, Wasserzeichen: Turm, ähnlich Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 104314 und 104325 (1611–1614); heraldischer Adler, nicht bei Piccard. 
581 |a Piccard, Gerhard. - Die Wasserzeichen Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart : Findbuch. - Bd. 1ff. - Stuttgart, 1961ff., Nr. 104314 und 104325 (1611–1614) 
581 |a Kamber, Peter H. - Die Wiegendrucke der Zisterzienserabtei St. Urban. In: Heimatkunde des Wiggertals ; 52 (1994), S. 234f., 239–242. 
581 |a Schreibschulen der Diözese Konstanz : Stadt und Landschaft Luzern / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1964 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 9), S. 85, Taf. 36, 40 
581 |a Paris, Julien. - Nomasticon Cisterciense seu antiquiores ordinis Cisterciensis constitutiones a R. P. D. Juliano Paris collectae ac notis et observationibus adornatae : Editio nova emendata et usque ad tempora nostra deducta a R. P. Hugone Séjalon. - Solesmis, 1892  |3 S. 367–470, 498–536 
581 |a Canivez, Josephus-Maria. - Statuta capitulorum generalium Ordinis Cisterciensis. - Bd. 1ff. - Louvain, 1933-1941, Bd. 3, S. 336f., S. 410–436 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 16.07.1997  |k pk  |i Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 16.05.2012  |i Anpassung ZHB-Script-Beschreibung an SNF-Projekt-Beschreibung  |k pk  |a Erschliessungsniveau Minimalniveau 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 2023  |i Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k wiga 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 0 |b 4 IV³² + (III+2)⁴⁰ + IV⁴⁸ + (III-3)⁵¹ + 2 VI⁷⁵ + IV⁸³ + VI⁹⁵ + (V-3)¹⁰² + (V-2)¹¹⁰ + II¹¹⁴, nach Bl. 33 und 38 je ein Blatt, nach Bl. 51 drei Blätter, nach Bl. 99 ein Blatt, nach Bl. 100 zwei Blätter, nach Bl. 105 und Bl. 106 je ein Blatt herausgeschnitten. Lagenzählung von späterer Hand A – O am Anfang der Lagen. Ältere Paginierung 1–29 (1v–15v), ältere Foliierungen 30–65 (Bl. 16–51) und 1–23 (Bl. 52–74).  |c Neue Foliierung: I–VII. 1–125. 
596 1 |a Rubriziert, rote Paragraphenzeichen.  |b Rote 1–2zeilige Lombarden.  |d Tintenliniierung, Schriftraum 12–12,5 x 9,5–10, 25–26 Zeilen.  |e Textualis.  |f Wenige Korrekturen von zeitgenössischen Händen, z. B. 4v, 31v, 45v; Korrekturen des 15. Jhs., z. B. 13v, 25r–v. Rasur 15r. Nachgetragene Kopftitel, 15. Jh. (beschnitten), sichtbar 11r–25r, 26r, 37v–38v, teilweise im 17. Jh. ergänzt. Zählung der Abschnitte 1v–9v, 17. Jh. 1r, 51r Nachtrag, 14. Jh.  |3 Teil 1 (1–51, 2. Viertel 14. Jh.) 
596 1 |a Rubriziert, Überschriften rot, gelbe Hervorhebungen. Rote 1–2zeilige Lombarden.  |d Tintenliniierung, Schriftraum 13 x 8, 25 Zeilen.  |e Bastarda mit Schleifen von einer Hand.  |f Wenige Korrekturen von der Hand des Schreibers, z. B. 58r, 68v, 70v. 80v–82v Nachtrag, 15. Jh.  |3 Teil 2 (52–83, 2. Hälfte 14. Jh.) 
596 1 |a 84r, zu Beginn des Textes, rote Überschrift und 3zeilige rote Lombarde.  |b Raum für Überschriften und Majuskeln ausgespart, nicht ausgeführt.  |d Tintenliniierung, Schriftraum 13–13,5 x 9–9,5, 29–30 Zeilen.  |e Ältere gotische Buchkursive von einer Hand.  |f 84v und 85r Korrekturen von zeitgenössischer Hand. 84v–95r Überschriften am Rand nachgetragen, stark beschnitten. 102v Nachtrag, 15. Jh. Der Nachtrag 113v–114r von der Hand des Priors Jacobus Stral († 1517), möglicherweise auch 103r–108v; zu Stral Peter H. Kamber, Die Wiegendrucke der Zisterzienserabtei St. Urban, in: Heimatkunde des Wiggertals 52 (1994), S. 234f., 239–242.  |3 Teil 3 (84–114, 2. Hälfte 14. Jh.) 
596 3 1 |n Teil 1  |g Ir–VIIv  |t leer 
596 3 0 |n Teil 1  |g 1r  |t Besitzeinträge, Notizen  |i [A]ntequam ordo Cystercii esset plurimum dilatatus …Vgl. 1v. [Darunter Nachtrag] De pena conspiratorum … distinctio VII capitulo octavo … 
596 3 0 |n Teil 1  |g 1v–50v  |t Libellus antiquarum definitionum ordinis Cisterciensisi [Fassung von 1316]  |i [1v] Carta caritatis posterior. [Prolog]. >Incipit prologus super cartam caritatis<. Antequam ordo Cystercii esset plurimum dilatatus …  |s Chrysostomus Henriquez, Regula, constitutiones et privilegia ordinis Cistertiensis, Antwerpen 1630, S. 35. Text: >De uniformitate ordinis in moribus et in cantu. Distinctio prima capitulum primum. Incipit carta caritatis<. Quia unius veri regis domini et magistri … Waddell, Narrative and legislative texts, S. 381–385. 4v Clemens IV Papa, Bulla «Parvus fons». >Incipit prefatio super Clementinam<. Supradictum itaque decretum seu cartam caritatis … 5r Text: >Incipit ordinatio Clementis pape de comendatione Cysterciensis ordinis. Capitulum primum<. Clemens episcopus servus servorum dei … Fons parvus qui crevit in fluvium … Nomasticon Cisterciense, S. 367–376. 11r >Incipit distinctio iia que habet duo capitula<. Ut in omnibus monasteriis ordinis habeantur communium et ut omnes presertim abbates … 48v >Explicit libellus diffinitionum compilatus anno domini mo ccco xviio [sic]<. Distinctiones 2–15, mit Generale mandatum, entspricht weitgehend Nomasticon Cisterciense, S. 376–470, es fehlen die Distinctiones 2/3, 3/2 und 12/1. 49r Inhaltsverzeichnis. 
596 3 0 |n Teil 1  |g 50v–51r  |t Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis [Aus den Beschlüssen des Generalkapitels von 1317]  |i >Incipiunt annales<. Anno domini mo ccco xviio ad abolitionem ficte artis alchimie …  |s Canzivez, Statuta Capitulorum, Bd. 3, S. 336f., 1317:16, 1317:17, 1317:15. Anschliessend Nachtrag Nota casus quos dominus abbas Cistercii sibi reservavit … 
596 3 1 |n Teil 1  |g 51v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 2  |g 52r–80r  |t Libellus novellus definitionum [Auswahl aus den Statuten 1316–1350]  |i >Prologus in novellas diffinicionis. Distinctio prima<. Ut statutorum Cysterciensis ordinis scrutatores brevius inveniant … – … approbentur per [pre]dictos patres abbates vel eciam reprobentur. >Expliciunt novelle diffiniciones<  |s Distinctiones 1–14, entspricht weitgehend Nomasticon Cisterciense, S. 498–536. 
596 3 0 |n Teil 2  |g 80v–82v  |t Interrogatorium in visitatione monasteriorum monialium [Deutsch]  |i [Nachtrag] Wirdige und zu got liebe frouw Äbbtissin ouch sunder ersamen geistlichen zu got lieben fröwen, töchtern und swestern. Als denn wir harkomen sind … hie zů visitieren … – … Item das den siechen und krancken wol gewartet werd etc. 
596 3 1 |n Teil 2  |g 83r–v  |t leer 
596 3 0 |n Teil 3  |g 84r–99r  |t Constitutio «Fulgens sicut stella matutina» [12. Juli 1335]  |r Benedictus XII Papa  |i >Incipiunt constituciones et ordinaciones Cysterciensis ordinis edite a sanctissimo patre Benedicto papa xii°<. Benedictus episcopus servus servorum dei … Fulgens quasi stella matutina … – … ad verbum legantur et etiam publicentur. Nulli ergo … Datum … iiii idus Iulii pontificatus nostri anno primo.  |s Canivez, Statuta Capitulorum, Bd. 3, S. 410–436. Blatt 98 verbunden, richtige Reihenfolge: Bl. 96, 98, 97, 99. 
596 3 0 |n Teil 3  |g 99r–101r  |t Constitutio «Pastor bonus diligens» [17. Juni 1335]  |r Benedictus XII Papa  |i [B]enedictus episcopus servus servorum dei … Pastor bonus diligens operosus et pervigil … – … oportune ipsis littere apostolice concedantur. Nulli ergo …  |s Bullarium diplomatum et privilegiorum sanctorum Romanorum pontificum. - Turin 1859, Taurinensis editio ; Bd. 4, S. 326–328. 
596 3 0 |n Teil 3  |g 101v  |t Bulla «Regularem vitam professis» [4. Juli 1335]  |r Benedictus XII Papa  |i [B]enedictus episcopus servus servorum dei … Regularem vitam professis … – … ex nunc fore decernimus firmitatis. Nulli ergo … Datum … iiii nonas Iulii pontificatus nostri anno primo  |s Bullarium diplomatum et privilegiorum sanctorum Romanorum pontificum. - Turin 1859, Taurinensis editio ; Bd. 4, S. 328f. Anschliessend: Super omnibus sententiis ecclesiasticis contentis in constitutionibus reformationis huius habet absolvere solus Cysterciensis et non alius. 
596 3 1 |n Teil 3  |g 102r  |t leer 
596 3 0 |n Teil 3  |g 102v  |t Notae  |i [Nachträge] Gregorius. Platus [?] ea que corrigere non valet increpare non desinat, ne se participem delinquencium ex consensu taciturnitatis addicat  |s Vgl. Gregorius I Papa, Moralia in Iob, Buch 23, 11, 18, CC 143B, S. 1159. Anschliessend: Urbanus est nomen, sonst leer. 
596 3 0 |n Teil 3  |g 103r–108v  |t Ordo eligendi abbatissam  |i [Nachtrag, möglicherweise von der Hand des Jacobus Stral. Latein und Deutsch] >De creacione abbatisse<. Si abbatissa intendit resignare dignitatem abbacie … [105v] >Forma iuramenti quod abbatissa habet facere patri abbati visitatori suo in lingua teutonica<. Ich schwester .N. erwelte äptissin diß gotzhuß schwer und gelob uff dem heiligen ewangelio …. [106r] >Forma professionis monialium que facere debent sue abbatisse noviter electe in teutonico etc.<. Ich schwester .N. gelob und verheiß dir gehorsami … >Prescripta forma in alamano<. Item wenn ein äptissin wil und begerett zů resignieren die wirdigkeit der apptye … [108v] > … Et abbatissa facit abbati iuramentum ut supra habetur. Et eciam sorores conventuales abbatissae suae facient professionem modum quere supra. Hiis rite peractis abbas ducet abbatissam ad cellare et domum abbacie. Et dat ei plenariam possessionem. Et sic proficiat sibi et nobis. Amen etc.<. 
596 3 1 |n Teil 3  |g .109r–113r  |t leer 
596 3 0 |n Teil 3  |g 113v–114r  |t Orationes, Absolutiones  |i [Nachträge von der Hand des Jacobus Stral] Misereatur vestri omnipotens deus et dimittat vobis omnia peccata vestra … Indulgenciam et remissionem omnium peccatorum vestrorum per graciam sancti spiritus tribuat … Dominus noster Ihesus Christus per suam piissimam misericordiam meritisque sue amarissime passionis vos dignetur absolvere a peccatis vestris. Et ego auctoritate per sanctissimos summos pontifices sacro ordini nostro et generali capitulo concessa … vos absolvo … Et prefata auctoritate vos absolvendos restituo unitate ecclesie et gremio ordinis … [114r] Dominus noster Ihesus Christus per suam magnam misericordiam et per meritum sue dulcissime passionis vos absolvat. Et ego … absolvo vos ab omni sentencia excommunicacionis, suspensionis et interdicti … 
596 3 1 |n Teil 3  |g 114v–125v  |t leer 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
700 1 |a Benedikt  |b XII.  |c Papst  |d 1285-1342  |4 aut  |0 (DE-588)118508903 
700 1 |a Stral, Jacobus  |d -1517  |0 (DE-588)1286005094  |4 scr 
710 2 |a Kloster St. Urban, Kanton Luzern  |0 (DE-588)4349408-0  |4 fmo 
710 2 |a Kantonsbibliothek Luzern  |0 (DE-588)3058552-1  |4 fmo 
852 4 |b LUZHB  |c ZBTRK  |j P.10.4  |9 (41SLSP_RZS)9914249426705505 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c ZBTRK  |p 12  |j P.10.4  |b LUZHB  |9 (41SLSP_RZS)9914249426705505 
986 |a (41SLSP_RZS)9914249426705505  |9 (41SLSP_RZS)9914249426705505 

Basisinformationen

Signatur:
  • Luzern, ZHB, P.10.4
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Statuta ordinis Cisterciensis
Entstehungsangaben:
Zweites Viertel des 14. Jahrhunderts, zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts
Entstehungszeit (normiert):
1325 - 1399
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (132 Blätter); 16 x 12 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Pergament

Sucheinstiege

Person:
Körperschaft:
Formschlagwort:

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • Teil 1. [Ir–VIIv]. leer
  • Teil 1. [1r]. Besitzeinträge, Notizen. [A]ntequam ordo Cystercii esset plurimum dilatatus …Vgl. 1v. [Darunter Nachtrag] De pena conspiratorum … distinctio VII capitulo octavo …
  • Teil 1. [1v–50v]. Libellus antiquarum definitionum ordinis Cisterciensisi [Fassung von 1316]. [1v] Carta caritatis posterior. [Prolog]. >Incipit prologus super cartam caritatis<. Antequam ordo Cystercii esset plurimum dilatatus …. Chrysostomus Henriquez, Regula, constitutiones et privilegia ordinis Cistertiensis, Antwerpen 1630, S. 35. Text: >De uniformitate ordinis in moribus et in cantu. Distinctio prima capitulum primum. Incipit carta caritatis<. Quia unius veri regis domini et magistri … Waddell, Narrative and legislative texts, S. 381–385. 4v Clemens IV Papa, Bulla «Parvus fons». >Incipit prefatio super Clementinam<. Supradictum itaque decretum seu cartam caritatis … 5r Text: >Incipit ordinatio Clementis pape de comendatione Cysterciensis ordinis. Capitulum primum<. Clemens episcopus servus servorum dei … Fons parvus qui crevit in fluvium … Nomasticon Cisterciense, S. 367–376. 11r >Incipit distinctio iia que habet duo capitula<. Ut in omnibus monasteriis ordinis habeantur communium et ut omnes presertim abbates … 48v >Explicit libellus diffinitionum compilatus anno domini mo ccco xviio [sic]<. Distinctiones 2–15, mit Generale mandatum, entspricht weitgehend Nomasticon Cisterciense, S. 376–470, es fehlen die Distinctiones 2/3, 3/2 und 12/1. 49r Inhaltsverzeichnis.
  • Teil 1. [50v–51r]. Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis [Aus den Beschlüssen des Generalkapitels von 1317]. >Incipiunt annales<. Anno domini mo ccco xviio ad abolitionem ficte artis alchimie …. Canzivez, Statuta Capitulorum, Bd. 3, S. 336f., 1317:16, 1317:17, 1317:15. Anschliessend Nachtrag Nota casus quos dominus abbas Cistercii sibi reservavit …
  • Teil 1. [51v]. leer
  • Teil 2. [52r–80r]. Libellus novellus definitionum [Auswahl aus den Statuten 1316–1350]. >Prologus in novellas diffinicionis. Distinctio prima<. Ut statutorum Cysterciensis ordinis scrutatores brevius inveniant … – … approbentur per [pre]dictos patres abbates vel eciam reprobentur. >Expliciunt novelle diffiniciones<. Distinctiones 1–14, entspricht weitgehend Nomasticon Cisterciense, S. 498–536.
  • Teil 2. [80v–82v]. Interrogatorium in visitatione monasteriorum monialium [Deutsch]. [Nachtrag] Wirdige und zu got liebe frouw Äbbtissin ouch sunder ersamen geistlichen zu got lieben fröwen, töchtern und swestern. Als denn wir harkomen sind … hie zů visitieren … – … Item das den siechen und krancken wol gewartet werd etc.
  • Teil 2. [83r–v]. leer
  • Teil 3. [84r–99r]. Constitutio «Fulgens sicut stella matutina» [12. Juli 1335]. Benedictus XII Papa. >Incipiunt constituciones et ordinaciones Cysterciensis ordinis edite a sanctissimo patre Benedicto papa xii°<. Benedictus episcopus servus servorum dei … Fulgens quasi stella matutina … – … ad verbum legantur et etiam publicentur. Nulli ergo … Datum … iiii idus Iulii pontificatus nostri anno primo.. Canivez, Statuta Capitulorum, Bd. 3, S. 410–436. Blatt 98 verbunden, richtige Reihenfolge: Bl. 96, 98, 97, 99.
  • Teil 3. [99r–101r]. Constitutio «Pastor bonus diligens» [17. Juni 1335]. Benedictus XII Papa. [B]enedictus episcopus servus servorum dei … Pastor bonus diligens operosus et pervigil … – … oportune ipsis littere apostolice concedantur. Nulli ergo …. Bullarium diplomatum et privilegiorum sanctorum Romanorum pontificum. - Turin 1859, Taurinensis editio ; Bd. 4, S. 326–328.
  • Teil 3. [101v]. Bulla «Regularem vitam professis» [4. Juli 1335]. Benedictus XII Papa. [B]enedictus episcopus servus servorum dei … Regularem vitam professis … – … ex nunc fore decernimus firmitatis. Nulli ergo … Datum … iiii nonas Iulii pontificatus nostri anno primo. Bullarium diplomatum et privilegiorum sanctorum Romanorum pontificum. - Turin 1859, Taurinensis editio ; Bd. 4, S. 328f. Anschliessend: Super omnibus sententiis ecclesiasticis contentis in constitutionibus reformationis huius habet absolvere solus Cysterciensis et non alius.
  • Teil 3. [102r]. leer
  • Teil 3. [102v]. Notae. [Nachträge] Gregorius. Platus [?] ea que corrigere non valet increpare non desinat, ne se participem delinquencium ex consensu taciturnitatis addicat. Vgl. Gregorius I Papa, Moralia in Iob, Buch 23, 11, 18, CC 143B, S. 1159. Anschliessend: Urbanus est nomen, sonst leer.
  • Teil 3. [103r–108v]. Ordo eligendi abbatissam. [Nachtrag, möglicherweise von der Hand des Jacobus Stral. Latein und Deutsch] >De creacione abbatisse<. Si abbatissa intendit resignare dignitatem abbacie … [105v] >Forma iuramenti quod abbatissa habet facere patri abbati visitatori suo in lingua teutonica<. Ich schwester .N. erwelte äptissin diß gotzhuß schwer und gelob uff dem heiligen ewangelio …. [106r] >Forma professionis monialium que facere debent sue abbatisse noviter electe in teutonico etc.<. Ich schwester .N. gelob und verheiß dir gehorsami … >Prescripta forma in alamano<. Item wenn ein äptissin wil und begerett zů resignieren die wirdigkeit der apptye … [108v] > … Et abbatissa facit abbati iuramentum ut supra habetur. Et eciam sorores conventuales abbatissae suae facient professionem modum quere supra. Hiis rite peractis abbas ducet abbatissam ad cellare et domum abbacie. Et dat ei plenariam possessionem. Et sic proficiat sibi et nobis. Amen etc.<.
  • Teil 3. [.109r–113r]. leer
  • Teil 3. [113v–114r]. Orationes, Absolutiones. [Nachträge von der Hand des Jacobus Stral] Misereatur vestri omnipotens deus et dimittat vobis omnia peccata vestra … Indulgenciam et remissionem omnium peccatorum vestrorum per graciam sancti spiritus tribuat … Dominus noster Ihesus Christus per suam piissimam misericordiam meritisque sue amarissime passionis vos dignetur absolvere a peccatis vestris. Et ego auctoritate per sanctissimos summos pontifices sacro ordini nostro et generali capitulo concessa … vos absolvo … Et prefata auctoritate vos absolvendos restituo unitate ecclesie et gremio ordinis … [114r] Dominus noster Ihesus Christus per suam magnam misericordiam et per meritum sue dulcissime passionis vos absolvat. Et ego … absolvo vos ab omni sentencia excommunicacionis, suspensionis et interdicti …
  • Teil 3. [114v–125v]. leer

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Bereits zur Zeit des Priors Jacobus Stral († 1517) in St. Urban; 1r "Sancti Urbani", 16. Jh., sowie Stempel "Kantonsbibliothek Luzern", 20. Jh.
Akzession:
  • Eigentümer: ZHB Luzern Sondersammlung

Einband

Einband:
Mit hellem Leder bezogene Pappdeckel, 17. Jh. Streicheisenlinien, Rollen- und Einzelstempel. Zwei Paare von Schliessbändern aus hellen Lederstreifen, das vordere untere Band teilweise abgerissen. Weisse Kapitale. Blauer Schnitt. Spiegel- und Vorsatzblätter (I–VII, 115–125) Papier, Wasserzeichen: Turm, ähnlich Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 104314 und 104325 (1611–1614); heraldischer Adler, nicht bei Piccard.

Buchblock

Lagen:
4 IV³² + (III+2)⁴⁰ + IV⁴⁸ + (III-3)⁵¹ + 2 VI⁷⁵ + IV⁸³ + VI⁹⁵ + (V-3)¹⁰² + (V-2)¹¹⁰ + II¹¹⁴, nach Bl. 33 und 38 je ein Blatt, nach Bl. 51 drei Blätter, nach Bl. 99 ein Blatt, nach Bl. 100 zwei Blätter, nach Bl. 105 und Bl. 106 je ein Blatt herausgeschnitten. Lagenzählung von späterer Hand A – O am Anfang der Lagen. Ältere Paginierung 1–29 (1v–15v), ältere Foliierungen 30–65 (Bl. 16–51) und 1–23 (Bl. 52–74).
Zählungen:
Neue Foliierung: I–VII. 1–125.

Ausstattung

Rubrizierungen:
Teil 1 (1–51, 2. Viertel 14. Jh.): Rubriziert, rote Paragraphenzeichen.
Teil 2 (52–83, 2. Hälfte 14. Jh.): Rubriziert, Überschriften rot, gelbe Hervorhebungen. Rote 1–2zeilige Lombarden.
Teil 3 (84–114, 2. Hälfte 14. Jh.): 84r, zu Beginn des Textes, rote Überschrift und 3zeilige rote Lombarde.
Initialen:
Teil 1 (1–51, 2. Viertel 14. Jh.): Rote 1–2zeilige Lombarden.
Teil 3 (84–114, 2. Hälfte 14. Jh.): Raum für Überschriften und Majuskeln ausgespart, nicht ausgeführt.
Einrichtung:
Teil 1 (1–51, 2. Viertel 14. Jh.): Tintenliniierung, Schriftraum 12–12,5 x 9,5–10, 25–26 Zeilen.
Teil 2 (52–83, 2. Hälfte 14. Jh.): Tintenliniierung, Schriftraum 13 x 8, 25 Zeilen.
Teil 3 (84–114, 2. Hälfte 14. Jh.): Tintenliniierung, Schriftraum 13–13,5 x 9–9,5, 29–30 Zeilen.
Schrift:
Teil 1 (1–51, 2. Viertel 14. Jh.): Textualis.
Teil 2 (52–83, 2. Hälfte 14. Jh.): Bastarda mit Schleifen von einer Hand.
Teil 3 (84–114, 2. Hälfte 14. Jh.): Ältere gotische Buchkursive von einer Hand.
Zusätze:
Teil 1 (1–51, 2. Viertel 14. Jh.): Wenige Korrekturen von zeitgenössischen Händen, z. B. 4v, 31v, 45v; Korrekturen des 15. Jhs., z. B. 13v, 25r–v. Rasur 15r. Nachgetragene Kopftitel, 15. Jh. (beschnitten), sichtbar 11r–25r, 26r, 37v–38v, teilweise im 17. Jh. ergänzt. Zählung der Abschnitte 1v–9v, 17. Jh. 1r, 51r Nachtrag, 14. Jh.
Teil 2 (52–83, 2. Hälfte 14. Jh.): Wenige Korrekturen von der Hand des Schreibers, z. B. 58r, 68v, 70v. 80v–82v Nachtrag, 15. Jh.
Teil 3 (84–114, 2. Hälfte 14. Jh.): 84v und 85r Korrekturen von zeitgenössischer Hand. 84v–95r Überschriften am Rand nachgetragen, stark beschnitten. 102v Nachtrag, 15. Jh. Der Nachtrag 113v–114r von der Hand des Priors Jacobus Stral († 1517), möglicherweise auch 103r–108v; zu Stral Peter H. Kamber, Die Wiegendrucke der Zisterzienserabtei St. Urban, in: Heimatkunde des Wiggertals 52 (1994), S. 234f., 239–242.

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Bretscher-Gisiger, Charlotte; Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters St. Urban. - Dietikon-Zürich, 2013, S. 161-163
Literatur:
  • Piccard, Gerhard. - Die Wasserzeichen Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart : Findbuch. - Bd. 1ff. - Stuttgart, 1961ff., Nr. 104314 und 104325 (1611–1614)
  • Kamber, Peter H. - Die Wiegendrucke der Zisterzienserabtei St. Urban. In: Heimatkunde des Wiggertals ; 52 (1994), S. 234f., 239–242.
  • Schreibschulen der Diözese Konstanz : Stadt und Landschaft Luzern / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1964 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 9), S. 85, Taf. 36, 40
  • Paris, Julien. - Nomasticon Cisterciense seu antiquiores ordinis Cisterciensis constitutiones a R. P. D. Juliano Paris collectae ac notis et observationibus adornatae : Editio nova emendata et usque ad tempora nostra deducta a R. P. Hugone Séjalon. - Solesmis, 1892; S. 367–470, 498–536
  • Canivez, Josephus-Maria. - Statuta capitulorum generalium Ordinis Cisterciensis. - Bd. 1ff. - Louvain, 1933-1941, Bd. 3, S. 336f., S. 410–436

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen der ZHB Sondersammlung
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; 2023; Rekatalogisiert nach Bretscher/Kamber/Mangold; HAN-Katalogisierungsregeln; wiga
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170351547005501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000189946DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351547005501
  • (41SLSP_RZS)9914249426705505
Quelle: