Rhetorica

Kurzformat

Rhetorica / 3. Viertel 15. Jh.
1 Band (332 Blätter) : 21,5 x 14,5 cm - Papier
  • Basel, Universitätsbibliothek, UBH F VIII 5

LEADER 00000ntmaa22000007c 4500
001 991170499803105501
005 20250515164917.0
008 091123q14511475xx 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 HAN/11.11.2020/bmt 
035 |a (HAN)000117539DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170499803105501 
035 |a (41SLSP_UBS)9972428232205504  |9 (41SLSP_UBS)9972428232205504 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1451  |e 1475 
245 0 0 |a Rhetorica 
264 0 |c 3. Viertel 15. Jh. 
300 |a 1 Band (332 Blätter)  |c 21,5 x 14,5 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
490 1 |a Abteilung F VIII  |v 5 
506 |a Es gelten die Benutzungsbestimmungen für den Sonderlesesaal 
510 3 |a Steinmann, Martin. - Ungedruckte Beschreibung 
510 4 |a Bursill-Hall, G. L. - A census of medieval grammatical manuscripts (Grammatica speculativa, Bd.4). - Stuttgart, 1981, S. 32 Nr. 19.44 
510 4 |a Scarpatetti, Beat Matthias von. - Bücherliebe und Weltverachtung. Die Bibliothek des Volkspredigers Heynlin von Stein und ihr Geheimnis. - Basel 2022, S. 210f. (Nr. 52) 
541 |f Öffentliche Bibliothek der Universität Basel 
546 |a Latein 
561 |a Aus der Kartause Basel "proveniens de confratre nostro d. Iohanne de Lapide ..." Eintrag auf 1r, mit alter Signatur "A cxliiii", weitere Besitzeinträge der Kartaus auf 5r unten und 312, alles von der Hand Jakob Loubers. 
563 |a Basler Einband, 2. Hälfte 15. Jh.:Halbband, Rücken mit gelbbraunem Schweinsleder bezogen, Streicheisenlinien und Einzelstempel (Rücken erneuert 1953); Schnitt gelb; eine Schliesse; Spiegel Pergament-Fragment (vorne Stück einer Notariatsurkunde aus Cambrai, Zeit Eugens IV., hinten Stück einer Urkunde des Basler Offizialats betreffend Gütter eines Klosters, 14. Jh.). 
581 |a Bockelmann, Eske (Hrsg.). - Die Metrikvorlesung des Frühhumanisten Peter Luder (Gratia, 14), Bamberg, 1984, S. 61 ff., 163  |3 82r-85r 
581 |a Jeudy, Colette. - L'Ars de nomine et verbo de Phocas, manuscrits et commentaires. In: Viator ; 5 (1974), S. 61-156, hier S. 82f. 
581 |a Beltran, Evencio. - Un manuscrit autographe de la 'Grammatice basis' de Guillaume Tardif. In: Bibliothèque d'humanisme et renaissance ; 61 (1999), S. 495-508, hier S. 496  |3 101r-120r 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Jan. 2010  |i Titel, Jahr und Signatur nach: Steinmann, unpublizierte Beschreibung 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Juni 2023  |i Minimalaufnahme nach: Steinmann, ungedruckte Beschreibung 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Mai 2025  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |i Normalaufnahme nach: Steinmann, ungedruckte Beschreibung 
583 1 |b Digitalisierung=Digitization=Numérisation  |c Juni 2023  |i TIFF 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
592 |a Die Bll. 20, 21, 54, 55, 86, 89, 91-96, 299, 300 und 313 sind am äusseren Seitenrand eingefaltet, da breiter als der Buchblock (Ränder beschrieben). 
596 0 |c Moderne Bleistiftfoliierung: 1-332. 
596 3 1 |g 1r  |t Titel, alte Signatur, Besitzeintrag, Conspectus 
596 3 1 |g 1v-4v  |t leer 
596 3 0 |g 5r-12r  |t Ars grammatica  |r Donatus  |i >Prosidia donati grammatici<. Vox est aer ictus sensibilis auditu ... - ... troianas vexit ad urbes. >Finitur ars donati grammatici<.  |s Titel von Johannes Heynlin.  |v Druck: Grammatici latini ed. H. Keil, 4 Leipzig 1864, s. 367-402. 
596 3 0 |g 12v-18v  |t De schematibus et tropis  |r Beda venerabilis  |i Solet aliquociens in scripturis ... - ... uxores loth. >Finis figurarum venerabilis Bede<.  |v Druck: Christ. SL 123A. 
596 3 0 |g 22r  |t Versus de vocibus diphtongandis  |i >Haes diphtonganda sunt de iure<. Aer aetas aeuum saedus thaesaurus et aequus ... - ... semper diphtongas ac declinacio prima. 
596 3 0 |g 22v-27v  |t De ratione metrorum  |r Maximus Victorinus  |i Liquentes autem littere sunt quatuor, 1 m n r. Liquentes ideo dicuntur ... - ... quam cotidie exerceat. [27r] Omnia participia que in -ans vel in -ens sillabam mittunt posicione longa sunt ... - ... que in litteram exeunt longa sunt ut ultra una. Finis est.  |v Druck: Grammatici latini a.O. 6, S. 216-228 (die Abschnitte de participiis und de adverbiis, a.O. 224, an den Schluss gestellt). 
596 3 0 |g 27v-30v  |t De finalibus metrorum  |r Metrorius (Ps. Maximus Victorinus)  |i Quamquam de litteris et sillabis multiplex sit copiosusque tractatus ... - ... tuum pecus an melibei. >Finitur merorius<.  |v Druck: a.O. 229-240. 
596 3 0 |g 31r-33v  |t De finalibus  |r Servius  |i Servius honoratus Aquilino salutem. Ultimarum sillabarum naturas ... - ... aut positione longe sunt. >Finit servius<.  |v Druck: Grammatici latini a.O. 4, 449-455. 
596 3 0 |g 33v-50r  |t De nomine et verbo  |r Phocas  |i Ars mea multorum est ...; [34r] Credo nonnullos meum miraturos opusculum quod in tanta doctissimorum copia ... - ... ut vigilanda viris et hiis similia. >Finis foci gramatici<.  |v C. Jeudy, L'ars de nomine et verbo de Phocas, manuscrits et commentaires médiévaux, in: Viator 5, 1974, 75.  |v Druck: Grammatici latini a.O. 5, 410-439.  |v Die Verse am Anfang Schaller-Könsgen, Init. carm. 1072. 
596 3 0 |g 50v-66v  |t De metrica ratione  |r Beda venerabilis  |i >Inicpit liber Bede de metrica ratione. Ordo tractandi<. Primo de littera, 2° de sillaba ... - ... in quibus nos vitam habere credimus sempiternam. >Liber divi Bede de figuris et metris foeliciter<.  |v Druck: CChrist. SL 123A  |s Mit zahlreichen Korrekturen, wohl von Johannes Basilius Herold (1514-67), und Vorlage zu dessen Ausgabe in: Beda, Opera Omnia 1, Basel: J. Herwagen 1563, 34-58. 
596 3 0 |g 67r-75v  |t Ars grammatica, liber 2  |r Donatus  |i Partes oracionis sunt octo, nomen pronomen ... - ... quas inconditas inuenimus.  |v Druck: Grammatici latini a.O. 4, 372-392. 
596 3 1 |g 76r-v  |t leer 
596 3 0 |g 77r-81v  |t De littera etc.: explanationes artis donati  |r Sergius  |i Littera dicta quasi legittera ... - ... troie qui primus ab oris. >Finit sergius<.  |v Druck: a.o. 475-485. 
596 3 0 |g 82r-85r  |t Ars metrificandi  |r Petrus Luder  |i Cupientes pervenire ad noticiam aliquam metrorum faciendorum ... - ... ex eorum sillabis constituantus.  |s Auch in Stuttgart, HB X 24, 14v-17v, s. M.S. Buhl in: Die Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek 2,4,1, Wiesbaden 1972, 90f. (Hier das Explicit anders) 
596 3 0 |g 85r-88r  |t Tractatus de accentu  |i Quoniam habita arte gramaticali non solum pro ipsius confirmacione sed pro futura rethorice eloquentia ... - ... undique utique denique itaque. Hic finit accentus. >Amen<. 
596 3 1 |g 88v  |t leer 
596 3 0 |g 89r-96r  |t Abbreviatio schematica in Prisciani artem grammaticam  |i >Abbreviatio artis prisciani grammatici incipit. De voce et eius speciebus<. Vox est: Aer tenuissime ictus: ... 
596 3 1 |g 96v-100v  |t leer 
596 3 0 |g 101r-120r  |t Basis grammaticae, cum commentario eiusdem  |r Guillermus Tardivus  |i >Guillermus tardivi aniciensis karolo mariete parisienci litterarum amorem optat<. Grammatice basim quam rei publice gratia tuo nomine condidi ...; [101v] >Guillermi tardivi aniciensis basis grammatice incipit<. Grammatice basis partes sunt octo ... - ... eleganciarum cataloo edam. >Guillermi tardivi aniciensis basis grammatice finit<. [110v leer]. [111r] >Guilermi tardivi aniciensis super eiusdem basi grammatice commentarium incipit<. 'Grammatice basim' etc. Genus epistole huius essenciale fine deliberatiuum ... - ... 'edam' hoc est publicabo. >Guillermi tardivi aniciensis super eiusdem basi grammatice commentarium finit<.  |v Druck: Strassburg: (H. Eggestein) s.a. (Hain 15240). 
596 3 1 |g 120v  |t leer 
596 3 0 |g 121r-253v  |t Commentum 2 in Iuvenalem  |i Iunius iuvenalis aquinas ide. Aquino oppido oriundus extitit, qui ad mediam fere etatem declamavit ...; [121v] Semper ego auditor. Et tamen more aliorum satiricorum ex abrupto incipit. Non enim ex aliqua delectacione ... - ... per hoc ornamentum militis intellige.  |s E.M. Sanford, Juvenalis, in: Catalogus translationum et commentariorum 1, Washington 1960, 188-192. 
596 3 1 |g 254r-256v  |t leer 
596 3 0 |g 257r-281v  |t Tractatus de versibus conficiendis  |i Que nos de conficiendis versibus inter domesticas solicitudines conscripsimus, ea, preclarissime princeps ... - ... in scribendo studuimus esse brevissimi. Oh frustra obloqueris, cenomam principis aulam ... - ... et ducibus superis te schola forte leget.  |s Einem französischen König gewidmet. Laut Auskunft des Institut de Recherche et d'histoire des textes vom 12.6.1981 ist dor tkeine ander Handschrift dieses Textes bekannt. 
596 3 1 |g 282r-284v  |t leer 
596 3 0 |g 285r-328r  |t Ars quaedam oratoria  |i Nota secundum tulium in nova rethorica tria sunt causarum genera que recipere debet orator ... - ... : A questione contra questiones. [Theoretischer Teil]. [302r] >Declaracio figure precedentis per modum accusacionis cuiusdam<. Egregii cives, nun causam ostendam cur iste in mortem occisi est machinatus ... - ... et secundum hac [recte: hec] sentencia feratur. [Beipiele (Reden), dazwischen ganz wenige Schemata]. [313r] Loci ad commovendum ... - ... una cum interposicione actus naturalis. [Schemata mit längeren Beispielen]. 
596 3 1 |g 328v-332v  |t leer 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Ehemalige Signatur: Standort: Kartause Basel, Bibliotheca antiqua. Signatur: A cxliiii (alt)  |e A cxliiii (alt)  |2 han-A5 
700 1 |a Louber, Jakob  |d 1440-1513  |0 (DE-588)1024501442  |4 ann 
710 2 |a Kloster St. Margarethental  |0 (DE-588)4682346-3  |e Früherer Eigentümer  |4 fmo 
830 0 |a Abteilung F VIII  |v 5  |w (HAN)000109610DSV05 
852 4 |b A100  |c 102HSS  |j UBH F VIII 5  |9 (41SLSP_UBS)9972428232205504 
856 4 2 |u http://www.ub.unibas.ch/digi/a100/kataloge/mscr/mscr_f/BAU_5_000117539_cat.pdf  |z Beschreibung (1.8 MB) 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c 102HSS  |p 12  |j UBH F VIII 5  |b A100  |9 (41SLSP_UBS)9972428232205504 
986 |a (41SLSP_UBS)9972428232205504  |9 (41SLSP_UBS)9972428232205504 

Basisinformationen

Signatur:
  • Basel, Universitätsbibliothek, UBH F VIII 5
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Rhetorica
Entstehungsangaben:
3. Viertel 15. Jh.
Entstehungszeit (normiert):
1451 - 1475
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (332 Blätter); 21,5 x 14,5 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier
Serie:
Abteilung F VIII; 5

Sucheinstiege

Person:
Körperschaft:
Formschlagwort:

Hierarchie/Kontext

Wird geladen...

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [1r] Titel, alte Signatur, Besitzeintrag, Conspectus
  • [1v-4v] leer
  • [5r-12r] Ars grammatica, Donatus. >Prosidia donati grammatici<. Vox est aer ictus sensibilis auditu ... - ... troianas vexit ad urbes. >Finitur ars donati grammatici<. Titel von Johannes Heynlin. Druck: Grammatici latini ed. H. Keil, 4 Leipzig 1864, s. 367-402.
  • [12v-18v] De schematibus et tropis, Beda venerabilis. Solet aliquociens in scripturis ... - ... uxores loth. >Finis figurarum venerabilis Bede<. Druck: Christ. SL 123A.
  • [22r] Versus de vocibus diphtongandis. >Haes diphtonganda sunt de iure<. Aer aetas aeuum saedus thaesaurus et aequus ... - ... semper diphtongas ac declinacio prima.
  • [22v-27v] De ratione metrorum, Maximus Victorinus. Liquentes autem littere sunt quatuor, 1 m n r. Liquentes ideo dicuntur ... - ... quam cotidie exerceat. [27r] Omnia participia que in -ans vel in -ens sillabam mittunt posicione longa sunt ... - ... que in litteram exeunt longa sunt ut ultra una. Finis est. Druck: Grammatici latini a.O. 6, S. 216-228 (die Abschnitte de participiis und de adverbiis, a.O. 224, an den Schluss gestellt).
  • [27v-30v] De finalibus metrorum, Metrorius (Ps. Maximus Victorinus). Quamquam de litteris et sillabis multiplex sit copiosusque tractatus ... - ... tuum pecus an melibei. >Finitur merorius<. Druck: a.O. 229-240.
  • [31r-33v] De finalibus, Servius. Servius honoratus Aquilino salutem. Ultimarum sillabarum naturas ... - ... aut positione longe sunt. >Finit servius<. Druck: Grammatici latini a.O. 4, 449-455.
  • [33v-50r] De nomine et verbo, Phocas. Ars mea multorum est ...; [34r] Credo nonnullos meum miraturos opusculum quod in tanta doctissimorum copia ... - ... ut vigilanda viris et hiis similia. >Finis foci gramatici<. C. Jeudy, L'ars de nomine et verbo de Phocas, manuscrits et commentaires médiévaux, in: Viator 5, 1974, 75.
  • [50v-66v] De metrica ratione, Beda venerabilis. >Inicpit liber Bede de metrica ratione. Ordo tractandi<. Primo de littera, 2° de sillaba ... - ... in quibus nos vitam habere credimus sempiternam. >Liber divi Bede de figuris et metris foeliciter<. Mit zahlreichen Korrekturen, wohl von Johannes Basilius Herold (1514-67), und Vorlage zu dessen Ausgabe in: Beda, Opera Omnia 1, Basel: J. Herwagen 1563, 34-58. Druck: CChrist. SL 123A
  • [67r-75v] Ars grammatica, liber 2, Donatus. Partes oracionis sunt octo, nomen pronomen ... - ... quas inconditas inuenimus. Druck: Grammatici latini a.O. 4, 372-392.
  • [76r-v] leer
  • [77r-81v] De littera etc.: explanationes artis donati, Sergius. Littera dicta quasi legittera ... - ... troie qui primus ab oris. >Finit sergius<. Druck: a.o. 475-485.
  • [82r-85r] Ars metrificandi, Petrus Luder. Cupientes pervenire ad noticiam aliquam metrorum faciendorum ... - ... ex eorum sillabis constituantus. Auch in Stuttgart, HB X 24, 14v-17v, s. M.S. Buhl in: Die Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek 2,4,1, Wiesbaden 1972, 90f. (Hier das Explicit anders)
  • [85r-88r] Tractatus de accentu. Quoniam habita arte gramaticali non solum pro ipsius confirmacione sed pro futura rethorice eloquentia ... - ... undique utique denique itaque. Hic finit accentus. >Amen<.
  • [88v] leer
  • [89r-96r] Abbreviatio schematica in Prisciani artem grammaticam. >Abbreviatio artis prisciani grammatici incipit. De voce et eius speciebus<. Vox est: Aer tenuissime ictus: ...
  • [96v-100v] leer
  • [101r-120r] Basis grammaticae, cum commentario eiusdem, Guillermus Tardivus. >Guillermus tardivi aniciensis karolo mariete parisienci litterarum amorem optat<. Grammatice basim quam rei publice gratia tuo nomine condidi ...; [101v] >Guillermi tardivi aniciensis basis grammatice incipit<. Grammatice basis partes sunt octo ... - ... eleganciarum cataloo edam. >Guillermi tardivi aniciensis basis grammatice finit<. [110v leer]. [111r] >Guilermi tardivi aniciensis super eiusdem basi grammatice commentarium incipit<. 'Grammatice basim' etc. Genus epistole huius essenciale fine deliberatiuum ... - ... 'edam' hoc est publicabo. >Guillermi tardivi aniciensis super eiusdem basi grammatice commentarium finit<. Druck: Strassburg: (H. Eggestein) s.a. (Hain 15240).
  • [120v] leer
  • [121r-253v] Commentum 2 in Iuvenalem. Iunius iuvenalis aquinas ide. Aquino oppido oriundus extitit, qui ad mediam fere etatem declamavit ...; [121v] Semper ego auditor. Et tamen more aliorum satiricorum ex abrupto incipit. Non enim ex aliqua delectacione ... - ... per hoc ornamentum militis intellige. E.M. Sanford, Juvenalis, in: Catalogus translationum et commentariorum 1, Washington 1960, 188-192.
  • [254r-256v] leer
  • [257r-281v] Tractatus de versibus conficiendis. Que nos de conficiendis versibus inter domesticas solicitudines conscripsimus, ea, preclarissime princeps ... - ... in scribendo studuimus esse brevissimi. Oh frustra obloqueris, cenomam principis aulam ... - ... et ducibus superis te schola forte leget. Einem französischen König gewidmet. Laut Auskunft des Institut de Recherche et d'histoire des textes vom 12.6.1981 ist dor tkeine ander Handschrift dieses Textes bekannt.
  • [282r-284v] leer
  • [285r-328r] Ars quaedam oratoria. Nota secundum tulium in nova rethorica tria sunt causarum genera que recipere debet orator ... - ... : A questione contra questiones. [Theoretischer Teil]. [302r] >Declaracio figure precedentis per modum accusacionis cuiusdam<. Egregii cives, nun causam ostendam cur iste in mortem occisi est machinatus ... - ... et secundum hac [recte: hec] sentencia feratur. [Beipiele (Reden), dazwischen ganz wenige Schemata]. [313r] Loci ad commovendum ... - ... una cum interposicione actus naturalis. [Schemata mit längeren Beispielen].
  • [328v-332v] leer

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Latein

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Aus der Kartause Basel "proveniens de confratre nostro d. Iohanne de Lapide ..." Eintrag auf 1r, mit alter Signatur "A cxliiii", weitere Besitzeinträge der Kartaus auf 5r unten und 312, alles von der Hand Jakob Loubers.
Akzession:
  • Eigentümer: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel
Ehemalige Signatur:
Ehemalige Signatur: Standort: Kartause Basel, Bibliotheca antiqua. Signatur: A cxliiii (alt); A cxliiii (alt)

Einband

Einband:
Basler Einband, 2. Hälfte 15. Jh.:Halbband, Rücken mit gelbbraunem Schweinsleder bezogen, Streicheisenlinien und Einzelstempel (Rücken erneuert 1953); Schnitt gelb; eine Schliesse; Spiegel Pergament-Fragment (vorne Stück einer Notariatsurkunde aus Cambrai, Zeit Eugens IV., hinten Stück einer Urkunde des Basler Offizialats betreffend Gütter eines Klosters, 14. Jh.).

Buchblock

Zählungen:
Moderne Bleistiftfoliierung: 1-332.

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Steinmann, Martin. - Ungedruckte Beschreibung
  • Bursill-Hall, G. L. - A census of medieval grammatical manuscripts (Grammatica speculativa, Bd.4). - Stuttgart, 1981, S. 32 Nr. 19.44
  • Scarpatetti, Beat Matthias von. - Bücherliebe und Weltverachtung. Die Bibliothek des Volkspredigers Heynlin von Stein und ihr Geheimnis. - Basel 2022, S. 210f. (Nr. 52)
Literatur:
  • Bockelmann, Eske (Hrsg.). - Die Metrikvorlesung des Frühhumanisten Peter Luder (Gratia, 14), Bamberg, 1984, S. 61 ff., 163; 82r-85r
  • Jeudy, Colette. - L'Ars de nomine et verbo de Phocas, manuscrits et commentaires. In: Viator ; 5 (1974), S. 61-156, hier S. 82f.
  • Beltran, Evencio. - Un manuscrit autographe de la 'Grammatice basis' de Guillaume Tardif. In: Bibliothèque d'humanisme et renaissance ; 61 (1999), S. 495-508, hier S. 496; 101r-120r
Externer Link:

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die Benutzungsbestimmungen für den Sonderlesesaal
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; Mai 2025; HAN-Katalogisierungsregeln; Normalaufnahme nach: Steinmann, ungedruckte Beschreibung
  • Digitalisierung=Digitization=Numérisation; Juni 2023; TIFF
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170499803105501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000117539DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170499803105501
  • (41SLSP_UBS)9972428232205504
Quelle: