Sammelhandschrift mit Texten des Hinkmar von Reims

Hinkmar, Reims, Erzbischof
Kurzformat

Sammelhandschrift mit Texten des Hinkmar von Reims / Oberrhein (Speyer oder Mainz?) , 2. Hälfte 16. Jahrhundert
1 Band (9 Stück, 134 Blätter) : 32-32,5 x 22,5 cm - Papier
  • Basel, UB, UBH O II 29

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170513881105501
005 20240312034434.0
007 cr |||||||||||
008 080818q15501599gw 00| | lat d
019 |a Rekatalogisierungsgrad voll  |5 HAN 
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 HAN/11.11.2020/bmt 
024 7 |a 10.7891/e-manuscripta-22136  |2 doi 
035 |a (HAN)000110282DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170513881105501 
035 |a (41SLSP_UBS)9972432788205504  |9 (41SLSP_UBS)9972432788205504 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1550  |e 1599 
100 0 |a Hinkmar  |c Reims, Erzbischof  |d 806-882  |0 (DE-588)118551280  |e Verfasser  |4 aut 
245 1 0 |a Sammelhandschrift mit Texten des Hinkmar von Reims 
264 0 |a Oberrhein (Speyer oder Mainz?)  |c 2. Hälfte 16. Jahrhundert 
300 |a 1 Band (9 Stück, 134 Blätter)  |c 32-32,5 x 22,5 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
337 |b c  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
338 |b cr  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
490 1 |a Abteilung O II  |v 29 
500 |a In der Basler Handschrift liegen für mehrere Schriften des Erzbischofs Hinkmar von Reims die einzigen handschriftlichen Textzeugen vor, so z.B. für den verfassungsgeschichtlich wichtigen Traktat "De ordine palatii" von 882. Neben der Überlieferung dieser Schriften durch die Basler Handschrift ist lediglich eine heute verlorene Handschrift der Speyrer Dombibliothek bezeugt, nach der Johannes Busaeus die Stücke 1602 gedruckt hat. Zwischen der verlorenen Speyrer und der Basler Handschrift ist (entgegen Perels, 1939) ein enger Zusammenhang zu vermuten (vgl. Hartmann, 2008). 
506 |a Es gelten die generellen Benutzungsregeln für den Sonderlesesaal. 
510 3 |a Binz, Gustav. - Unpublizierte Beschreibung, 8.1.1938 
541 |f Öffentliche Bibliothek der Universität Basel 
546 |a Lateinisch 
561 |a Aus dem Museum des Remigius Faesch. Im eigenhändigen Katalog von Faesch (AR I 11) Bl. 156r mit genauer Angabe der neun den Inhalt bildenden Stücke aufgeführt; im Huberschen Verzeichnis der Faeschischen Handschriften (AR I 16) als Nr. 56 der "Libri in fol.": "Varia ecclesiastica ex aevo Caroli Magni et fil. rec. manu descripta. Chart. fol." (so auch bei Hänel S. 656a). 
563 |a Ca. 1920 (?) in grauen Pappdeckelumschlag mit Rücken aus roher Leinwand und Bindbändern gelegt (nicht erhalten); 2011 in Konservierungseinband neu gebunden. 
581 |a Busaeus, Johannes (Hg.). - Hincmari Rhemenensis Archiepiscopi ... Epistolae. - Moguntiae 1602 
581 |a Schroers, Heinrich. - Hinkmar, Erzbischof von Reims. Sein Leben und seine Schriften. - Freiburg, 1884, Reg. 541, 417, 495, 420, 387 I, 407, 387 II, 358, 251 
581 |a Lehmann, Paul. - Die Mittelalterliche Dombibliothek zu Speyer (Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Abteilung, Heft 4). - 1934, S. 36 
581 |a Perels, Ernst. - Die Baseler Hinkmar-Handschrift. In: Zeitschrift für Schweizerische Geschichte, 19 (1939), S. 38-53 
581 |a Devisse, Jean. - Hincmar, archevêque de Reims. - 845-882, 1-3 (Travaux d'histoire éthico-politique 29, 1975/1976) 
581 |a Schieffer, Rudolf. - Hinkmar von Reims (TRE 15, 1985). - S. 355-360 
581 |a Hinkmar von Reims. - De cavendis vitiis ..., hrsg. v. D. Nachtmann (MGH QQ zur Gesitesgesch. 16). - München, 1998, S. 43, 68 
581 |a Hinkmar von Reims. - De presbyteris criminosis. Ein Memorandum Erzbischof Hinkmars von Reims über straffällige Kleriker. - Ed. Gerhard Schmitz (MGH Studien und Texte 34). - 2004, S. 2 mit Anm. 5 und S. 65 
581 |a Hartmann, Martina. - Collectio contra haereticos et de privilegiis multarum sedium : ein bislang übersehenes Werk Hinkmars von Reims in der Centurien-Handschrift ÖB Basel O II 29. - In: Catalogus und Centurien : interdisziplinäre Studien zu Matthias Flacius und den Magdeburger Centurien / hrsg. von Arno Mentzel-Reuters und Martina Hartmann. - Tübingen : Mohr Siebeck, 2008 (Spätmittelalter, Humanismus, Reformation ; 45). - S. 211-231 
581 |a Karl der Grosse - Charlemagne : [Macht, Kunst, Schätze] / im Auftrag der Stadt Aachen hrsg. von Frank Pohle ... [et al.]. - Dresden : Sandstein Verlag, 2014. Bd. Essays, S. 257 (Abb.); Bd. Katalog, S. 195f. Nr. 224 
583 0 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Dez. 2009  |i Minimalaufnahme nach: Binz (1938) 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c März 2014  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |i Vollständig rekatalogisiert nach: Binz (1938), mit Ergänzung, u.a. nach: Hartmann (2008)  |k Flury 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Sept. 2014  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |i revidiert  |k Fischer/Flury 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 3 0 |n 1  |g 1r-11v  |t Ad proceres regni pro institutione Carolomanni regis et de ordine palatii (ex Adalardo)  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Admonitio Hincmari Remorum archiepiscopi ad episcopos et ad regem Karolomannum per capitula<. Hincmarus episcopus ac plebis dei famulus. Pro aetatis et sacri ordinis antiquitate, posteriores tempore boni et sapientes viri, rogatis ... - ... postea reprobari meruit propter elationem tumoris  |s Perels Nr. c, Schroers Reg. 571  |v Migne, Patrologia Latina, Bd. 125, Sp. 993-1008  |v Hincmarus episcopus Remenensis, De ordine palatii, ed. Thomas Gross und Rudolf Schieffer, 1980 (MGH Fontes iuris 3) 1980  |v Vgl. Max Manitius, Geschichte der lateinischen Literatur des Mittelalters I (1911), S. 353; Jakob Schmidt, Hinkmars "De ordine palatii" und seine Quellen, 1962. 
596 3 1 |n 1  |g 12r-v  |t leer 
596 3 0 |n 2  |g 1r-4v  |t Ad Ludovicum Balbum regem novi regis instructio ad rectam regni administrationem  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Epistola Hincmari Remorum archiepiscopi ad Hludevicum filium Karoli regis de diversis rebus<. [Am Rand:] Ecclesie ac regni utilitatibus Cap. I. Domino Hludovico regi glorioso sit semper salus et vita. Dominatio vestra mihi mandavit ut ad vos festinarem venire ... - ... et consilio et auxilio in vestro obsequio fideliter laborabo  |s Schroers Reg. 417, Perels Nr. a; vgl. Manitius (1911), S. 353.  |v Migne, PL 125, Sp. 983-990 
596 3 0 |n 3  |g 1r-3r  |t Ad Carolum III. imperatorem ut Ludovici Balbi sobrini sui filiis regibus idoneos educatores et consiliarios constituat  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Admonitio Hincmari Remorum archiepiscopi ad Carolum imperatorem, filium Hludovici regis de Baioaria<. Domino Karolo imperatori glorioso Hincmarus episcopus ac plebis dei famulus praesentem et futuram optat prosperitatem et gloriam. Audiens laudabilis vestrae fidei benignitatem erga filios sobrini vestri Hludovici ... - ... quantam de tantorum salute, ac profectu remunerationem apud deum habebitis  |s Schroers Reg. 495, Perels Nr. b  |v Migne, PL 125, Sp. 989-994. 
596 3 1 |n 3  |g 3v-4v  |t leer 
596 3 0 |n 4  |g 1r-12v  |t Epistola [XXXII.] ad Iohannem papam Caroli II. imperatoris nomine de iudiciis et appellationibus episcoporum et presbyterorum  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Epistola Caroli imperatoris ad papam Ioannem, qualiter de presbyteris ex criminibus diffamatis iudicaretur, prius in Galliis et post in transalpinis regionibus propter seditiones et bella frequentia progenitorum nostrorum temporibus sacrarum legum ac regularum notitiam et observationem plene caperent per cap. IX<. Sanctissimo ac reverendissimo patri Iohanni summo pontifici et universali papae Karolus dei gratia imperator Augustus et spiritalis filius vester. Antequam provintiae transalpinae propter seditiones et bella ... - ... quid etiam lex Iustiniana decernat, vestram sapientiam latere non potest. Deo gratias.  |s Schroers Reg. 420, Perels Nr. g  |v Migne, PL 126, Sp. 230-244. 
596 3 0 |n 5  |g 1r-13v  |t Epistola [XXX.] ad episcopos de iure metropolitanorum, cum de Ansegisi primatu ageretur, cap. 1-27  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Responsio domini Hincmari de capitulis quae ad episcopos regni Francorum transmisit papa Iohannes de privilegiis sedium per cap. VII<. Domini et sanctissimi ac reverendissimi patris nostri apostolici papae Iohannis decreta ex sacris canonibus promulgata ... - ... quae per sacros canones et decreta sedis Romanae pontificum unicuique sunt metropolitano collata  |s Schluss mit Mignes Kap. 27 (= Sp. 204). Unteres Drittel leer. Mignes Kap. 28-35 fehlen hier, sie folgen als Nr. 7 in diesem Band. Schroers Reg. 378 Anfang, Perels Nr. e¹  |v Vgl. Migne, PL 126, Sp. 189-210 (hier Sp. 189-204). 
596 3 1 |n 5  |g 14r-v  |t leer 
596 3 0 |n 6  |g 1r-15r  |t De presbyteris criminosis, de quibus approbatio non est  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >De presbyteris criminosis quid sit agendum de quibus approbatio non est, unde interrogatum fuit Eugenio et Leoni quarto tempore Karoli Imperatoris per capitula 14<. Cap. 1. Quid de presbyteris criminosis, de quibus approbatio non est agendum sit, in libro primo capitulorum domini Caroli imperatoris Augusti cap. XXX scriptum est ... - ... et quasi ad casam dei tradere, nisi ad ecclesiam, cuius proprie esse debent.  |s Untere Hälfte leer. Schroers Reg. 407, Perels Nr. f  |v Migne, PL 125, Sp. 1093-1110. 
596 3 1 |n 6  |g 15v-16v  |t leer 
596 3 0 |n 7  |g 1r-5v  |t Epistola [XXX.] ad episcopos de iure metropolitanorum, cum de Ansegisi primatu ageretur, cap. 28-35  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >De synodis tenendis per auctoritatem apostolicorum imperatorum et regum<. Haec tantum propter vitandam prolixitatem, quia hinc sufficienter ... - ... non mediocre periculum est qui cum debeant parere despiciunt  |s Vgl. oben Nr. 5. Schroers Reg. 387 Fortsetzung und Schluss, Perels Nr. e². 
596 3 0 |n 7a  |g 5v-10r  |t Collectio ex sententiis patrum contra haereticos  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Collectio domini Hincmari ex sententiis patrum contra haereticos, qui sibi Catharus id est mundos nomen imposuerunt et de privilegiis multarum sedium<. Scriptum est in libro sexto historiae ecclesiasticae, quam s. papa Gelasius inter recipiendos libros adscribit, haec Dionysii epistola, ad Novatum scismaticum, a quo Novatiani vocati sunt ... Dionysius novato fratri S. Si invitus, ut ais, in hoc venisti ... - ... vices enim nostras ita tuae credimus charitati ut in partem sis uocatus sollicitudinis, non in plenitudinem potestatis  |s Bei Migne nicht gefunden; Perels Anhang. 
596 3 1 |n 7a  |g 10v  |s Folgt der Anfang der Nr. 8, dieser ist aber durchkreuzt. Er erstreckte sich bis "nihil etiam in sacerdote tam//". 
596 3 1 |n 7a  |g 11r-12v  |t leer 
596 3 0 |n 8  |g 1r-19r  |t Ad episcopos et proceres provinciae Rhemenensis de fide Carolo regi servanda cum Ludovicus iterum Caroli fratris sui regnum impeteret anno 875  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Commonitio et exhortatio Hincmari ad episcopos ac totius regni primores ut fidem intemeratam seniori suo Karolo servare deberent, quando Romam perrexit<. Hincmarus episcopus, ac plebis dei famulus dilectis fratribus et venerabilibus episcopis, Remorum dioceseos. De communi anxietate nostra, de qua exiguitatem meam dilectio vestra consuluit ... - ... dicamus et ore domino: Exultaverunt filiae Judae id est confessionis humillimae in omnibus iudiciis tuis domine. Amen  |s Rest des Blattes leer. Schroers Reg. 358, Perels Nr. d  |v Migne, PL 125, Sp. 961-984. 
596 3 1 |n 8  |g 20r-v  |t leer 
596 3 0 |n 9  |g 1r-40r  |t De cavendis vitiis et virtutibus exercendis, ad Carolum Calvum regem  |r Hincmarus archiepiscopus Rhemensis  |i >Incpit epistola Hencmari Remensis episcopi ad Karolum Magnum imperatorem. Domino Karolo regi glorioso Hincmarus nomine<. Non merito Remorum episcopus ac plebis dei famulus. Mitto vobis sicut iussistis epistolam beati Gregorii ad Ragaredum regem Wisigothorum ... [4v Schluss der Vorrede] ad verba epistolę scribenda quam vobis mitti iussistis, nobis est transeundum. >Gregorius Regaredo regi Wisigothorum<. Explere verbis excelle[n]tissime fili non valeo ... [6r etwas unterhalb der Mitte hört der Brief des Gregorius auf] et post multa annorum curricula gaudia ęterna concedat [und schliesst ohne Zwischenraum der Brief Hinkmars an König Karl an] et de misericordiae operibus unde inter cetera ... - ... per sancti spiritus organum infundat cordibus vestris, qui cum coęterno patre suo in unitate eiusdem spiritus sancti vivit et regnat deus, per omnia secula seculorum. Amen  |s 6r fehlen die letzten beiden Absätze Mignes (PL 77, 1056), wie dies auch in anderen Handschriften der Fall ist. Schroers Reg. 251, Perels Nr. h  |v Migne, PL 125, Sp. 857-930 und 77, Sp. 1052-1055; Manitius (1911), S. 351f. 
596 3 1 |n 9  |g 40v  |t leer 
596 0 |a Wasserzeichen ähnlich Briquet 1242, aber grösser, nachgewiesen zwischen 1566 und 1597.  |3 Stück 1-8 
596 0 |a Undeutliches, bei Briquet nicht gefundenes Wasserzeichen: zwei mit den Köpfen gegen einander gerichtete, auf den Hinterbeinen sitzende Tiere (?).  |3 Stück 9 
596 0 |b Die meisten Stücke sind auf ursprünglich lose, nicht geheftete Lagen geschrieben, Stück 7/8 und 9 bis 1938 steif broschiert. Die in verkehrter Ordnung broschierten Stücke 7 und 8 sind bei der Katalogisierung (1938) auseinandergenommen und richtig eingeordnet worden. 
596 0 |c Bleistiftfoliierung des 20. Jh. in der rechten oberen Ecke. Zahl der Blätter: Stück 1: 12 Bll.; Stück 2: 4 Bll.; Stück 3: 4 Bll., Stück 4: 12 Bll., Stück 5: 14 Bll., Stück 6: 16 Bll., Stück 7: 12 Bll., Stück 8: 20 Bll., Stück 9: 40 Bll. 
596 1 |d Schriftraum: Stück 1-8: 22 x 11-11,5 cm, Stück 9: 23 x 16-17 cm, ungespalten, 31-36 Zeilen.  |e Verschiedene Hände des 16. Jahrhunderts (1550-1600). Hand 1: Überschriften zu Stück 1-8 (teilweise auch noch Adresse und Textanfang, Perels S. 42) und vielleicht Bl. 1r von Stück 2 (nach Perels zudem gelegentliche Ergänzungen im Text); Hand 2: Stück 1 und 3 (bei Perels Hand 3); Hand 3: Stück 2 (ausser Bl. 1r) und Stück 4-8 (bei Perels Hand 2; nach Perels ev. weitere Hände in Stück 4-8, jedoch schwierig zu differenzieren); Hand 4: Stück 9. Alles Kanzleischriften. Nach Perels zudem vereinzelte Randbemerkungen zu Stück 5 und 7/7a von nicht genau bestimmbarer Gelehrtenhand (vgl. Perels 1939, S. 42-44). 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Epistulae  |0 (DE-588)113615986X 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t De ordine palatii  |0 (DE-588)4396769-3 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Ad Ludovicum Balbum 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Ad Carolum III imperatorem 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Epistula 32 ad Iohannem papam Caroli II imperatoris nomine 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Epistula 30 ad episcopos de iure metropolitanorum 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t De presbyteris criminosis 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Collectio ex sententiis patrum contra haereticos 
700 0 2 |a Hincmarus  |c Remensis  |d 806-882  |t Ad episcopos et proceres provinciae Rhemenensis 
700 0 2 |a Hinkmar  |c Reims, Erzbischof  |d 806-882  |t De cavendis vitiis et virtutibus exercendis  |0 (DE-588)4526706-6 
710 2 |a Museum Faesch  |0 (DE-588)1032037237  |e Früherer Eigentümer  |4 fmo 
751 |a Oberrheinisches Tiefland  |0 (DE-588)4075561-7 
751 |a Speyer  |0 (DE-588)4056179-3 
751 |a Mainz  |0 (DE-588)4037124-4 
830 0 |a Abteilung O II  |v 29  |w (HAN)000109738DSV05 
852 4 |b A100  |c 102HSS  |j UBH O II 29  |9 (41SLSP_UBS)9972432788205504 
856 4 2 |u http://www.ub.unibas.ch/digi/a100/kataloge/mscr/mscr03/BAU_5_000110282_cat.pdf  |z Beschreibung (2.1 MB) 
856 4 1 |u http://dx.doi.org/10.7891/e-manuscripta-22136  |z Digitalisat in e-manuscripta 
856 4 1 |u http://www.e-codices.unifr.ch/de/searchresult/list/one/ubb/O-II-0029  |z e-codices (Digitalisat) 
856 4 8 |u https://e-codices.ch/loris/ubb/ubb-O-II-0029/ubb-O-II-0029_1_0001r.jp2  |z Thumbnail e-codices 
900 |f HANemanuscriptabsub 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c 102HSS  |p 12  |j UBH O II 29  |b A100  |9 (41SLSP_UBS)9972432788205504 
986 |a (41SLSP_UBS)9972432788205504  |9 (41SLSP_UBS)9972432788205504 

Basisinformationen

Signatur:
  • Basel, UB, UBH O II 29
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Digitalisat:
Titel:
Sammelhandschrift mit Texten des Hinkmar von Reims
Entstehungsangaben:
Oberrhein (Speyer oder Mainz?), 2. Hälfte 16. Jahrhundert
Entstehungszeit (normiert):
1550 - 1599
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (9 Stück, 134 Blätter); 32-32,5 x 22,5 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier
Serie:
Abteilung O II; 29

Hierarchie/Kontext

Wird geladen...

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • 1. [1r-11v]. Ad proceres regni pro institutione Carolomanni regis et de ordine palatii (ex Adalardo). Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Admonitio Hincmari Remorum archiepiscopi ad episcopos et ad regem Karolomannum per capitula<. Hincmarus episcopus ac plebis dei famulus. Pro aetatis et sacri ordinis antiquitate, posteriores tempore boni et sapientes viri, rogatis ... - ... postea reprobari meruit propter elationem tumoris. Perels Nr. c, Schroers Reg. 571. Migne, Patrologia Latina, Bd. 125, Sp. 993-1008. Hincmarus episcopus Remenensis, De ordine palatii, ed. Thomas Gross und Rudolf Schieffer, 1980 (MGH Fontes iuris 3) 1980. Vgl. Max Manitius, Geschichte der lateinischen Literatur des Mittelalters I (1911), S. 353; Jakob Schmidt, Hinkmars "De ordine palatii" und seine Quellen, 1962.
  • 1. [12r-v]. leer
  • 2. [1r-4v]. Ad Ludovicum Balbum regem novi regis instructio ad rectam regni administrationem. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Epistola Hincmari Remorum archiepiscopi ad Hludevicum filium Karoli regis de diversis rebus<. [Am Rand:] Ecclesie ac regni utilitatibus Cap. I. Domino Hludovico regi glorioso sit semper salus et vita. Dominatio vestra mihi mandavit ut ad vos festinarem venire ... - ... et consilio et auxilio in vestro obsequio fideliter laborabo. Schroers Reg. 417, Perels Nr. a; vgl. Manitius (1911), S. 353.. Migne, PL 125, Sp. 983-990
  • 3. [1r-3r]. Ad Carolum III. imperatorem ut Ludovici Balbi sobrini sui filiis regibus idoneos educatores et consiliarios constituat. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Admonitio Hincmari Remorum archiepiscopi ad Carolum imperatorem, filium Hludovici regis de Baioaria<. Domino Karolo imperatori glorioso Hincmarus episcopus ac plebis dei famulus praesentem et futuram optat prosperitatem et gloriam. Audiens laudabilis vestrae fidei benignitatem erga filios sobrini vestri Hludovici ... - ... quantam de tantorum salute, ac profectu remunerationem apud deum habebitis. Schroers Reg. 495, Perels Nr. b. Migne, PL 125, Sp. 989-994.
  • 3. [3v-4v]. leer
  • 4. [1r-12v]. Epistola [XXXII.] ad Iohannem papam Caroli II. imperatoris nomine de iudiciis et appellationibus episcoporum et presbyterorum. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Epistola Caroli imperatoris ad papam Ioannem, qualiter de presbyteris ex criminibus diffamatis iudicaretur, prius in Galliis et post in transalpinis regionibus propter seditiones et bella frequentia progenitorum nostrorum temporibus sacrarum legum ac regularum notitiam et observationem plene caperent per cap. IX<. Sanctissimo ac reverendissimo patri Iohanni summo pontifici et universali papae Karolus dei gratia imperator Augustus et spiritalis filius vester. Antequam provintiae transalpinae propter seditiones et bella ... - ... quid etiam lex Iustiniana decernat, vestram sapientiam latere non potest. Deo gratias.. Schroers Reg. 420, Perels Nr. g. Migne, PL 126, Sp. 230-244.
  • 5. [1r-13v]. Epistola [XXX.] ad episcopos de iure metropolitanorum, cum de Ansegisi primatu ageretur, cap. 1-27. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Responsio domini Hincmari de capitulis quae ad episcopos regni Francorum transmisit papa Iohannes de privilegiis sedium per cap. VII<. Domini et sanctissimi ac reverendissimi patris nostri apostolici papae Iohannis decreta ex sacris canonibus promulgata ... - ... quae per sacros canones et decreta sedis Romanae pontificum unicuique sunt metropolitano collata. Schluss mit Mignes Kap. 27 (= Sp. 204). Unteres Drittel leer. Mignes Kap. 28-35 fehlen hier, sie folgen als Nr. 7 in diesem Band. Schroers Reg. 378 Anfang, Perels Nr. e¹. Vgl. Migne, PL 126, Sp. 189-210 (hier Sp. 189-204).
  • 5. [14r-v]. leer
  • 6. [1r-15r]. De presbyteris criminosis, de quibus approbatio non est. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >De presbyteris criminosis quid sit agendum de quibus approbatio non est, unde interrogatum fuit Eugenio et Leoni quarto tempore Karoli Imperatoris per capitula 14<. Cap. 1. Quid de presbyteris criminosis, de quibus approbatio non est agendum sit, in libro primo capitulorum domini Caroli imperatoris Augusti cap. XXX scriptum est ... - ... et quasi ad casam dei tradere, nisi ad ecclesiam, cuius proprie esse debent.. Untere Hälfte leer. Schroers Reg. 407, Perels Nr. f. Migne, PL 125, Sp. 1093-1110.
  • 6. [15v-16v]. leer
  • 7. [1r-5v]. Epistola [XXX.] ad episcopos de iure metropolitanorum, cum de Ansegisi primatu ageretur, cap. 28-35. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >De synodis tenendis per auctoritatem apostolicorum imperatorum et regum<. Haec tantum propter vitandam prolixitatem, quia hinc sufficienter ... - ... non mediocre periculum est qui cum debeant parere despiciunt. Vgl. oben Nr. 5. Schroers Reg. 387 Fortsetzung und Schluss, Perels Nr. e².
  • 7a. [5v-10r]. Collectio ex sententiis patrum contra haereticos. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Collectio domini Hincmari ex sententiis patrum contra haereticos, qui sibi Catharus id est mundos nomen imposuerunt et de privilegiis multarum sedium<. Scriptum est in libro sexto historiae ecclesiasticae, quam s. papa Gelasius inter recipiendos libros adscribit, haec Dionysii epistola, ad Novatum scismaticum, a quo Novatiani vocati sunt ... Dionysius novato fratri S. Si invitus, ut ais, in hoc venisti ... - ... vices enim nostras ita tuae credimus charitati ut in partem sis uocatus sollicitudinis, non in plenitudinem potestatis. Bei Migne nicht gefunden; Perels Anhang.
  • 7a. [10v]. Folgt der Anfang der Nr. 8, dieser ist aber durchkreuzt. Er erstreckte sich bis "nihil etiam in sacerdote tam//".
  • 7a. [11r-12v]. leer
  • 8. [1r-19r]. Ad episcopos et proceres provinciae Rhemenensis de fide Carolo regi servanda cum Ludovicus iterum Caroli fratris sui regnum impeteret anno 875. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Commonitio et exhortatio Hincmari ad episcopos ac totius regni primores ut fidem intemeratam seniori suo Karolo servare deberent, quando Romam perrexit<. Hincmarus episcopus, ac plebis dei famulus dilectis fratribus et venerabilibus episcopis, Remorum dioceseos. De communi anxietate nostra, de qua exiguitatem meam dilectio vestra consuluit ... - ... dicamus et ore domino: Exultaverunt filiae Judae id est confessionis humillimae in omnibus iudiciis tuis domine. Amen. Rest des Blattes leer. Schroers Reg. 358, Perels Nr. d. Migne, PL 125, Sp. 961-984.
  • 8. [20r-v]. leer
  • 9. [1r-40r]. De cavendis vitiis et virtutibus exercendis, ad Carolum Calvum regem. Hincmarus archiepiscopus Rhemensis. >Incpit epistola Hencmari Remensis episcopi ad Karolum Magnum imperatorem. Domino Karolo regi glorioso Hincmarus nomine<. Non merito Remorum episcopus ac plebis dei famulus. Mitto vobis sicut iussistis epistolam beati Gregorii ad Ragaredum regem Wisigothorum ... [4v Schluss der Vorrede] ad verba epistolę scribenda quam vobis mitti iussistis, nobis est transeundum. >Gregorius Regaredo regi Wisigothorum<. Explere verbis excelle[n]tissime fili non valeo ... [6r etwas unterhalb der Mitte hört der Brief des Gregorius auf] et post multa annorum curricula gaudia ęterna concedat [und schliesst ohne Zwischenraum der Brief Hinkmars an König Karl an] et de misericordiae operibus unde inter cetera ... - ... per sancti spiritus organum infundat cordibus vestris, qui cum coęterno patre suo in unitate eiusdem spiritus sancti vivit et regnat deus, per omnia secula seculorum. Amen. 6r fehlen die letzten beiden Absätze Mignes (PL 77, 1056), wie dies auch in anderen Handschriften der Fall ist. Schroers Reg. 251, Perels Nr. h. Migne, PL 125, Sp. 857-930 und 77, Sp. 1052-1055; Manitius (1911), S. 351f.
  • 9. [40v]. leer

Anmerkungen

Allgemeine Anmerkung:
In der Basler Handschrift liegen für mehrere Schriften des Erzbischofs Hinkmar von Reims die einzigen handschriftlichen Textzeugen vor, so z.B. für den verfassungsgeschichtlich wichtigen Traktat "De ordine palatii" von 882. Neben der Überlieferung dieser Schriften durch die Basler Handschrift ist lediglich eine heute verlorene Handschrift der Speyrer Dombibliothek bezeugt, nach der Johannes Busaeus die Stücke 1602 gedruckt hat. Zwischen der verlorenen Speyrer und der Basler Handschrift ist (entgegen Perels, 1939) ein enger Zusammenhang zu vermuten (vgl. Hartmann, 2008).
Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Aus dem Museum des Remigius Faesch. Im eigenhändigen Katalog von Faesch (AR I 11) Bl. 156r mit genauer Angabe der neun den Inhalt bildenden Stücke aufgeführt; im Huberschen Verzeichnis der Faeschischen Handschriften (AR I 16) als Nr. 56 der "Libri in fol.": "Varia ecclesiastica ex aevo Caroli Magni et fil. rec. manu descripta. Chart. fol." (so auch bei Hänel S. 656a).
Akzession:
  • Eigentümer: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel

Einband

Einband:
Ca. 1920 (?) in grauen Pappdeckelumschlag mit Rücken aus roher Leinwand und Bindbändern gelegt (nicht erhalten); 2011 in Konservierungseinband neu gebunden.

Buchblock

Beschreibstoff:
Stück 1-8: Wasserzeichen ähnlich Briquet 1242, aber grösser, nachgewiesen zwischen 1566 und 1597.
Stück 9: Undeutliches, bei Briquet nicht gefundenes Wasserzeichen: zwei mit den Köpfen gegen einander gerichtete, auf den Hinterbeinen sitzende Tiere (?).
Lagen:
Die meisten Stücke sind auf ursprünglich lose, nicht geheftete Lagen geschrieben, Stück 7/8 und 9 bis 1938 steif broschiert. Die in verkehrter Ordnung broschierten Stücke 7 und 8 sind bei der Katalogisierung (1938) auseinandergenommen und richtig eingeordnet worden.
Zählungen:
Bleistiftfoliierung des 20. Jh. in der rechten oberen Ecke. Zahl der Blätter: Stück 1: 12 Bll.; Stück 2: 4 Bll.; Stück 3: 4 Bll., Stück 4: 12 Bll., Stück 5: 14 Bll., Stück 6: 16 Bll., Stück 7: 12 Bll., Stück 8: 20 Bll., Stück 9: 40 Bll.

Ausstattung

Einrichtung:
Schriftraum: Stück 1-8: 22 x 11-11,5 cm, Stück 9: 23 x 16-17 cm, ungespalten, 31-36 Zeilen.
Schrift:
Verschiedene Hände des 16. Jahrhunderts (1550-1600). Hand 1: Überschriften zu Stück 1-8 (teilweise auch noch Adresse und Textanfang, Perels S. 42) und vielleicht Bl. 1r von Stück 2 (nach Perels zudem gelegentliche Ergänzungen im Text); Hand 2: Stück 1 und 3 (bei Perels Hand 3); Hand 3: Stück 2 (ausser Bl. 1r) und Stück 4-8 (bei Perels Hand 2; nach Perels ev. weitere Hände in Stück 4-8, jedoch schwierig zu differenzieren); Hand 4: Stück 9. Alles Kanzleischriften. Nach Perels zudem vereinzelte Randbemerkungen zu Stück 5 und 7/7a von nicht genau bestimmbarer Gelehrtenhand (vgl. Perels 1939, S. 42-44).

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Binz, Gustav. - Unpublizierte Beschreibung, 8.1.1938
Literatur:
  • Busaeus, Johannes (Hg.). - Hincmari Rhemenensis Archiepiscopi ... Epistolae. - Moguntiae 1602
  • Schroers, Heinrich. - Hinkmar, Erzbischof von Reims. Sein Leben und seine Schriften. - Freiburg, 1884, Reg. 541, 417, 495, 420, 387 I, 407, 387 II, 358, 251
  • Lehmann, Paul. - Die Mittelalterliche Dombibliothek zu Speyer (Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Abteilung, Heft 4). - 1934, S. 36
  • Perels, Ernst. - Die Baseler Hinkmar-Handschrift. In: Zeitschrift für Schweizerische Geschichte, 19 (1939), S. 38-53
  • Devisse, Jean. - Hincmar, archevêque de Reims. - 845-882, 1-3 (Travaux d'histoire éthico-politique 29, 1975/1976)
  • Schieffer, Rudolf. - Hinkmar von Reims (TRE 15, 1985). - S. 355-360
  • Hinkmar von Reims. - De cavendis vitiis ..., hrsg. v. D. Nachtmann (MGH QQ zur Gesitesgesch. 16). - München, 1998, S. 43, 68
  • Hinkmar von Reims. - De presbyteris criminosis. Ein Memorandum Erzbischof Hinkmars von Reims über straffällige Kleriker. - Ed. Gerhard Schmitz (MGH Studien und Texte 34). - 2004, S. 2 mit Anm. 5 und S. 65
  • Hartmann, Martina. - Collectio contra haereticos et de privilegiis multarum sedium : ein bislang übersehenes Werk Hinkmars von Reims in der Centurien-Handschrift ÖB Basel O II 29. - In: Catalogus und Centurien : interdisziplinäre Studien zu Matthias Flacius und den Magdeburger Centurien / hrsg. von Arno Mentzel-Reuters und Martina Hartmann. - Tübingen : Mohr Siebeck, 2008 (Spätmittelalter, Humanismus, Reformation ; 45). - S. 211-231
  • Karl der Grosse - Charlemagne : [Macht, Kunst, Schätze] / im Auftrag der Stadt Aachen hrsg. von Frank Pohle ... [et al.]. - Dresden : Sandstein Verlag, 2014. Bd. Essays, S. 257 (Abb.); Bd. Katalog, S. 195f. Nr. 224
Externer Link:

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Zugangsbestimmungen:
  • Es gelten die generellen Benutzungsregeln für den Sonderlesesaal.
Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; März 2014; HAN-Katalogisierungsregeln; Vollständig rekatalogisiert nach: Binz (1938), mit Ergänzung, u.a. nach: Hartmann (2008); Flury
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; Sept. 2014; HAN-Katalogisierungsregeln; revidiert; Fischer/Flury
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170513881105501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000110282DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170513881105501
  • (41SLSP_UBS)9972432788205504
Digital Object Identifier:
Quelle: