Augustinus; Ps.-Augustinus; Albertus de Ferrariis; Gerardus Monachus; Jacobus de Paradiso; Johannes Andreae; Johannes de Deo; Johannes de Fonte; Johannes Hispalensis; Walter Map; E...

Kurzformat

Augustinus; Ps.-Augustinus; Albertus de Ferrariis; Gerardus Monachus; Jacobus de Paradiso; Johannes Andreae; Johannes de Deo; Johannes de Fonte; Johannes Hispalensis; Walter Map; Excerpta / Leipzig, Beromünster (?) , 1468, 1469
1 Band (207 Blätter) : mit Buchschmuck/Illustration ; 31 × 21 cm - Papier
  • Beromünster, Stift, C 57 (ehemals: C 6 folio)

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170524099005501
005 20240312035450.0
008 171113m14681469gw 00| | lat d
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 HAN/11.11.2020/bmt 
035 |a (HAN)000335436DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170524099005501 
035 |a (41SLSP_UBS)9972439338405504  |9 (41SLSP_UBS)9972439338405504 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a m  |c 1468  |e 1469 
245 1 0 |a Augustinus; Ps.-Augustinus; Albertus de Ferrariis; Gerardus Monachus; Jacobus de Paradiso; Johannes Andreae; Johannes de Deo; Johannes de Fonte; Johannes Hispalensis; Walter Map; Excerpta 
264 0 |a Leipzig, Beromünster (?)  |c 1468, 1469 
300 |a 1 Band (207 Blätter)  |b mit Buchschmuck/Illustration  |c 31 × 21 cm  |e zwei Lesezeichen, 15. Jh. 
336 |b sti  |2 rdacontent 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
510 4 |a Estermann, Melchior: Die Stiftsschule von Bero-Münster, ihr und der Stift Einfluss auf die geistige Bildung der Umgebung. Ein Kulturbild seit der Gründung der Stift bis auf unsere Tage urkundlich dargestellt, Luzern 1876, S. 15 
510 4 |a Kopp, Carl Alois: Die Stiftsbibliothek von Beromünster. Historisch-bibliographische Skizze. II. Die Manuskripte und ältesten Druckwerke, Luzern 1904, S. 17 
510 4 |a Bruckner, Albert: Scriptoria medii aevi Helvetica. Bd. 9, Schreibschulen der Diözese Konstanz. Stadt und Landschaft Luzern, Genf 1964, S. 29f. 
510 4 |a Büchler-Mattmann, Helene: Das Stift Beromünster im Spätmittelalter, 1313–1500. Beiträge zur Sozial- und Kulturgeschichte, Beromünster 1976, S. 123, 165f., 169 
510 4 |a Scarpatetti, Beat Matthias von (Hrsg.): Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550. Bd. 2, Dietikon-Zürich 1983, Nr. 86 
510 4 |a Janner, Sara / Jurot, Romain / Weber, Dorothea: Die handschriftliche Ueberlieferung der Werke des heiligen Augustinus. Bd. IX/1: Schweiz, Wien 2001, S. 71f. 
546 |a Lateinisch 
561 |a Herkunft: Der Grossteil dieser Handschrift wurde im Jahr 1468 während eines Studienaufenthalts an der Universität Leipzig von und für Ludwig Zeller geschrieben. Ausser ihm waren an der Arbeit Rudolf Grünli und zwei weitere Schreiber beteiligt. Die Aufteilung der Texte auf die Lagen und die zahlreichen Besitzeinträge lassen vermuten, dass die einzelnen Faszikel zunächst separat vorlagen. Die ersten zwei Lagen schrieben Ludwig Zeller und eine weitere Person ein Jahr später, nach den Wasserzeichen zu schliessen in Beromünster. 
561 |a Besitzer: Ludwig Zeller von Brugg, siehe Besitzeinträge 24ra, 48vb, 74rb, 75rb, 88ra, 116vb, 133ra, 148va, 189rb, 192va, 201rb, 203vb. Zu ihm: Kopp, Stiftsbibliothek, I, S. 11, Müller, Clara: Geschichte des aargauischen Schulwesens vor der Glaubenstrennung, Aarau 1917, S. 95 Nr. 171, S. 97 Nr. 231, Erster datierter Schweizer Druck, Beromünster 1970, S. 15f.; Sidler, Josef: Die Bildungsverhältnisse im Kanton Luzern mit besonderer Berücksichtigung des Klerus, von ca. 1250 bis um 1530, Stans 1970, S. 175f. Nr. 160. Im Catalogus Bibliothecae Beronensis von 1763 als Classis Nona Nr. 12 verzeichnet, im Nachtrag dazu auf 46r als Nr. I, in den Antiquitates Beronenses von 1765 (ZHB Luzern, BB Ms 74, S. 691), als Nr. 25 und im Catalogus librorum von 1826 als Nr. 27. Im vorderen Spiegel Exlibris des Chorherrenstifts Beromünster und mit Filzstift neuere Signatur "C 57", spätes 20. Jh. 
563 |a Mit hellem Leder überzogene Holzdeckel mit abgeschrägten Kanten, 15. Jh. Streicheisenlinien, Einzelstempel: Vierblattblüte in Quadrat, gefiedertes Dreiblatt, Eichel. Blau-weiss-rote, geflochtene Kapitale. Reste von zwei nach vorn greifenden Kantenschliessen, Beschläge Messing, Befestigungen hinten Vierpassblüten. Schnitt ehemals gelb gefärbt. Spiegel und Vorsatz (207) jeweils ein zusammenhängendes und zusammen mit den darunter eingeklebten Pergamentstücken um die benachbarte Lage geführtes Doppelblatt, Papier, vorderes Vorsatzblatt herausgerissen; Makulatur: vorne zwei Predigten zu Io 7,33, hinten Predigt zu Lc 15,10, 15. Jh. Eines der beiden vorderen Pergamentstücke Fragment einer Urkunde, 14./15. Jh. In den Fälzen weitere Fragmente eines Breviers, einer kanonistischen Handschrift und eines Kommentars, 14. Jh. Im vorderen Spiegel Exlibris des Chorherrenstifts Beromünster (Wegmann, Agnes: Schweizer Exlibris bis zum Jahre 1900, Zürich 1933-1937, Nr. 619). Auf den Deckeln Beschriftung, vorne: "Collegii Beronensis", 16./17. Jh., am unteren Rand zwei Zeilen abgewaschen, 15. Jh.; hinten: "Ludwicus", 15. Jh., und Abklatsch. Auf dem Rücken verwischte Beschriftung, "E[nchiri]d[ion]", 16. Jh. Rückenschild: "Enchiridion S. Augustini", starker Tintenfrass, der Rest nicht mehr lesbar. Im 1826 angelegten Catalogus librorum unter Nr. 27 verzeichnet. 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c Juni 2017  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |i Katalogisierung Projekt Beromünster  |k Führer/Mangold 
596 3 0 |g 1ra–va  |t Tabula  |i >Incipiunt capitula libri Encheridion beati Augustini<. Interrogacio per epistolam, capitulum 1(m). Quid intersit inter sperare et timere, capitulum 2(m) … – … De quatuor perfectuum differenciis, 87. De caritate etc., 89. Explicit tabula libri Encheridion beati Augustini habens 89 capitula. Encheridion est manualis  |s Kapitelverzeichnis zum Enchiridion. 
596 3 1 |g 1vb  |t leer 
596 3 0 |g 2ra‒24ra  |t Enchiridion  |r Aurelius Augustinus  |i >Incipit liber Hencheridion beati Augustini episcopi ad Laurencium primicerium Romane ecclesie de fide, spe et caritate<. Dici non potest, dilectissime fili Laurenti, quantum tua erudicione delectar … ‒ … utinam tam commodum quam prolixum de fide et speret [sic] caritate conscripsi. Amen. [Anschliessend:] L. Z. Et sic est finis 1469  |v Sancti Aurelii Augustini De fide rerum invisibilium, Turnhout 1969 (CCSL 46), S. 49–114 (mit abweichender Kapiteleinteilung).  |v Dekkers, Elegius: Clavis patrum Latinorum, Steenbrugge 1995, Nr. 295.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 51. 
596 3 1 |g 24rb–v  |t leer 
596 3 0 |g 25ra‒48vb  |r Johannes de Fonte  |t Conclusiones super quattuor libros Sententiarum  |i >Conclusiones libri sentenciarum< [v]eteris ac nove legis. Distinccio prima, conclusio prima est, quod tractatus sacre pagine sive continencia veteris ac nove legis versatur precipue circa res et signa … – … Duodecima conclusio est etc. Egredientur electi … visa impiorum ineffabili calamitate. A qua nos custodiat deus omnipotens, qui vivit et regnat deus in secula seculorum. Amen. [Anschliessend:] Explicunt excerpta conclusionum sentenciarum magistri Petri Longobardi collecta per Iohannem de Fonte ordinis fratrum minorum pro informacione studentum minus peritorum. Scripta per me Ludowicum Zeller, studentem Lipsensem et Basiliensem in Liptzig anno sexagesimo octavo, quarto Idus octobris [12. Oktober 1468] etc. Deo gracias. [Darunter in anderer Tinte:] Eodem anno Schwitenses devastarunt Alsaciam  |s 29vb Buch 2, 33vb Buch 3, 38rb Buch 4. Vgl. GW M13568: Johannes [de Fonte]: Compendium librorum Sententiarum, [Augsburg: Günther Zainer, 1475‒76], mit zahlreichen Auslassungen, Paraphrasen und geänderter Zählung.  |v Stegmüller, Friedrich: Repertorium Commentariorum in Sententias Petri Lombardi. Bd. 1, Würzburg 1947, S. 217–218 Nr. 446. 
596 3 1 |g 49r–v  |t leer 
596 3 0 |g 50ra–51va  |t Sermo de contemptu mundi  |r Ps.-Augustinus  |i >Sequitur libellus beati Augustini de contemptu mundi<. [A]udite, fratres karissimi, salutiferam patris vestri doctrinam … – … ut de suis beneficiis perhennes sibi reddamus gracias Ihesu Christo domino, qui cum patre etc. Explicit libellus beati Augustini de contemptu mundi. Deo gracias  |v Patrologia Latina 40, Sp. 1215–1218.  |v Bloomfield, Morton: Incipits of Latin works on the virtues and vices, 1100-1500 A.D., Cambridge, Mass. 1979, Nr. 548.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 234, sermo 59 fr. er. 
596 3 0 |g 51vb–62va  |t De fide ad Petrum  |r Fulgentius Ruspensis  |i >Incipit epistola beati Augustini ad Petrum de fide<. Epistolam, fili Petre, tue caritatis accepi, in qua te signifficasti Ierosolimam pergere … – … Et si quis aliter sapit, hoc illi quoque deus revelavit. Amen. [Anschliessend:] Beati Augustini de fide ad Petrum explicit. 1468 in Liptzg  |s 55ra 2. Teil.  |v Fraipont, J. (Hrsg.): Sancti Fulgentii episcopi Ruspensis opera, Turhout 1968 (CCSL 91A), S. 711–760 (Regula III und IV, XXX und XXXI jeweils in umgekehrter Reihenfolge).  |v Dekkers, Clavis patrum Latinorum, Nr. 826.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 57. 
596 3 1 |g 62vb  |t leer 
596 3 0 |g 63ra–74rb  |t De cognitione verae vitae  |r Honorius Augustodunensis  |i >Prefacio Augustini in librum de cognicione vere vite<. Sapiencia, que os muti apperuit … [63rb] >Incipit liber. Fratres< gracias deo persolvimus … – … et omnium beate vivencium faciet te deus participem, qui nos omnes ad summum bonum perducat. Amen. [Anschliessend in Rot:] Ludowici Zeller de brugg. [Darunter von der Hand des Schreibers:] Růdolfus Grünli. Augustinus de cognicione vere vite explicit feliciter, finitus in alma universitate Lipzensi 1468  |v Patrologia Latina 40, Sp. 1005–1032.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 35. 
596 3 0 |g 74va–75rb  |t De indigna familiaritate extranearum mulierum et de martyrio  |r Caesarius Arelatensis  |i >Incipit Augustinus de fuga mulierum<. Nemo dicat, fratres, quod temporibus nostris martirum certamina esse non possunt … – … ipso domino nostro Ihesu Christo mediatore dei et hominum largiente, cuius misericordia plena est terra. Amen. [Anschliessend:] Explicit tractatus beati Augustini de fuga mulierum 1468 L. Zeller  |v Morin, Germain (Hrsg.): Sancti Caesarii Arelatensis sermones, Turnhout 1953 (CCSL 103), S. 180–184.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 220. 
596 3 0 |g 75rb–76rb  |t Ammonitio ut iugalis castitas conservetur et concubinae non habeantur  |r Caesarius Arelatensis  |i >Incipit tractatus beati Augustini de continencia<. [Q]uando castitas [sic] bonum, fratres carissimi, secundum quod decet et expedit commendamus … – … ut ad eternam mereamur felicitatem unanimiter pervenire prestante domino nostro Ihesu Christo, cui est honor et gloria in perpetuum et in secula seculorum. Amen. Explicit tractatus beati Augustini de continencia  |v Sancti Caesarii Arelatensis sermones (CCSL 103), S. 189–192 und 194, 6.–8. ausgelassen.  |v Bloomfield, Incipits Nr. 4387.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 219, sermo app. 289. 
596 3 0 |g 76rb–79ra  |t De vera et falsa poenitentia  |r Ps.-Augustinus  |i >Incipit liber de vera et falsa penitencia beati Augustini, quem fecit ad preces Redilinde sororis sue necnon ad instanciam aliarum mulierum sanctimonialium sibi mutuo suplicancium. Incipit prefacio<. [Q]uantum sit appetenda gracia penitencie, omnis autoritas clamat … [76va] Et finita prefacione incipit liber. >De fide catholica capitulum im<. Sicud fides est fundamentum boni … [78vb] Sine penitencia nulli profuit //. Anschliessend Verweiszeichen a und Reklamant baptisma qui. [79ra Verweiszeichen b, anschliessend Text:] // in alterius crimine, discrecionem in varietate … – … et sui luminis prerogativam contulit dignitatis et ideo stabilitatis, modo rem sanitatis. Deo gracias. Explicit Augustinus de vera et falsa penitencia etc.  |s Erster Teil und Schluss des Textes (nachträglich ergänzt auf 79ra), mittlerer Teil siehe 80ra–84vb.  |v Patrologia Latina 40, Sp. 1113–1119, 1130.  |v Bloomfield, Incipits Nr. 4419.  |v Dekkers, Clavis patrum Latinorum, S. 153.  |v Machielsen, Iohannes: Clavis patristica pseudoepigraphorum medii aevi. Bd. II B: Ascetica, Monastica (Indices). Turnhout 1994, Nr. 3081.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 105. 
596 3 0 |g 79rb–vb  |t Sermo de paenitentibus  |r Aurelius Augustinus  |i >Incipit tractatus alius brevis beati Augustini de penitencia<. Penitentes, penitentes, penitentes si tamen estis penitens (sic) et non estis irridentes, mutate vitam … – … ergo dimitte incertum et tene certum. Amen. [Anschliessend:] Explicit tractatus beati Augustini de penitencia. 1468 in Liptzg  |v Rebillard, Éric: Étude critique du sermon 393 de saint Augustin: de paenitentibus, in: Recherches augustiniennes 28 (1995), S. 82f. (Textfassung A)  |v Bloomfield, Incipits Nr. 3835.  |v Dekkers, Clavis patrum Latinorum, Nr. 285, sermo 393.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 190, sermo 393. 
596 3 0 |g 80ra–84vb  |t De vera et falsa poenitentia  |r Ps.-Augustinus  |i // baptisma, qui peccat spontaneus … – … habet dulcedinem in affectione, pietatem // [Anschliessend Verweiszeichen b und Reklamant: "in alterius crimine". Dann:] Quere ante in sexto folio huius [das folgende Blatt herausgerissen, noch während des Schreibens durch das eingeschobene Bl. 79/84 ersetzt]  |s Mittlerer Teil des Textes beginnend mit Verweiszeichen a, erster Teil und Schluss siehe 76rb–78vb.  |v Patrologia Latina 40, Sp. 1119–1130.  |v Repertorien siehe oben, erster Teil. 
596 3 0 |g 85ra–88ra  |t De ecclesiasticis dogmatibus  |r Gennadius  |i >Incipit tractatus beati Augustini de ecclesiasticis dogmatibus, hoc est de symbolo<. Credimus unum esse deum, patrem et filium et spiritum sanctum. Patrem eo quod habet filium … – … et sine reprehensione consciencie certe mobilitate et mutabilitate peccatricis anime. Amen. Beati Augustini de eclesiasticis dogmatibus tractatus explicit. L. Z.  |v Turner, Cuthbert: The Liber ecclesiasticorum dogmatum attributed to Gennadius, in: The Journal of Theological Studies 7 (1905), S. 89–99.  |v Stegmüller, Friedrich: Repertorium biblicum medii aevi, Madrid 1950-1980, Nr. 2446.  |v Dekkers: Clavis patrum Latinorum, Nr. 958.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 45. 
596 3 0 |g 88rb–92rb  |t Dialogus quaestionum  |r Ps.-Augustinus  |i Veni sancte spiritus. >Incipit dyalogus beati Augustini ad Orosium<. Licet multi et probatissimi viri diverso quidem stilo, sed non diversa fide innumerabilia opuscula ediderunt … – … Totam terram aqua tegebat sicut rarissima nebula, que postea in unum redacta //. [Am unteren Rand:] Defficit media pars illius  |v Patrologia Latina 40, Sp. 733–743.  |v Dekkers, Clavis patrum Latinorum, Nr. 373a.  |v Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 40. 
596 3 1 |g 92v–97v  |t leer 
596 3 0 |g 98ra–116vb  |t De potestate daemonum  |r Jacobus de Paradiso  |i >De potestate demonum, arte magica, supersticionibus et illusionibus eorundem<. Doctrinis variis et peregrinis nolite abduci, ad Hebreos ultimo. Hec doctrina appostolica et saluberrima hortatur fideles … – … ut omnibus erroribus seclusis in veritatis et salutis via omnes ambulare possimus ad ipsum, qui via est, veritas et vita, Ihesum Christum, qui est super omnia deus benedictus in secula. Amen. [Anschliessend:] Deo gracias L. Z [in anderer Tinte] eller. Hanc materiam collegi in Liptzg a devoto sacerdote de Dacia ibi studente 1468. Orate pro  |v Meier, Die Werke des Erfurter Kartäusers, S. 28f., Nr. 26.  |v Mertens, Dieter: Iacobus Carthusiensis, Göttingen 1976, S. 278 Nr. 26 (Hs. nicht erwähnt). 
596 3 0 |g 117ra–127ra  |t Liber poenitentiarius  |r Johannes de Deo  |i [A]d honorem summe trinitatis et individue unitatis patris et filii et spiritus sancti et gloriose virginis genitricis domini nostri Ihesu Christi et omnium agminum angelorum omniumque sanctorum dei et ad utilitatem sacerdotum confessiones audiencium ego Iohannes de Deo presens opusculum de regulis penitencialibus composui … – … Et hoc attestatur Gregorius xi q. 3. Qui recte iudicat, qui excuttit manus suas ab omni munere, spem habitet [sic] in excelsis etc. [Anschliessend:] Sequitur quintus liber continens de penitencia pape usque ad ultimum, sequitur etiam 6tus liber de penitencia imperatoris etiam ad ultimum statum secularium, et septimus de his, qui[bus] peccata favente domino vitare possunt etc. Quos obmittere oportet propter deffectum temporis, exemplar non possum amplius tenere etc. Tamen aliquos titulos ex septimo ascribam utiliores etc. [Dann Verse:] Diviciis uti res adversa saluti [Walther, Hans: Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959, Nr. 6145]. Paucos credo bonos, quo[s] beat eris onus. Mollicies vestis, coytus, gula, cura quietis, Possunt luxurie quattuor esse rote  |s Ohne Buch 5–7. 120ra 2. Buch, 122ra 3. Buch, 124ra 4. Buch.  |v Bloomfield, Incipits Nr. 238.  |v Michaud-Quantin, Pierre: Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge (XII–XVI siècles), Louvain/Lille/Montreal 1962, S. 26f.  |v Murano, Giovanna: La tradizione delle opere di Iohannes de Deo ed il ms Roma, Biblioteca Casanatense 1094 (A.II.10), in: Mediaevalia. Textos e estudos 26 (2007), S. 54f. 
596 3 0 |g 127rb–128va  |t Excerpta ex Libro poenitentiario  |i >De hiis que abusive fiunt a quibusdam<. Legitur in canone sancti Augustini quod ea, que ultimo dicuntur, melius memorie commendantur … Primum est, quod mulieres deo dicate attingunt sacra vasa, quod eis nulla licuit racione … – … et alios a peccatis similibus prohibeatis quantum valeatis. Amen. Explicit hoc opus 
596 3 0 |g 128vb  |t Breviloquium  |r Bonaventura  |i >Hec sequencia dicit Bonaventura in Breviloquio parte sexta de matrimonio capitulo ultimo versus finem, que bene notanda sunt, quia verba eius sunt in forma<. Postremo quia dicta coniunctio matrimonialis debet esse ex libero consensu … – … et propter morbum annexum etc. Hec Bonaventura  |s Exzerpt.  |v Doctoris seraphici S. Bonaventurae S.R.E. episcopi cardinalis opera omnia, Bd. 5: Opuscula varia theologica, Quaracchi 1891, S. 280a‒b.  |v Distelbrink, Balduin: Bonaventurae scripta authentica dubia vel spuria critice recensita, Rom 1975, Nr. 1. 
596 3 0 |g 129ra–133ra  |t Breviloquium  |r Bonaventura  |i >Bonaventura in Breviloquio habens septem partes, incipit tercia pars de corruptela peccati habens xi capitula, primum capitulum de origine mali, ut patebit in processu<. Predeterminatis aliquibus breviter de trinitate dei et creatura mundi, restat nunc aliqua breviter tangere de corruptela peccati … – … et ideo incarnacionem eius desiderabat universitas salvandorum. Cui mediatori domino nostro sit omnis honor et gloria in secula seculorum. Amen. L. Z. [Anschliessend:] Et sic est finis 3e partis Boneventure devote [sic] doctoris in Breviloquio, in Liptzig 1468. Deo gracias  |s Exzerpt.  |v Doctoris seraphici S. Bonaventurae, Bd. 5 (1891), S. 231a‒241b.  |v Distelbrink, Bonaventurae scripta, Nr. 1. 
596 3 0 |g 133rb  |t Theoremata de corpore Christi  |r Aegidius Romanus  |i >Teremata Egidii 50. et ultimum de hostia consecrata, et est quasi conclusio tocius<. Totus Christus sub utraque specie panis et vini a fidelibus sumitur … – … sub accidentibus panis et vini totus Christus existit etc. [Anschliessend:] Nunc concludit Egidius de Roma ordinis heremitarum sancti Augustini  |s Exzerpt.  |v GW 7209: Theoremata de hostia co[n]secrata Egidij de roma ordinis heremita[rum] sancti Augustini, Köln: Koelhoff, 14.X.1490, [n vi]v–[n vii]r. 
596 3 0 |g 133va  |t Notanda theologica  |i Hec tria designantur per baculum episcopalem, que continentur in hiis versibus … Collige per primum, medio rege, punge per ymum, Atrahe, sustenta, stimula vaga, morbida, lenta … Item nota …  |s Sechs Notizen. 
596 3 0 |g 134ra–rb  |t Fragmentum operis de poenitentia  |i // desinat peccare aliter excommunicet eum uel denunciet superiori … – … sacerdotes populi peccata comedunt et suis precibus ea delent  |s Ausgestrichen. 
596 3 0 |g 134v  |t Notanda de impedimentis matrimonii  |i Uxoricida 33 q. 5. Interfectores et 1a 37, capitulo ultimo. Aut interficit propter culpam … Hec sunt impedimenta matrimonii … Versus: Vincula coniugium casus bis quinque resolvunt, Condicio dispar, cultus, vis, error, honestas, Fri[gi]ditas, habitus, ordo, congrgacio, votum … Augustinus: Est coniugium aliud legitimum et non ratum …  |s Querformat, Langzeilen. 
596 3 1 |g 135r–v  |t leer 
596 3 0 |g 136ra–140vb  |t Lectura super arboribus consanguinitatis et affinitatis  |r Johannes Andreae  |i >Textus compositus a Iohanne Andree super arborem consanguinitatis<. Circa lecturam arboris diversis olim diversum modum tenentibus … – … sed si alium habes patrem, alium socerum numerosius se caritas protendit. In qua universi fideles et precipue studentes per graciam eius, qui est benedictus in secula secula [sic] seculorum. Amen. [Anschliessend von der Hand Ludwig Zellers:] Et finitus in Liptzg est textus 1468. L. Z.  |s Auf dem Doppelblatt 138/139 die in den Text eingeschalteten schematischen Darstellungen (siehe Lagen und Ausstattung).  |v GW 1676: Johannes Andreae: Lectura super arboribus consanguinitatis et affinitatis, [Nürnberg, ca. 1473]  |v Vgl. Eis, Helko: Artikel Andreae, Johannes, in: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon (2. Aufl.), Bd. 1, Berlin / New York 1978, Sp. 336f. 
596 3 0 |g 140vb–148rb  |t Commentarius in Iohannis Andreae Lecturam super arboribus consanguinitatis et affinitatis  |i >Circa lecturam arboris consanguinitatis nondum ibi attendens lectio modo sic<. Triplex est recommendatio seu laus: quod [sic] est necessaria, quedam utilis et quedam levis seu voluntaria … – … deficit causa prohibicionis et per consequens effectus facit, capitulo Cum cessante de appellacione. Hoc etiam clarius patet per figuram hic proxime postpositam 
596 3 0 |g 148va–160rb  |t Defensorium iuris  |r Gerardus Monachus  |i >L. Z. Defensorium iuris. 1468<. Quia bone rei dere (sic) consilium presentis vitte presentis [sic] subsidium et eterne remuneracionis premium expectatur, xii q. ii c. Bone rei, ideo ego Gerardus Monachus de Rivo Sancte Marie Cisterciensis ordinis, videns regulas propter maleficiam actoris fatigari laboribus et expensis, presens opusculum de corpore canonum, decretalium ac legum collegi … – … Si autem lis non fuerit, contestata perit instancia. Explicit defensorium iuris canonici compositum per me, [Ge]rardum de Riuo Sancte Marie ordinis Cistersiensis, collectum ex diversis tractatulis iuristarum … quem composuit de Deo Hyspanus. [Anschliessend:] Scriptor erat sanus, non tamen apta manus.  |v GW M47366: [Tractatus plurimi iuris. Basel: Johann Schilling (Solidi), nicht nach 1476], [190]ra – [210]vb mit kleineren Abweichungen.  |v Schulte, Johann Friedrich von: Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts, Stuttgart 1875 [repr. Graz 1956], S. 314–316 
596 3 0 |g 160va–161ra  |t Errores Graecorum  |i >Errores Grecorum<. Primus: Ab ipsa maiestate divina negant terciam personam … – … quia utitur mitris, anulis et preciosis lapidibus in sacrificio et cum pompa prelati incedunt contra Christi exemplum etc.  |s Vgl. Freiburg i. Br., Universitätsbibliothek, Hs. 26, 5r–8r mit abweichendem Schluss. 
596 3 0 |g 161rb–173vb  |t De horis canonicis  |r Albertus de Ferrariis  |i [I]n nomine domini, amen. Hec est tabula composita a domino Alberto de Secrtariis [sic], iuris utriusque doctoris de Placentia, super infrascripto op[usc]ulo [de] horis canonicis … [162vb] et de multis aliis vide in questione incipiente: Quero quomodo debeat se habere etc. Et est questio finalis in ordine. >Incipit tractatus de horis canonicis<. Materiam horarum quas canonicas appellavimus sub brevi stilo divina oppitulante gracia tractandum [sic] assumpsi ego Albertus de Ferrariis … – … intra in gaudium domini, domini tui. Ad quod quidem gaudium ille nos perducat qui est trinus et unus semper benedictus in secula seculorum. Amen etc.  |v GW M47661: Albertus de Ferrariis: De horis canonicis, [Rom: Bartholomäus Guldinbeck, nicht vor 1476, nicht nach 1480], Quaestio 31 (in der Hs. irrtüml. 24) und 33 (26) mit längeren Zusätzen am Ende, Quaestio 35 (28) am Anfang und in der Mitte, Quaestio 41 (33) in der Mitte und am Ende. 
596 3 0 |g 174ra–185va  |t Tractatus de peccatis  |i Sicut dicit philosophus 2° Ethicorum: Malum non vitatur nisi precognitum. Quia autem vicia sunt mala, idcirco vitari non possunt nisi congnoscantur … [176rb] circa que nisi occurrat racio et consensus restringatur. Peccabit homo mortaliter etc. Sequitur de peccatis mortalibus in speciali per L. Z. de Brugg. >Peccata mortalia sunt ista: superbia, avaricicia [sic], luxuria, invidia, gula, ira, accidia<. Et vocantur ista septem peccata mortalia capitalia … [176va] >Superbia igitur est< appetitus proprye excellencie … [180ra] et isti sunt rami ex superbia communiter ebulientes. >Sequitur de remedio superbie. L. Z.< Superbie remedium est consideracio proprye vilitatis … – … Nam uxorem cognoscere contra naturam est gravius quam cum proprya matre incestum facere, xxiia q. viia per Augustinum ut eciam dictum  |s 180vb Avaricia, 184va Luxuria. Möglicherweise von Ludwig Zeller selbst abgefasst: Von den aufgezählten sieben Todsünden werden nur drei behandelt, gegen Ende nimmt der Text immer mehr den Charakter einer Quellensammlung an. 
596 3 0 |g 185va–vb  |t Forma confitendi in articulo mortis  |i >Pro exhortacione in agone iacentis. Sanctus Wilhelmus beate virginis< assignatus capellanus hanc sequentem scribit pro infirmorum excitanda devocione exhortacione[m] … – … pone mortem Ihesu Christi inter nos et iram tuam, et miserere mei. Ego commendo in manus tuas spiritum meum. Amen 
596 3 0 |g 186ra–187ra  |t Commentarius in Orationem dominicam  |i [P]ater non dominus, quia amari appetit, non timeri … – … et dimite nobis debita nostra //  |v Stegmüller, Repertorium biblicum Nr. 9763.  |v Adam, Bernd: Katechetische Vaterunserauslegungen. Texte und Untersuchungen zu deutschsprachigen Auslegungen des 14. und 15. Jahrhunderts, Zürich 1976, S. 182–192, Z. 189. 
596 3 1 |g 187rb–vb  |t leer 
596 3 0 |g 188ra–189rb  |t Ps.-Aristoteles, Secretum secretorum  |r Johannes Hispalensis  |i >Incipit libellus de regimine sanitatis<. [N]omine vel gracia dei Yspane regine Iohannes Yspanus salutem. Cum de utilitate corporis olim tractaturus … [188rb] Alexander, cum sit corpus corruptibile … – … Hec omnia et multa alia corpus debilitant. [Anschliessend:] Deo gracias 1468. Explicit regimen sanitatis per Ludowicum Zeller de Brugg  |v Suchier, Hermann: Denkmäler provenzalischer Literatur und Sprache, Halle 1883, S. 473–480, Z. 182.  |v Thorndike, Lynn / Kibre, Pearl: A Catalogue of Incipits of mediaeval scientific Writings in Latin, London 1963, Sp. 291.  |v Schmitt, Charles B. / Knox, Dilwyn: Pseudo-Aristoteles latinus, London 1985, S. 54f. (Hs. nicht verzeichnet).  |v Lohr, Charles: Aristotelica Helvetica, Freiburg 1994, S. 167. 
596 3 0 |g 189rb–192va  |t Costa Ben Lucae, De differentia spiritus et animae  |r Johannes Hispalensis  |i >Incipit libellus de differencia spiritus et anime collectus ex diversis libris<. Interrogasti me, honoret te deus, de differencia, que est inter spiritum et animam … – … et det tibi gloriam in hoc seculo et in futuro. Amen. [Anschliessend:] Quia tu es de yorc. Skite ualter etc. Explicit liber de differencia spiritus et anime per L. Z. 1468. Et hec de textu sequitur glosa  |v Barach, Carl Sigmund: Excerpta e libro Alfredi Anglici De motu cordis item Costa-Ben-Lucae De differentia animae et spiritus, Innsbruck 1878, S. 120–139.  |v Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 771.  |v Lohr, Charles: Medieval Latin Aristotle commentaries, in: Traditio 23 (1967), S. 323, Nr. 22 (Hs. nicht verzeichnet).  |v Lohr, Aristotelica Helvetica, S. 167 zu dieser Hs. 
596 3 0 |g 192va–201rb  |t Commentarius in De differentia spiritus et animae  |i Circa initium libri de spiritu et anima sumitur hec proposicio: Opportet nos speclari in rebus … – … Sed spiritus naturalis est tantummodo incrementum omnium, que sunt in humano corpore naturali etc. Deo gracias. [Anschliessend:] In die Iohannis baptiste in Liptzig 1468. Et composita sunt Barisius originaliter hec dicta. L. Z. de brugg in ergwe  |s Lohr, Aristotelica Helvetica, S. 167. 
596 3 0 |g 201va–203vb  |t Dissuasio Valerii  |r Walter Map  |i >Valerii Maximi oratoris primarii epistola ad Ruffinum<. Loqui prohibeor et tacere non possum … – … Sed ne Horestem scripsisse videar vale. [Anschliessend:] Deo gracias L. Z. et finita in alma universitate Lipsensi in bursa Missnensium anno 1468  |s [Die ersten zwei Seiten intensiv marginal kommentiert:] Valerius Maximus volens disswadere Ruffino amico suo ne uxorem duceret …  |v James, M. R. (Hrsg./Übers.) / Brooke, C. N. L. / Mynors, R. A. B. (Bearb.): Walter Map, De nugis curialium = Courtiers' trifles, Oxford 1983, S. 288–312. 
596 3 1 |g 204r–206v  |t leer 
596 3 0 |g 207r  |t Excerpta  |i >De muneribus non acipiendis<. Exodi 23. Non accipies munera …  |s 16 Bibelstellen, Nachtrag. 
596 3 1 |g 207v  |t leer 
596 0 |a Wasserzeichen: Bl. 1‒24 Ochsenkopf, ähnlich Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 81277 in zwei Formen; Bl 25–74, 100/107, 110–135, 139/146 und 174–206 Nr. 70270 (1465) und eine weitere Form; Bl. 98–109, 136–149, 186/197 und 187/196 ähnlich Nr. 65964 in zwei Formen; Bl. 111/122, 112/121 und 203/204 ähnlich Nr. 70284; Bl. 85–97 Schlüssel, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 121278 (1468) und 121284 (1468).  |b 4 VI⁴⁸ + VII⁶² + VI⁷⁴ + (VII-1)⁸⁷ + V⁹⁷ + VI¹⁰⁹ + VII¹²³ + VI¹³⁵ + (VI+I)¹⁴⁹ + 4 VI¹⁹⁷ + (VI-3)²⁰⁶, nach Bl. 84 und 206 je eines, nach 203 zwei Blätter herausgerissen, nach Bl. 139 ein Doppelblatt eingeklebt. Bl. 97 mit Pergament geflickt. Wasserschaden am oberen Rand innen, teilweise bis in den Schriftraum. Zählung der Doppelblätter in der ersten Lagenhälfte: 1 (63r) – 6 (68r) am orberen Rand in Rot; 1 (110r) ‒ 7 (117r) am unteren Rand in Schwarz. Reklamanten, 61v auf dem vorletzten Blatt der Lage.  |c Neuere Foliierung: 1‒207. 
596 1 |a 1ra–2vb, 11ra–rb, 12ra-vb, 63ra–74rb, 98r–103va, 136ra–rb, 138r–139v, 148va–149vb rubriziert, rote Überschriften und Unterstreichungen, 103va grosser Fleck von verschüttetem Rubrum.  |b 1ra–2vb, 11ra–rb, 12ra-vb, 63ra–74rb, 98r–103va, 136ra–rb, 138r–139v, 148va–149vb 2–5zeilige rote Lombarden, sonst Platz für Initialen ausgespart, teilweise mit Platzhaltern. 1ra schwarz-rote Initiale in Form eines Fischs, 175va kleiner in Schwarz; 79rb und 181ra schwarze Initiale mit gespaltenem Schaft, die erste flüchtig ausgeführt.  |c 174vb und 175va kleiner Wappenschild mit den Initialen L.Z. in Tinte. 138r Arbor consanguinitatis aus Kreisen und Linien, 138v–139v weitere ähnliche Grafiken zu verschiedenen Verwandtschaftsverhältnissen. 193r schematische Skizze von einem Herz.  |d 1v–24r Spaltenbegrenzung mit Tinte, 1v–2r auch Linierung, Bl. 1–12 Einstichlöcher für Linierung erhalten; Bl. 25–206 Blindlinierung. Schriftraum 21,5–24 × 14‒14,5, zweispaltig (6–6,5), 45‒58 Zeilen. 3rb–10vb, 25ra–62va, 76rb–84va, 105rb–115rb, 127rb–133va, 140vb–147ra, 149va–162vb und 174va–201v Überschriften und Stellenangaben in vergrösserter Schrift, teilweise in Auszeichnungsschrift, Unterstreichungen und Paragraphenzeichen. 25ra–29rb, 58vb–62ra und 83rb–va, 85ra‒88ra textgliedernde Marginalien. 25r–48r Buchzählung im Kopftitel.  |e Jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von mehreren Händen: 1r–10va, 25ra–62va, 74va–134v, 162ra–169va und 174ra–203vb Ludwig Zeller; 63ra–74rb Rudolf Grünli; 10va–24ra, 136ra–161vb und 169va–173vb drei weitere zeitgenössische Schreiber. 
596 1 |f Korrekturen der Schreiber, z.B. 11ra, 65vb, 100rb, 136ra, 169vb, 200vb. Durchgehend Korrekturen und Annotationen von der Hand Ludwig Zellers, 1r–10va alle Überschriften, 127va texterschliessende Marginalien, 38r, 51va, 56v, 133ra, 184v etwas längere Nachträge. 65ra–72rb Handweiser. 117r "Libellus penitentialis Ioanis de Deo, doctore decretorum Hispano, scriptore saeculi XIII.", 17./18. Jh. 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Arbor consanguinitatis  |2 han-A3 
690 |a Stegmüller, Repertorium biblicum Nr. 9763  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 291  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 771  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 548  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 4387  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 4419  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 3835  |2 han-A4 
690 |a Stegmüller, Repertorium biblicum Nr. 2446  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 6145  |2 han-A4 
690 |a Bloomfield, Incipits Nr. 238  |2 han-A4 
690 |a Circa initium libri de spiritu et anima sumitur haec propositio: Oportet nos speculari in rebus [192va]  |2 han-A1 
690 |a Notandum ibi, attendens lector, modo sic triplex est recommendatio seu laus: que est necessaria, quedam utilis et quedam levis seu voluntaria [140vb]  |2 han-A1 
690 |a Pater non dominus, quia amari appetit, non timeri [186ra]  |2 han-A1 
690 |a Primus: Ab ipsa maiestate divina negant tertiam personam [160va]  |2 han-A1 
690 |a Sanctus Wilhelmus beatae virginis assignatus capellanus hanc sequentem scribit pro infirmorum excitanda devotione [185va]  |2 han-A1 
690 |a Sicut dicit philosophus secundo Ethicorum: Malum non vitatur nisi praecognitum. Quia autem vitia sunt mala, ideo vitari non possunt nisi congnoscantur [174ra]  |2 han-A1 
700 0 |a Ägidius  |c Bourges, Erzbischof  |d 1243-1316  |0 (DE-588)118500805  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Aegidius  |c Romanus  |d 1245-1316  |t Theoremata de corpore Christi 
700 0 |a Albertus de Ferrariis  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Albertus de Ferrariis  |t De horis canonicis 
700 1 |a Augustinus, Aurelius  |c Heiliger  |d 354-430  |0 (DE-588)118505114  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 2 |a Augustinus, Aurelius  |c Heiliger  |d 354-430  |t Enchiridion ad Laurentium sive de fide, spe et caritate  |0 (DE-588)4348402-5 
700 1 2 |a Augustinus, Aurelius  |d 354-430  |t Sermo de poenitentibus 
700 1 2 |a Augustinus, Aurelius  |c Heiliger  |d 354-430  |t De vera et falsa poenitentia  |0 (DE-588)7848050-4 
700 1 2 |a Augustinus, Aurelius  |c Heiliger  |d 354-430  |t Dialogus quaestionem  |0 (DE-588)1099471966 
700 1 2 |a Augustinus, Aurelius  |d 354-430  |t Sermo de contemptu mundi 
700 0 |a Johannes Bonaventura  |c Kardinal, Heiliger  |d 1221-1274  |0 (DE-588)118513176  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Johannes Bonaventura  |c Kardinal, Heiliger  |d 1221-1274  |t Breviloquium  |0 (DE-588)4466749-8 
700 0 |a Caesarius  |c Arelatensis  |d 470-542  |0 (DE-588)118666509  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Caesarius  |c Arelatensis  |d 470-542  |t Ammonitio ut coniugalis castitas conservetur et concubinae non habeantur  |0 (DE-588)1123664145 
700 0 2 |a Caesarius  |c Arelatensis  |d 470-542  |t Sermo de indignita familiaritate extranearum mulierum et de martyrio  |0 (DE-588)1123606358 
700 1 |a Fulgentius, Claudius Gordianus  |d 467-533  |0 (DE-588)118536834  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 2 |a Fulgentius, Claudius Gordianus  |d 467-533  |t De fide ad Petrum  |0 (DE-588)1123602433 
700 0 |a Gennadius  |c Medicus  |d ca. 2. Jh.  |0 (DE-588)102394024  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Gennadius  |c Massiliensis  |d -492  |t Definitio ecclesiasticorum dogmatum  |0 (DE-588)1123603243 
700 0 |a Gerhardus  |c Monachus  |d ca. 14. Jh.  |0 (DE-588)140170499  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Gerhardus  |c Monachus  |d ca. 14. Jh.  |t Defensorium iuris  |0 (DE-588)1144514908 
700 0 |a Honorius  |c Augustodunensis  |d 1080-1154  |0 (DE-588)119066548  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Honorius  |c Augustodunensis  |d 1080-1154  |t Cognitio Vitae  |0 (DE-588)113689621X 
700 0 |a Jacobus  |c de Paradiso  |d 1381-1465  |0 (DE-588)118556754  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Jacobus  |c de Paradiso  |d 1381-1465  |t De potestate daemonum 
700 0 |a Johannes  |c Andreae  |d 1270-1348  |0 (DE-588)119244071  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Johannes  |c Andreae  |d 1270-1348  |t Super arboribus consanguinitatis et affinitatis  |0 (DE-588)108804333X 
700 0 |a Johannes  |c de Deo  |d ca. 1190-1267  |0 (DE-588)100965083  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Johannes  |c de Deo  |d ca. ca. 1190-1267  |t Liber poenitentiarius 
700 0 |a Johannes  |c de Fonte  |d ca. um 1300  |0 (DE-588)100948987  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Johannes  |c de Fonte  |d ca. um 1300  |t Conclusiones super quattuor libros sententiarum 
700 0 |a Johannes  |c Hispalensis  |0 (DE-588)102509565  |e Verfasser  |4 aut 
700 0 2 |a Johannes  |t Secretum secretorum  |c Hispalensis 
700 0 2 |a Johannes  |t De differentia spiritus et animae  |c Hispalensis 
700 1 |a Map, Walter  |d 1140-1209  |0 (DE-588)118781669  |e Verfasser  |4 aut 
700 1 2 |a Map, Walter  |d 1140-1209  |t Dissuasio Valerii 
700 1 |a Grünli, Rudolf  |e Schreiber/Scriptorium  |4 scr 
700 1 |a Zeller, Ludwig  |e Schreiber/Scriptorium  |e Früherer Eigentümer  |4 scr  |4 fmo 
852 4 |b A380  |c 380BI  |j C 57 (ehemals: C 6 folio)  |9 (41SLSP_UBS)9972439338405504 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c 380BI  |p 68  |j C 57 (ehemals: C 6 folio)  |b A380  |9 (41SLSP_UBS)9972439338405504 
986 |a (41SLSP_UBS)9972439338405504  |9 (41SLSP_UBS)9972439338405504 

Basisinformationen

Signatur:
  • Beromünster, Stift, C 57 (ehemals: C 6 folio)
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Augustinus; Ps.-Augustinus; Albertus de Ferrariis; Gerardus Monachus; Jacobus de Paradiso; Johannes Andreae; Johannes de Deo; Johannes de Fonte; Johannes Hispalensis; Walter Map; Excerpta
Entstehungsangaben:
Leipzig, Beromünster (?), 1468, 1469
Entstehungszeit (normiert):
1468 - 1469
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (207 Blätter): mit Buchschmuck/Illustration; 31 × 21 cm + zwei Lesezeichen, 15. Jh.
Physische Beschaffenheit:
  • Papier

Sucheinstiege

Person:

SchreiberIn / Scriptorium

VorbesitzerIn

Ort:
Formschlagwort:

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [1ra–va]. Tabula. >Incipiunt capitula libri Encheridion beati Augustini<. Interrogacio per epistolam, capitulum 1(m). Quid intersit inter sperare et timere, capitulum 2(m) … – … De quatuor perfectuum differenciis, 87. De caritate etc., 89. Explicit tabula libri Encheridion beati Augustini habens 89 capitula. Encheridion est manualis. Kapitelverzeichnis zum Enchiridion.
  • [1vb]. leer
  • [2ra‒24ra]. Enchiridion. Aurelius Augustinus. >Incipit liber Hencheridion beati Augustini episcopi ad Laurencium primicerium Romane ecclesie de fide, spe et caritate<. Dici non potest, dilectissime fili Laurenti, quantum tua erudicione delectar … ‒ … utinam tam commodum quam prolixum de fide et speret [sic] caritate conscripsi. Amen. [Anschliessend:] L. Z. Et sic est finis 1469. Sancti Aurelii Augustini De fide rerum invisibilium, Turnhout 1969 (CCSL 46), S. 49–114 (mit abweichender Kapiteleinteilung).. Dekkers, Elegius: Clavis patrum Latinorum, Steenbrugge 1995, Nr. 295.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 51.
  • [24rb–v]. leer
  • [25ra‒48vb]. Johannes de Fonte. Conclusiones super quattuor libros Sententiarum. >Conclusiones libri sentenciarum< [v]eteris ac nove legis. Distinccio prima, conclusio prima est, quod tractatus sacre pagine sive continencia veteris ac nove legis versatur precipue circa res et signa … – … Duodecima conclusio est etc. Egredientur electi … visa impiorum ineffabili calamitate. A qua nos custodiat deus omnipotens, qui vivit et regnat deus in secula seculorum. Amen. [Anschliessend:] Explicunt excerpta conclusionum sentenciarum magistri Petri Longobardi collecta per Iohannem de Fonte ordinis fratrum minorum pro informacione studentum minus peritorum. Scripta per me Ludowicum Zeller, studentem Lipsensem et Basiliensem in Liptzig anno sexagesimo octavo, quarto Idus octobris [12. Oktober 1468] etc. Deo gracias. [Darunter in anderer Tinte:] Eodem anno Schwitenses devastarunt Alsaciam. 29vb Buch 2, 33vb Buch 3, 38rb Buch 4. Vgl. GW M13568: Johannes [de Fonte]: Compendium librorum Sententiarum, [Augsburg: Günther Zainer, 1475‒76], mit zahlreichen Auslassungen, Paraphrasen und geänderter Zählung.. Stegmüller, Friedrich: Repertorium Commentariorum in Sententias Petri Lombardi. Bd. 1, Würzburg 1947, S. 217–218 Nr. 446.
  • [49r–v]. leer
  • [50ra–51va]. Sermo de contemptu mundi. Ps.-Augustinus. >Sequitur libellus beati Augustini de contemptu mundi<. [A]udite, fratres karissimi, salutiferam patris vestri doctrinam … – … ut de suis beneficiis perhennes sibi reddamus gracias Ihesu Christo domino, qui cum patre etc. Explicit libellus beati Augustini de contemptu mundi. Deo gracias. Patrologia Latina 40, Sp. 1215–1218.. Bloomfield, Morton: Incipits of Latin works on the virtues and vices, 1100-1500 A.D., Cambridge, Mass. 1979, Nr. 548.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 234, sermo 59 fr. er.
  • [51vb–62va]. De fide ad Petrum. Fulgentius Ruspensis. >Incipit epistola beati Augustini ad Petrum de fide<. Epistolam, fili Petre, tue caritatis accepi, in qua te signifficasti Ierosolimam pergere … – … Et si quis aliter sapit, hoc illi quoque deus revelavit. Amen. [Anschliessend:] Beati Augustini de fide ad Petrum explicit. 1468 in Liptzg. 55ra 2. Teil.. Fraipont, J. (Hrsg.): Sancti Fulgentii episcopi Ruspensis opera, Turhout 1968 (CCSL 91A), S. 711–760 (Regula III und IV, XXX und XXXI jeweils in umgekehrter Reihenfolge).. Dekkers, Clavis patrum Latinorum, Nr. 826.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 57.
  • [62vb]. leer
  • [63ra–74rb]. De cognitione verae vitae. Honorius Augustodunensis. >Prefacio Augustini in librum de cognicione vere vite<. Sapiencia, que os muti apperuit … [63rb] >Incipit liber. Fratres< gracias deo persolvimus … – … et omnium beate vivencium faciet te deus participem, qui nos omnes ad summum bonum perducat. Amen. [Anschliessend in Rot:] Ludowici Zeller de brugg. [Darunter von der Hand des Schreibers:] Růdolfus Grünli. Augustinus de cognicione vere vite explicit feliciter, finitus in alma universitate Lipzensi 1468. Patrologia Latina 40, Sp. 1005–1032.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 35.
  • [74va–75rb]. De indigna familiaritate extranearum mulierum et de martyrio. Caesarius Arelatensis. >Incipit Augustinus de fuga mulierum<. Nemo dicat, fratres, quod temporibus nostris martirum certamina esse non possunt … – … ipso domino nostro Ihesu Christo mediatore dei et hominum largiente, cuius misericordia plena est terra. Amen. [Anschliessend:] Explicit tractatus beati Augustini de fuga mulierum 1468 L. Zeller. Morin, Germain (Hrsg.): Sancti Caesarii Arelatensis sermones, Turnhout 1953 (CCSL 103), S. 180–184.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 220.
  • [75rb–76rb]. Ammonitio ut iugalis castitas conservetur et concubinae non habeantur. Caesarius Arelatensis. >Incipit tractatus beati Augustini de continencia<. [Q]uando castitas [sic] bonum, fratres carissimi, secundum quod decet et expedit commendamus … – … ut ad eternam mereamur felicitatem unanimiter pervenire prestante domino nostro Ihesu Christo, cui est honor et gloria in perpetuum et in secula seculorum. Amen. Explicit tractatus beati Augustini de continencia. Sancti Caesarii Arelatensis sermones (CCSL 103), S. 189–192 und 194, 6.–8. ausgelassen.. Bloomfield, Incipits Nr. 4387.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 219, sermo app. 289.
  • [76rb–79ra]. De vera et falsa poenitentia. Ps.-Augustinus. >Incipit liber de vera et falsa penitencia beati Augustini, quem fecit ad preces Redilinde sororis sue necnon ad instanciam aliarum mulierum sanctimonialium sibi mutuo suplicancium. Incipit prefacio<. [Q]uantum sit appetenda gracia penitencie, omnis autoritas clamat … [76va] Et finita prefacione incipit liber. >De fide catholica capitulum im<. Sicud fides est fundamentum boni … [78vb] Sine penitencia nulli profuit //. Anschliessend Verweiszeichen a und Reklamant baptisma qui. [79ra Verweiszeichen b, anschliessend Text:] // in alterius crimine, discrecionem in varietate … – … et sui luminis prerogativam contulit dignitatis et ideo stabilitatis, modo rem sanitatis. Deo gracias. Explicit Augustinus de vera et falsa penitencia etc.. Erster Teil und Schluss des Textes (nachträglich ergänzt auf 79ra), mittlerer Teil siehe 80ra–84vb.. Patrologia Latina 40, Sp. 1113–1119, 1130.. Bloomfield, Incipits Nr. 4419.. Dekkers, Clavis patrum Latinorum, S. 153.. Machielsen, Iohannes: Clavis patristica pseudoepigraphorum medii aevi. Bd. II B: Ascetica, Monastica (Indices). Turnhout 1994, Nr. 3081.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 105.
  • [79rb–vb]. Sermo de paenitentibus. Aurelius Augustinus. >Incipit tractatus alius brevis beati Augustini de penitencia<. Penitentes, penitentes, penitentes si tamen estis penitens (sic) et non estis irridentes, mutate vitam … – … ergo dimitte incertum et tene certum. Amen. [Anschliessend:] Explicit tractatus beati Augustini de penitencia. 1468 in Liptzg. Rebillard, Éric: Étude critique du sermon 393 de saint Augustin: de paenitentibus, in: Recherches augustiniennes 28 (1995), S. 82f. (Textfassung A). Bloomfield, Incipits Nr. 3835.. Dekkers, Clavis patrum Latinorum, Nr. 285, sermo 393.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 190, sermo 393.
  • [80ra–84vb]. De vera et falsa poenitentia. Ps.-Augustinus. // baptisma, qui peccat spontaneus … – … habet dulcedinem in affectione, pietatem // [Anschliessend Verweiszeichen b und Reklamant: "in alterius crimine". Dann:] Quere ante in sexto folio huius [das folgende Blatt herausgerissen, noch während des Schreibens durch das eingeschobene Bl. 79/84 ersetzt]. Mittlerer Teil des Textes beginnend mit Verweiszeichen a, erster Teil und Schluss siehe 76rb–78vb.. Patrologia Latina 40, Sp. 1119–1130.. Repertorien siehe oben, erster Teil.
  • [85ra–88ra]. De ecclesiasticis dogmatibus. Gennadius. >Incipit tractatus beati Augustini de ecclesiasticis dogmatibus, hoc est de symbolo<. Credimus unum esse deum, patrem et filium et spiritum sanctum. Patrem eo quod habet filium … – … et sine reprehensione consciencie certe mobilitate et mutabilitate peccatricis anime. Amen. Beati Augustini de eclesiasticis dogmatibus tractatus explicit. L. Z.. Turner, Cuthbert: The Liber ecclesiasticorum dogmatum attributed to Gennadius, in: The Journal of Theological Studies 7 (1905), S. 89–99.. Stegmüller, Friedrich: Repertorium biblicum medii aevi, Madrid 1950-1980, Nr. 2446.. Dekkers: Clavis patrum Latinorum, Nr. 958.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 45.
  • [88rb–92rb]. Dialogus quaestionum. Ps.-Augustinus. Veni sancte spiritus. >Incipit dyalogus beati Augustini ad Orosium<. Licet multi et probatissimi viri diverso quidem stilo, sed non diversa fide innumerabilia opuscula ediderunt … – … Totam terram aqua tegebat sicut rarissima nebula, que postea in unum redacta //. [Am unteren Rand:] Defficit media pars illius. Patrologia Latina 40, Sp. 733–743.. Dekkers, Clavis patrum Latinorum, Nr. 373a.. Janner u. a., handschriftliche Ueberlieferung, S. 40.
  • [92v–97v]. leer
  • [98ra–116vb]. De potestate daemonum. Jacobus de Paradiso. >De potestate demonum, arte magica, supersticionibus et illusionibus eorundem<. Doctrinis variis et peregrinis nolite abduci, ad Hebreos ultimo. Hec doctrina appostolica et saluberrima hortatur fideles … – … ut omnibus erroribus seclusis in veritatis et salutis via omnes ambulare possimus ad ipsum, qui via est, veritas et vita, Ihesum Christum, qui est super omnia deus benedictus in secula. Amen. [Anschliessend:] Deo gracias L. Z [in anderer Tinte] eller. Hanc materiam collegi in Liptzg a devoto sacerdote de Dacia ibi studente 1468. Orate pro. Meier, Die Werke des Erfurter Kartäusers, S. 28f., Nr. 26.. Mertens, Dieter: Iacobus Carthusiensis, Göttingen 1976, S. 278 Nr. 26 (Hs. nicht erwähnt).
  • [117ra–127ra]. Liber poenitentiarius. Johannes de Deo. [A]d honorem summe trinitatis et individue unitatis patris et filii et spiritus sancti et gloriose virginis genitricis domini nostri Ihesu Christi et omnium agminum angelorum omniumque sanctorum dei et ad utilitatem sacerdotum confessiones audiencium ego Iohannes de Deo presens opusculum de regulis penitencialibus composui … – … Et hoc attestatur Gregorius xi q. 3. Qui recte iudicat, qui excuttit manus suas ab omni munere, spem habitet [sic] in excelsis etc. [Anschliessend:] Sequitur quintus liber continens de penitencia pape usque ad ultimum, sequitur etiam 6tus liber de penitencia imperatoris etiam ad ultimum statum secularium, et septimus de his, qui[bus] peccata favente domino vitare possunt etc. Quos obmittere oportet propter deffectum temporis, exemplar non possum amplius tenere etc. Tamen aliquos titulos ex septimo ascribam utiliores etc. [Dann Verse:] Diviciis uti res adversa saluti [Walther, Hans: Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959, Nr. 6145]. Paucos credo bonos, quo[s] beat eris onus. Mollicies vestis, coytus, gula, cura quietis, Possunt luxurie quattuor esse rote. Ohne Buch 5–7. 120ra 2. Buch, 122ra 3. Buch, 124ra 4. Buch.. Bloomfield, Incipits Nr. 238.. Michaud-Quantin, Pierre: Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen âge (XII–XVI siècles), Louvain/Lille/Montreal 1962, S. 26f.. Murano, Giovanna: La tradizione delle opere di Iohannes de Deo ed il ms Roma, Biblioteca Casanatense 1094 (A.II.10), in: Mediaevalia. Textos e estudos 26 (2007), S. 54f.
  • [127rb–128va]. Excerpta ex Libro poenitentiario. >De hiis que abusive fiunt a quibusdam<. Legitur in canone sancti Augustini quod ea, que ultimo dicuntur, melius memorie commendantur … Primum est, quod mulieres deo dicate attingunt sacra vasa, quod eis nulla licuit racione … – … et alios a peccatis similibus prohibeatis quantum valeatis. Amen. Explicit hoc opus
  • [128vb]. Breviloquium. Bonaventura. >Hec sequencia dicit Bonaventura in Breviloquio parte sexta de matrimonio capitulo ultimo versus finem, que bene notanda sunt, quia verba eius sunt in forma<. Postremo quia dicta coniunctio matrimonialis debet esse ex libero consensu … – … et propter morbum annexum etc. Hec Bonaventura. Exzerpt.. Doctoris seraphici S. Bonaventurae S.R.E. episcopi cardinalis opera omnia, Bd. 5: Opuscula varia theologica, Quaracchi 1891, S. 280a‒b.. Distelbrink, Balduin: Bonaventurae scripta authentica dubia vel spuria critice recensita, Rom 1975, Nr. 1.
  • [129ra–133ra]. Breviloquium. Bonaventura. >Bonaventura in Breviloquio habens septem partes, incipit tercia pars de corruptela peccati habens xi capitula, primum capitulum de origine mali, ut patebit in processu<. Predeterminatis aliquibus breviter de trinitate dei et creatura mundi, restat nunc aliqua breviter tangere de corruptela peccati … – … et ideo incarnacionem eius desiderabat universitas salvandorum. Cui mediatori domino nostro sit omnis honor et gloria in secula seculorum. Amen. L. Z. [Anschliessend:] Et sic est finis 3e partis Boneventure devote [sic] doctoris in Breviloquio, in Liptzig 1468. Deo gracias. Exzerpt.. Doctoris seraphici S. Bonaventurae, Bd. 5 (1891), S. 231a‒241b.. Distelbrink, Bonaventurae scripta, Nr. 1.
  • [133rb]. Theoremata de corpore Christi. Aegidius Romanus. >Teremata Egidii 50. et ultimum de hostia consecrata, et est quasi conclusio tocius<. Totus Christus sub utraque specie panis et vini a fidelibus sumitur … – … sub accidentibus panis et vini totus Christus existit etc. [Anschliessend:] Nunc concludit Egidius de Roma ordinis heremitarum sancti Augustini. Exzerpt.. GW 7209: Theoremata de hostia co[n]secrata Egidij de roma ordinis heremita[rum] sancti Augustini, Köln: Koelhoff, 14.X.1490, [n vi]v–[n vii]r.
  • [133va]. Notanda theologica. Hec tria designantur per baculum episcopalem, que continentur in hiis versibus … Collige per primum, medio rege, punge per ymum, Atrahe, sustenta, stimula vaga, morbida, lenta … Item nota …. Sechs Notizen.
  • [134ra–rb]. Fragmentum operis de poenitentia. // desinat peccare aliter excommunicet eum uel denunciet superiori … – … sacerdotes populi peccata comedunt et suis precibus ea delent. Ausgestrichen.
  • [134v]. Notanda de impedimentis matrimonii. Uxoricida 33 q. 5. Interfectores et 1a 37, capitulo ultimo. Aut interficit propter culpam … Hec sunt impedimenta matrimonii … Versus: Vincula coniugium casus bis quinque resolvunt, Condicio dispar, cultus, vis, error, honestas, Fri[gi]ditas, habitus, ordo, congrgacio, votum … Augustinus: Est coniugium aliud legitimum et non ratum …. Querformat, Langzeilen.
  • [135r–v]. leer
  • [136ra–140vb]. Lectura super arboribus consanguinitatis et affinitatis. Johannes Andreae. >Textus compositus a Iohanne Andree super arborem consanguinitatis<. Circa lecturam arboris diversis olim diversum modum tenentibus … – … sed si alium habes patrem, alium socerum numerosius se caritas protendit. In qua universi fideles et precipue studentes per graciam eius, qui est benedictus in secula secula [sic] seculorum. Amen. [Anschliessend von der Hand Ludwig Zellers:] Et finitus in Liptzg est textus 1468. L. Z.. Auf dem Doppelblatt 138/139 die in den Text eingeschalteten schematischen Darstellungen (siehe Lagen und Ausstattung).. GW 1676: Johannes Andreae: Lectura super arboribus consanguinitatis et affinitatis, [Nürnberg, ca. 1473]. Vgl. Eis, Helko: Artikel Andreae, Johannes, in: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon (2. Aufl.), Bd. 1, Berlin / New York 1978, Sp. 336f.
  • [140vb–148rb]. Commentarius in Iohannis Andreae Lecturam super arboribus consanguinitatis et affinitatis. >Circa lecturam arboris consanguinitatis nondum ibi attendens lectio modo sic<. Triplex est recommendatio seu laus: quod [sic] est necessaria, quedam utilis et quedam levis seu voluntaria … – … deficit causa prohibicionis et per consequens effectus facit, capitulo Cum cessante de appellacione. Hoc etiam clarius patet per figuram hic proxime postpositam
  • [148va–160rb]. Defensorium iuris. Gerardus Monachus. >L. Z. Defensorium iuris. 1468<. Quia bone rei dere (sic) consilium presentis vitte presentis [sic] subsidium et eterne remuneracionis premium expectatur, xii q. ii c. Bone rei, ideo ego Gerardus Monachus de Rivo Sancte Marie Cisterciensis ordinis, videns regulas propter maleficiam actoris fatigari laboribus et expensis, presens opusculum de corpore canonum, decretalium ac legum collegi … – … Si autem lis non fuerit, contestata perit instancia. Explicit defensorium iuris canonici compositum per me, [Ge]rardum de Riuo Sancte Marie ordinis Cistersiensis, collectum ex diversis tractatulis iuristarum … quem composuit de Deo Hyspanus. [Anschliessend:] Scriptor erat sanus, non tamen apta manus.. GW M47366: [Tractatus plurimi iuris. Basel: Johann Schilling (Solidi), nicht nach 1476], [190]ra – [210]vb mit kleineren Abweichungen.. Schulte, Johann Friedrich von: Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts, Stuttgart 1875 [repr. Graz 1956], S. 314–316
  • [160va–161ra]. Errores Graecorum. >Errores Grecorum<. Primus: Ab ipsa maiestate divina negant terciam personam … – … quia utitur mitris, anulis et preciosis lapidibus in sacrificio et cum pompa prelati incedunt contra Christi exemplum etc.. Vgl. Freiburg i. Br., Universitätsbibliothek, Hs. 26, 5r–8r mit abweichendem Schluss.
  • [161rb–173vb]. De horis canonicis. Albertus de Ferrariis. [I]n nomine domini, amen. Hec est tabula composita a domino Alberto de Secrtariis [sic], iuris utriusque doctoris de Placentia, super infrascripto op[usc]ulo [de] horis canonicis … [162vb] et de multis aliis vide in questione incipiente: Quero quomodo debeat se habere etc. Et est questio finalis in ordine. >Incipit tractatus de horis canonicis<. Materiam horarum quas canonicas appellavimus sub brevi stilo divina oppitulante gracia tractandum [sic] assumpsi ego Albertus de Ferrariis … – … intra in gaudium domini, domini tui. Ad quod quidem gaudium ille nos perducat qui est trinus et unus semper benedictus in secula seculorum. Amen etc.. GW M47661: Albertus de Ferrariis: De horis canonicis, [Rom: Bartholomäus Guldinbeck, nicht vor 1476, nicht nach 1480], Quaestio 31 (in der Hs. irrtüml. 24) und 33 (26) mit längeren Zusätzen am Ende, Quaestio 35 (28) am Anfang und in der Mitte, Quaestio 41 (33) in der Mitte und am Ende.
  • [174ra–185va]. Tractatus de peccatis. Sicut dicit philosophus 2° Ethicorum: Malum non vitatur nisi precognitum. Quia autem vicia sunt mala, idcirco vitari non possunt nisi congnoscantur … [176rb] circa que nisi occurrat racio et consensus restringatur. Peccabit homo mortaliter etc. Sequitur de peccatis mortalibus in speciali per L. Z. de Brugg. >Peccata mortalia sunt ista: superbia, avaricicia [sic], luxuria, invidia, gula, ira, accidia<. Et vocantur ista septem peccata mortalia capitalia … [176va] >Superbia igitur est< appetitus proprye excellencie … [180ra] et isti sunt rami ex superbia communiter ebulientes. >Sequitur de remedio superbie. L. Z.< Superbie remedium est consideracio proprye vilitatis … – … Nam uxorem cognoscere contra naturam est gravius quam cum proprya matre incestum facere, xxiia q. viia per Augustinum ut eciam dictum. 180vb Avaricia, 184va Luxuria. Möglicherweise von Ludwig Zeller selbst abgefasst: Von den aufgezählten sieben Todsünden werden nur drei behandelt, gegen Ende nimmt der Text immer mehr den Charakter einer Quellensammlung an.
  • [185va–vb]. Forma confitendi in articulo mortis. >Pro exhortacione in agone iacentis. Sanctus Wilhelmus beate virginis< assignatus capellanus hanc sequentem scribit pro infirmorum excitanda devocione exhortacione[m] … – … pone mortem Ihesu Christi inter nos et iram tuam, et miserere mei. Ego commendo in manus tuas spiritum meum. Amen
  • [186ra–187ra]. Commentarius in Orationem dominicam. [P]ater non dominus, quia amari appetit, non timeri … – … et dimite nobis debita nostra //. Stegmüller, Repertorium biblicum Nr. 9763.. Adam, Bernd: Katechetische Vaterunserauslegungen. Texte und Untersuchungen zu deutschsprachigen Auslegungen des 14. und 15. Jahrhunderts, Zürich 1976, S. 182–192, Z. 189.
  • [187rb–vb]. leer
  • [188ra–189rb]. Ps.-Aristoteles, Secretum secretorum. Johannes Hispalensis. >Incipit libellus de regimine sanitatis<. [N]omine vel gracia dei Yspane regine Iohannes Yspanus salutem. Cum de utilitate corporis olim tractaturus … [188rb] Alexander, cum sit corpus corruptibile … – … Hec omnia et multa alia corpus debilitant. [Anschliessend:] Deo gracias 1468. Explicit regimen sanitatis per Ludowicum Zeller de Brugg. Suchier, Hermann: Denkmäler provenzalischer Literatur und Sprache, Halle 1883, S. 473–480, Z. 182.. Thorndike, Lynn / Kibre, Pearl: A Catalogue of Incipits of mediaeval scientific Writings in Latin, London 1963, Sp. 291.. Schmitt, Charles B. / Knox, Dilwyn: Pseudo-Aristoteles latinus, London 1985, S. 54f. (Hs. nicht verzeichnet).. Lohr, Charles: Aristotelica Helvetica, Freiburg 1994, S. 167.
  • [189rb–192va]. Costa Ben Lucae, De differentia spiritus et animae. Johannes Hispalensis. >Incipit libellus de differencia spiritus et anime collectus ex diversis libris<. Interrogasti me, honoret te deus, de differencia, que est inter spiritum et animam … – … et det tibi gloriam in hoc seculo et in futuro. Amen. [Anschliessend:] Quia tu es de yorc. Skite ualter etc. Explicit liber de differencia spiritus et anime per L. Z. 1468. Et hec de textu sequitur glosa. Barach, Carl Sigmund: Excerpta e libro Alfredi Anglici De motu cordis item Costa-Ben-Lucae De differentia animae et spiritus, Innsbruck 1878, S. 120–139.. Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 771.. Lohr, Charles: Medieval Latin Aristotle commentaries, in: Traditio 23 (1967), S. 323, Nr. 22 (Hs. nicht verzeichnet).. Lohr, Aristotelica Helvetica, S. 167 zu dieser Hs.
  • [192va–201rb]. Commentarius in De differentia spiritus et animae. Circa initium libri de spiritu et anima sumitur hec proposicio: Opportet nos speclari in rebus … – … Sed spiritus naturalis est tantummodo incrementum omnium, que sunt in humano corpore naturali etc. Deo gracias. [Anschliessend:] In die Iohannis baptiste in Liptzig 1468. Et composita sunt Barisius originaliter hec dicta. L. Z. de brugg in ergwe. Lohr, Aristotelica Helvetica, S. 167.
  • [201va–203vb]. Dissuasio Valerii. Walter Map. >Valerii Maximi oratoris primarii epistola ad Ruffinum<. Loqui prohibeor et tacere non possum … – … Sed ne Horestem scripsisse videar vale. [Anschliessend:] Deo gracias L. Z. et finita in alma universitate Lipsensi in bursa Missnensium anno 1468. [Die ersten zwei Seiten intensiv marginal kommentiert:] Valerius Maximus volens disswadere Ruffino amico suo ne uxorem duceret …. James, M. R. (Hrsg./Übers.) / Brooke, C. N. L. / Mynors, R. A. B. (Bearb.): Walter Map, De nugis curialium = Courtiers' trifles, Oxford 1983, S. 288–312.
  • [204r–206v]. leer
  • [207r]. Excerpta. >De muneribus non acipiendis<. Exodi 23. Non accipies munera …. 16 Bibelstellen, Nachtrag.
  • [207v]. leer
Initien:
  • Circa initium libri de spiritu et anima sumitur haec propositio: Oportet nos speculari in rebus [192va]
  • Notandum ibi, attendens lector, modo sic triplex est recommendatio seu laus: que est necessaria, quedam utilis et quedam levis seu voluntaria [140vb]
  • Pater non dominus, quia amari appetit, non timeri [186ra]
  • Primus: Ab ipsa maiestate divina negant tertiam personam [160va]
  • Sanctus Wilhelmus beatae virginis assignatus capellanus hanc sequentem scribit pro infirmorum excitanda devotione [185va]
  • Sicut dicit philosophus secundo Ethicorum: Malum non vitatur nisi praecognitum. Quia autem vitia sunt mala, ideo vitari non possunt nisi congnoscantur [174ra]

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Herkunft: Der Grossteil dieser Handschrift wurde im Jahr 1468 während eines Studienaufenthalts an der Universität Leipzig von und für Ludwig Zeller geschrieben. Ausser ihm waren an der Arbeit Rudolf Grünli und zwei weitere Schreiber beteiligt. Die Aufteilung der Texte auf die Lagen und die zahlreichen Besitzeinträge lassen vermuten, dass die einzelnen Faszikel zunächst separat vorlagen. Die ersten zwei Lagen schrieben Ludwig Zeller und eine weitere Person ein Jahr später, nach den Wasserzeichen zu schliessen in Beromünster.
Besitzer: Ludwig Zeller von Brugg, siehe Besitzeinträge 24ra, 48vb, 74rb, 75rb, 88ra, 116vb, 133ra, 148va, 189rb, 192va, 201rb, 203vb. Zu ihm: Kopp, Stiftsbibliothek, I, S. 11, Müller, Clara: Geschichte des aargauischen Schulwesens vor der Glaubenstrennung, Aarau 1917, S. 95 Nr. 171, S. 97 Nr. 231, Erster datierter Schweizer Druck, Beromünster 1970, S. 15f.; Sidler, Josef: Die Bildungsverhältnisse im Kanton Luzern mit besonderer Berücksichtigung des Klerus, von ca. 1250 bis um 1530, Stans 1970, S. 175f. Nr. 160. Im Catalogus Bibliothecae Beronensis von 1763 als Classis Nona Nr. 12 verzeichnet, im Nachtrag dazu auf 46r als Nr. I, in den Antiquitates Beronenses von 1765 (ZHB Luzern, BB Ms 74, S. 691), als Nr. 25 und im Catalogus librorum von 1826 als Nr. 27. Im vorderen Spiegel Exlibris des Chorherrenstifts Beromünster und mit Filzstift neuere Signatur "C 57", spätes 20. Jh.

Einband

Einband:
Mit hellem Leder überzogene Holzdeckel mit abgeschrägten Kanten, 15. Jh. Streicheisenlinien, Einzelstempel: Vierblattblüte in Quadrat, gefiedertes Dreiblatt, Eichel. Blau-weiss-rote, geflochtene Kapitale. Reste von zwei nach vorn greifenden Kantenschliessen, Beschläge Messing, Befestigungen hinten Vierpassblüten. Schnitt ehemals gelb gefärbt. Spiegel und Vorsatz (207) jeweils ein zusammenhängendes und zusammen mit den darunter eingeklebten Pergamentstücken um die benachbarte Lage geführtes Doppelblatt, Papier, vorderes Vorsatzblatt herausgerissen; Makulatur: vorne zwei Predigten zu Io 7,33, hinten Predigt zu Lc 15,10, 15. Jh. Eines der beiden vorderen Pergamentstücke Fragment einer Urkunde, 14./15. Jh. In den Fälzen weitere Fragmente eines Breviers, einer kanonistischen Handschrift und eines Kommentars, 14. Jh. Im vorderen Spiegel Exlibris des Chorherrenstifts Beromünster (Wegmann, Agnes: Schweizer Exlibris bis zum Jahre 1900, Zürich 1933-1937, Nr. 619). Auf den Deckeln Beschriftung, vorne: "Collegii Beronensis", 16./17. Jh., am unteren Rand zwei Zeilen abgewaschen, 15. Jh.; hinten: "Ludwicus", 15. Jh., und Abklatsch. Auf dem Rücken verwischte Beschriftung, "E[nchiri]d[ion]", 16. Jh. Rückenschild: "Enchiridion S. Augustini", starker Tintenfrass, der Rest nicht mehr lesbar. Im 1826 angelegten Catalogus librorum unter Nr. 27 verzeichnet.

Buchblock

Beschreibstoff:
Wasserzeichen: Bl. 1‒24 Ochsenkopf, ähnlich Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 81277 in zwei Formen; Bl 25–74, 100/107, 110–135, 139/146 und 174–206 Nr. 70270 (1465) und eine weitere Form; Bl. 98–109, 136–149, 186/197 und 187/196 ähnlich Nr. 65964 in zwei Formen; Bl. 111/122, 112/121 und 203/204 ähnlich Nr. 70284; Bl. 85–97 Schlüssel, Piccard, Wasserzeichenkartei Nr. 121278 (1468) und 121284 (1468).
Lagen:
4 VI⁴⁸ + VII⁶² + VI⁷⁴ + (VII-1)⁸⁷ + V⁹⁷ + VI¹⁰⁹ + VII¹²³ + VI¹³⁵ + (VI+I)¹⁴⁹ + 4 VI¹⁹⁷ + (VI-3)²⁰⁶, nach Bl. 84 und 206 je eines, nach 203 zwei Blätter herausgerissen, nach Bl. 139 ein Doppelblatt eingeklebt. Bl. 97 mit Pergament geflickt. Wasserschaden am oberen Rand innen, teilweise bis in den Schriftraum. Zählung der Doppelblätter in der ersten Lagenhälfte: 1 (63r) – 6 (68r) am orberen Rand in Rot; 1 (110r) ‒ 7 (117r) am unteren Rand in Schwarz. Reklamanten, 61v auf dem vorletzten Blatt der Lage.
Zählungen:
Neuere Foliierung: 1‒207.

Ausstattung

Rubrizierungen:
1ra–2vb, 11ra–rb, 12ra-vb, 63ra–74rb, 98r–103va, 136ra–rb, 138r–139v, 148va–149vb rubriziert, rote Überschriften und Unterstreichungen, 103va grosser Fleck von verschüttetem Rubrum.
Initialen:
1ra–2vb, 11ra–rb, 12ra-vb, 63ra–74rb, 98r–103va, 136ra–rb, 138r–139v, 148va–149vb 2–5zeilige rote Lombarden, sonst Platz für Initialen ausgespart, teilweise mit Platzhaltern. 1ra schwarz-rote Initiale in Form eines Fischs, 175va kleiner in Schwarz; 79rb und 181ra schwarze Initiale mit gespaltenem Schaft, die erste flüchtig ausgeführt.
Miniaturen / Zeichnungen:
174vb und 175va kleiner Wappenschild mit den Initialen L.Z. in Tinte. 138r Arbor consanguinitatis aus Kreisen und Linien, 138v–139v weitere ähnliche Grafiken zu verschiedenen Verwandtschaftsverhältnissen. 193r schematische Skizze von einem Herz.
Ikonografie:
  • Arbor consanguinitatis
Einrichtung:
1v–24r Spaltenbegrenzung mit Tinte, 1v–2r auch Linierung, Bl. 1–12 Einstichlöcher für Linierung erhalten; Bl. 25–206 Blindlinierung. Schriftraum 21,5–24 × 14‒14,5, zweispaltig (6–6,5), 45‒58 Zeilen. 3rb–10vb, 25ra–62va, 76rb–84va, 105rb–115rb, 127rb–133va, 140vb–147ra, 149va–162vb und 174va–201v Überschriften und Stellenangaben in vergrösserter Schrift, teilweise in Auszeichnungsschrift, Unterstreichungen und Paragraphenzeichen. 25ra–29rb, 58vb–62ra und 83rb–va, 85ra‒88ra textgliedernde Marginalien. 25r–48r Buchzählung im Kopftitel.
Schrift:
Jüngere gotische Buchkursive mit Schleifen von mehreren Händen: 1r–10va, 25ra–62va, 74va–134v, 162ra–169va und 174ra–203vb Ludwig Zeller; 63ra–74rb Rudolf Grünli; 10va–24ra, 136ra–161vb und 169va–173vb drei weitere zeitgenössische Schreiber.
Zusätze:
Korrekturen der Schreiber, z.B. 11ra, 65vb, 100rb, 136ra, 169vb, 200vb. Durchgehend Korrekturen und Annotationen von der Hand Ludwig Zellers, 1r–10va alle Überschriften, 127va texterschliessende Marginalien, 38r, 51va, 56v, 133ra, 184v etwas längere Nachträge. 65ra–72rb Handweiser. 117r "Libellus penitentialis Ioanis de Deo, doctore decretorum Hispano, scriptore saeculi XIII.", 17./18. Jh.

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Estermann, Melchior: Die Stiftsschule von Bero-Münster, ihr und der Stift Einfluss auf die geistige Bildung der Umgebung. Ein Kulturbild seit der Gründung der Stift bis auf unsere Tage urkundlich dargestellt, Luzern 1876, S. 15
  • Kopp, Carl Alois: Die Stiftsbibliothek von Beromünster. Historisch-bibliographische Skizze. II. Die Manuskripte und ältesten Druckwerke, Luzern 1904, S. 17
  • Bruckner, Albert: Scriptoria medii aevi Helvetica. Bd. 9, Schreibschulen der Diözese Konstanz. Stadt und Landschaft Luzern, Genf 1964, S. 29f.
  • Büchler-Mattmann, Helene: Das Stift Beromünster im Spätmittelalter, 1313–1500. Beiträge zur Sozial- und Kulturgeschichte, Beromünster 1976, S. 123, 165f., 169
  • Scarpatetti, Beat Matthias von (Hrsg.): Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550. Bd. 2, Dietikon-Zürich 1983, Nr. 86
  • Janner, Sara / Jurot, Romain / Weber, Dorothea: Die handschriftliche Ueberlieferung der Werke des heiligen Augustinus. Bd. IX/1: Schweiz, Wien 2001, S. 71f.
Repertorien:
  • Stegmüller, Repertorium biblicum Nr. 9763
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 291
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp. 771
  • Bloomfield, Incipits Nr. 548
  • Bloomfield, Incipits Nr. 4387
  • Bloomfield, Incipits Nr. 4419
  • Bloomfield, Incipits Nr. 3835
  • Stegmüller, Repertorium biblicum Nr. 2446
  • Walther, Carmina Nr. 6145
  • Bloomfield, Incipits Nr. 238

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; Juni 2017; HAN-Katalogisierungsregeln; Katalogisierung Projekt Beromünster; Führer/Mangold

Identifikatoren

Systemnummer:
991170524099005501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000335436DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170524099005501
  • (41SLSP_UBS)9972439338405504
Quelle: