Consuetudines OCist

Kurzformat

Consuetudines OCist / Zweites Drittel des 13. Jahrhunderts
1 Band (115 Blätter) : 19 x 14 cm - Pergament
  • Aarau, KB AG, AKB MsWettQ 5

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170516269305501
005 20240312034614.0
008 191129q12331266xx 00| | lat d
019 |a Rekatalogisierungsgrad teil  |5 HAN 
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 HAN/11.11.2020/bmt 
035 |a (HAN)000356268DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170516269305501 
035 |a (41SLSP_ABN)999067690308281  |9 (41SLSP_ABN)999067690308281 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a q  |c 1233  |e 1266 
245 1 0 |a Consuetudines OCist 
264 0 |c Zweites Drittel des 13. Jahrhunderts 
300 |a 1 Band (115 Blätter)  |c 19 x 14 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
340 |a Pergament 
510 4 |a Bretscher-Gisiger, Charlotte / Gamper, Rudolf. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters Wettingen. Katalog der mittelalterlichen Handschriften in Aarau, Laufenburg, Lenzburg, Rheinfelden und Zofingen. - Dietikon, 2009, S. 170-173 
510 4 |a Schönherr, Alfons. - Handschriftenkatalog der Aargauischen Kantonsbibliothek. Manuskript. Bd. 2: Die Handschriften der Abtei Wettingen. - 1953-1957, Nr. 16 
546 |a Lateinisch 
561 |a Zisterziensisch nach dem Inhalt. Schönherr, Kulturgeschichtliches, identifiziert die Hs. mit dem "liber usuum" in der Bücherliste des Johannes von Strassburg. Der dort aufgeführte "liber usuum" stammt von der Hand des Berthold von St. Gallen und bildete einen Teil des Sammelbandes, den Johannes von Strassburg unter den von ihm selbst geschriebenen Bänden an erster Stelle aufführt: "In primis Hugonis tractatum Invisibilia Dei cum apollogetico beati Bernardi et sermonibus X misticis et moralibus valde bonis, que sunt alligata et connexa minoribus sancti Bernardi, quos Bertoldus, sacerdos et monachus dictus de sancto Gallo, una cum libro de diligendo Deo et regula beati Benedicti et libro usuum id est ordine scripsit". Bruckner bezweifelt die Identifikation zu Recht. Besitzer: Im 18. Jh. Wettingen OCist, vgl. Einband. 1r und 109v Stempel in Rot "Kantonsbibliothek", 19. Jh.; 106r Stempel "Kantonsbibliothek Aargau", 19.-20. Jh. 
563 |a Halblederband, 18. Jh., Pappdeckel mit Buntpapier bezogen. Spiegel- und Vorsatzblätter (I-III, IV-VI) Papier. Brauner Lederrücken mit Goldprägung und rotem Titelschild "Rituale Cisterciens[e]", 18. Jh., die darunter stehende Wettinger Bibliotheksignatur, nach Schönherr Q.V.4, von späteren Papierschildern verdeckt. Restauriert 2016; Restaurierungsprotokoll vorhanden 
581 |a Bruckner, Albert. - Scriptoria medii aevi Helvetica, Bd. 7: Schreibschulen der Diözese Konstanz. Aargauische Gotteshäuser. - Genf 1955, S. 99 und 103f. 
581 |a Schönherr, Alfons. - Kulturgeschichtliches aus dem alten Wettingen. Aus der Werkstatt des Aarauer Handschriftenkatalogs. - Zürich 1955, S. 22f. 
581 |a Leclercq, Jean. -Manuscrits Cisterciens dans diverses bibliothèques, in: Analecta Sacri Ordinis Cisterciensis 11 (1955), S. 144 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c November 2019  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |i Rekat teil nach Bretscher/Gamper (2009)  |k Rudolf Gamper 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 3 1 |g Ir-IIIv  |t leer 
596 3 0 |g 1r-65r  |t Ecclesiastica officia  |i // re ad hoc convenienti subnixa[m] ... - ... Hec ad biberes. Largitor omnium bonorum etc. Kap. 22,14-23,30, 3v >De numero collectarum ad missas< [Kap. 38,1-8, 5r] // missa que pro presenti defuncto debeat intermitti. >Quomodo conventus agat se ad missas< [Kap. 55,28-121, 13]  |s Vor 1r fehlen zwei Lagen, Kap. 24-37 wurden nicht abgeschrieben, nach 4v fehlen zwei Lagen. Textverlust  |v Ecclesiastica officia. Gebräuchebuch der Zisterzienser aus dem 12. Jahrhundert, hrsg. v. Hermann M. Herzog und Johannes Müller, Langwaden 2003, S. 114-124, 146, 214-470 
596 3 0 |g 65r-79r  |t Instituta generalis capituli  |i >Super instituta generalis capituli apud Cistercium<. In carta caritatis inter cetera continentur quod singulis annis semel conveniant omnes abbates cenobiorum ... [Capitula 1-90. 67v Text:] >Quo in loco construenda sint cenobia<. In civitatibus, castellis, villis nulla nostra construenda sunt cenobia ... - ... 79r >De lumine oratorii<. Lampadem tam die quam nocte ardente[m] in oratorio qui voluerit et potuerit habeat.  |v Waddell, Chrysogonus. - Narrative and legislative texts form early Cîteaux (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 9, 1999), S. 319-366  |v Waddell, Chrysogonus. - Statues from the Cistercian General Chapter. Latin Text with English Notes and Commentary (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 12, 2002), S. 532-562 ohne Kap. 30, 33, 36 und 37 
596 3 0 |g 79r-85r  |t Usus conversorum  |i [Prolog:] >Incipit prologus in ordine conversorum<. Dum constet super animas fratrum laicorum ... [80r Text:] >Qualiter se habeant fratres in grangiis<. Nam [statt Tam] ad vigilias quam a[d] horas diei faciant orationes suas sicut monachi ... - ... >Quod super evangelia non iurent<. Conversis nostris super ewangelia iurare non licet  |s Capitula 1-23  |v Waddell, Chrysogonus. - Cistercian Lay Brothers. Twelfth-Century Usages with related texts (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 10, 2000), S. 55-77 
596 3 0 |g 85r-v  |t Commemorationes sanctorum per totum annum  |i >Qualiter agantur commemorationes sanctorum per totum annum<. In die sancti Stephani commemoratio natalis domini in laudibus. Antiphona Genuit puerpera ...  |s Entspricht weitgehend unten, 103v-104r 
596 3 0 |g 85v  |t Medizinische Rezepte (Nachtrag)  |i Der an den handen sürren han der neme salz und saiphun und swebel ...  |s Gegen Krätze an den Händen und Fingernägeln 
596 3 0 |g 86r-v  |t Passio Decem milium martyrum  |i Passio et memoria sanctorum Decem milium martirum inter quos duo precelsi meriti fuerunt quorum unus vocabatur Marcus et alter Alexander veneratur et colitur x° kal. Iulii [22. 6.] ... - ... percepturi premia regni celorum. Amen.  |v Vgl. Société des Bollandistes (Ed.). - Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae latinitatis, 2 Bde. - Brüssel 1898-1901 (BHL), Nr. 24h 
596 3 0 |g 87r  |t Institutio quomodo cantare et psallere debeamus  |r Ps.-Bernardus Claraevallensis  |i Venerabilis pater noster beatus Bernardus abbas Clarevallis precipit monachis hanc formam canendi ... - ... in festivis diebus. >Hanc formam in publico ponendam generale censuit capitulum<.  |v Waddell, Chrysogonus. - A Plea for the Institutio Sancti Bernardi quomodo cantare et psallere debeamus, in: Saint Bernard of Clairvaux. Studies Commemorating the Eighth Centenary of His Canonization. Cistercian Studies 28 (1977), S. 187f., Varianten der Hs. unter der Sigle A, zur Hs. S. 186  |v Meyer, Christian. - The Theory of Music, Bd. 6 (RISM, Serie B), München 2003, S. 699 
596 3 0 |g 87r-98v  |t Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis  |i Missa de sancta Maria cum duobus ministris et Gloria in excelsis ... - ... visitator taxet numerum personarum quem transgredi non licebit  |s Sammlung von Beschlüssen des Generalkapitels 1187-1228, Wortlaut teilweise stark abweichend  |v 87r Canivez, Josephus-Maria. - Statuta capitulorum generalium Ordinis Cisterciensis, Bd. 1ff., Louvain 1933-1941, Bd. 2, 1221:1-6, 8-13, 15, 16; 1222:1, 41, 11, 13; 6-8; 1223:3-5, 7, 8, 16, 11-13, 1, 9; 1228:14, 5; 90v Waddell, Chrysogonus. - Statues from the Cistercian General Chapter. Latin Text with English Notes and Commentary (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 12, 2002), S. 177-188, Prep. Comm. 4-17; 92v Waddell, Statues, 1191:12, 1188:14, 9, 2; 1193,1, 11; 1190:59; 1192:3, 6; 1194:5, 7, 4; 1187:2; 1195:23, 20, 40, 35, 6, 37, 52, 31, 39, 17, 19, 24, 11, 16, 13, 12, 25, 28; 1196:57, 59, 62, 63; 97r Canivez, Statuta Capitulorum, Bd. 1, 1218:3, 71, 9; 1219:12 und weitere Erlasse 
596 3 0 |g 98v-102v  |t Carta caritatis posterior  |i [Prolog] >Super cartam caritatis<. Antequam abbatie Cistercienses florere inciperent dominus Stephanus abbas et fratres sui ... [Text:] >Incipit carta caritatis<. Quia unius veri regis et domini et magistri ... - ... previsum fuerit celebrabitur  |v Waddell, Chrysogonus. - Narrative and legislative texts form early Cîteaux (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 9, 1999), S. 381-385 
596 3 0 |g 102v  |t Medizinische Rezepte  |i Gegen Kopfweh, Ohren- und Augenschmerzen, Nasenbluten und Zahnweh. Ube dir dc houbet we tůt nim die rose blůmen und lege sü in ein glasevaz zů öle ...  |s Nachtrag, von der gleichen Hand wie 106v  |v Schnell, Bernhard. - Neues zur Medizingeschichte des 13. Jahrhunderts, in: Forschungen, Editionen und Materialien zur deutschen Literatur und Sprache des Mittelalters und der Frühen Neuzeit, hrsg.v. Rudolf Bentzinger, Ulrich-Dieter Oppitz und Jürgen Wolf. - Stuttgart 2013, S. 439-451 
596 3 0 |g 103r  |t Officium octavae nativitatis BMV  |i Octava beate Marie fiat in hunc modum: Privatis diebus per octavam beate virginis dicatur in primo nocturno antiphona Fons ortorum ...  |v Huot, François. - L’Antiphonaire cistercien au XIIe siècle d’après les manuscrits de la Maigrauge, in: Zeitschrift für Schweizerische Kirchengeschichte 65 (1971), S. 302-414, hier S. 375, Anm. 116 
596 3 0 |g 103v  |t Commemorationes BMV per circulum anni  |i Quibus temporibus commemoratio sancte Marie intermitatur: In vigilia natalis domini ad laudes usque in crastinum Epiphanie ...  |v Waddell, Narrative and legislative texts, S. 367f. 
596 3 0 |g 103v-104r  |t Commemorationes sanctorum per totum annum  |i >Commemorationes sanctorum per circulum anni<. In die sancti Stephani commemoratio natalis domini in laudibus. Antiphona Genuit puerpera ...  |s Entspricht weitgehend oben, 85r-v 
596 3 0 |g 104r  |t De anniversariis  |i iii° idus Ianuarii anniversarium episcoporum et abbatum quod stando fiat ...  |s Namentlich erwähnt sind Papst Honorius III. († 1227; 18. 3.), König Richard I. († 1199; terica feria post octavam Pasche), König Philipp II. Augustus († 1223; 14. 7.) und König Ludwig VIII. († 1226; 7. 11.)  |v Vgl. Lucet, Bernard. -Les codifications cisterciennes de 1237 et de 1257. - Paris 1977, S. 224 
596 3 0 |g 104v -106r Libellus diffinitionum. Distinctio 15. >Incipit xvcima distinctio que agit de monialibus. De monialibus ordini non associandis<. [N]ulla monasteria monialium sub nomine vel iurisdictione nostri ordinis de cetero construantur vel ordini associentur ... - ... penam denunicet a capitulo prefinitam  |s Aus der Kodifikation von 1237  |v Lucet, Les codifications7, S. 349-353, linke Spalte, S. 356, rechte Spalte 
596 3 0 |g 106r  |t Sechs Gnaden der Eucharistie (Nachtrag)  |i Swer hute enphahet unsirn herren als ze rehte als er sol der gewinnit sehs ginade. Du erste ginade du bringit den menschin me denne ub es zwetzic iare heti gevastit ze wazzir und ze brote ... - ... Du sehte gnade ist ez wirt hohe erhohit an tuginden. 
596 3 0 |g 106v  |t Medizinische Rezepte  |i Gegen Zahn- und Halsweh, Brust-, Rücken- und Bauchschmerzen sowie Feigwarzen. Dis ist ze dem zanswerden gůt: Nim ilininun und süt si mit waszer und mit dem wazzer soltu du die zene emzige wæschen ...  |s Nachtrag, Fortsetzung von 102v  |v Schnell, Neues zur Medizingeschichte, S. 439-451 
596 3 0 |g 107r-108v  |t Denotatio accentuum secundum usum Cisterciensium  |i Hec nomina secundum usum Cisterciensium accentata licet in quibusdam accentibus a ratione dissentiant analogie ... Dicamus itaque usqûe modo, aliquo môdo ... - ... Lapidicînis. Donûm. Arbatîs  |v Leclercq, Jean. - Textes Cisterciens dans des bibliothèques d’Allemagne, in: Analecta Sacri Ordinis Cisterciensis 7 (1951), S. 69 zitiert das Initium der vorliegenden Hs. 
596 3 0 |g 108v-109v  |t De confessione  |i Notandum quod iiii(or) sunt necessaria ad veram confessionem: quod sit amara, festina, integra et frequens. Signa autem amaritudinis sunt verecundia, humilitas, lacrime, fortitudo, obedientia ... - ... eras serus et similes //  |s Schluss fehlt 
596 3 1 |g IVr-VIv  |t leer 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Der an den handen sürren han der neme salz und saiphun und swebel  |2 han-A1 
690 |a Hec nomina secundum usum Cisterciensium accentata licet in quibusdam accentibus a ratione dissentiant analogiae  |2 han-A1 
690 |a Notandum quod iiiior sunt necessaria ad veram confessionem: quod sit amara, festina, integra et frequens  |2 han-A1 
690 |a Swer hute enphahet unsirn herren als ze rehte als er sol der gewinnit sehs ginade  |2 han-A1 
690 |a Ube dir dc houbet we tůt nim die rose blůmen und lege sü in ein glasevaz zů öle  |2 han-A1 
690 |a Bibliotheca hagiogr. Latina Nr. 24h  |2 han-A4 
700 0 |a Bernard  |c Clairvaux, Abt, Heiliger  |d 1090-1153  |0 (DE-588)118509810  |e Verfasser  |4 aut 
852 4 |b AKB  |c AKBHA  |j AKB MsWettQ 5  |9 (41SLSP_ABN)999067690308281 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c AKBHA  |p 70  |j AKB MsWettQ 5  |b AKB  |9 (41SLSP_ABN)999067690308281 
986 |a (41SLSP_ABN)999067690308281  |9 (41SLSP_ABN)999067690308281 

Basisinformationen

Signatur:
  • Aarau, KB AG, AKB MsWettQ 5
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Titel:
Consuetudines OCist
Entstehungsangaben:
Zweites Drittel des 13. Jahrhunderts
Entstehungszeit (normiert):
1233 - 1266
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (115 Blätter); 19 x 14 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Pergament

Sucheinstiege

Person:
Formschlagwort:

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [Ir-IIIv]. leer
  • [1r-65r]. Ecclesiastica officia. // re ad hoc convenienti subnixa[m] ... - ... Hec ad biberes. Largitor omnium bonorum etc. Kap. 22,14-23,30, 3v >De numero collectarum ad missas< [Kap. 38,1-8, 5r] // missa que pro presenti defuncto debeat intermitti. >Quomodo conventus agat se ad missas< [Kap. 55,28-121, 13]. Vor 1r fehlen zwei Lagen, Kap. 24-37 wurden nicht abgeschrieben, nach 4v fehlen zwei Lagen. Textverlust. Ecclesiastica officia. Gebräuchebuch der Zisterzienser aus dem 12. Jahrhundert, hrsg. v. Hermann M. Herzog und Johannes Müller, Langwaden 2003, S. 114-124, 146, 214-470
  • [65r-79r]. Instituta generalis capituli. >Super instituta generalis capituli apud Cistercium<. In carta caritatis inter cetera continentur quod singulis annis semel conveniant omnes abbates cenobiorum ... [Capitula 1-90. 67v Text:] >Quo in loco construenda sint cenobia<. In civitatibus, castellis, villis nulla nostra construenda sunt cenobia ... - ... 79r >De lumine oratorii<. Lampadem tam die quam nocte ardente[m] in oratorio qui voluerit et potuerit habeat.. Waddell, Chrysogonus. - Narrative and legislative texts form early Cîteaux (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 9, 1999), S. 319-366. Waddell, Chrysogonus. - Statues from the Cistercian General Chapter. Latin Text with English Notes and Commentary (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 12, 2002), S. 532-562 ohne Kap. 30, 33, 36 und 37
  • [79r-85r]. Usus conversorum. [Prolog:] >Incipit prologus in ordine conversorum<. Dum constet super animas fratrum laicorum ... [80r Text:] >Qualiter se habeant fratres in grangiis<. Nam [statt Tam] ad vigilias quam a[d] horas diei faciant orationes suas sicut monachi ... - ... >Quod super evangelia non iurent<. Conversis nostris super ewangelia iurare non licet. Capitula 1-23. Waddell, Chrysogonus. - Cistercian Lay Brothers. Twelfth-Century Usages with related texts (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 10, 2000), S. 55-77
  • [85r-v]. Commemorationes sanctorum per totum annum. >Qualiter agantur commemorationes sanctorum per totum annum<. In die sancti Stephani commemoratio natalis domini in laudibus. Antiphona Genuit puerpera .... Entspricht weitgehend unten, 103v-104r
  • [85v]. Medizinische Rezepte (Nachtrag). Der an den handen sürren han der neme salz und saiphun und swebel .... Gegen Krätze an den Händen und Fingernägeln
  • [86r-v]. Passio Decem milium martyrum. Passio et memoria sanctorum Decem milium martirum inter quos duo precelsi meriti fuerunt quorum unus vocabatur Marcus et alter Alexander veneratur et colitur x° kal. Iulii [22. 6.] ... - ... percepturi premia regni celorum. Amen.. Vgl. Société des Bollandistes (Ed.). - Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae latinitatis, 2 Bde. - Brüssel 1898-1901 (BHL), Nr. 24h
  • [87r]. Institutio quomodo cantare et psallere debeamus. Ps.-Bernardus Claraevallensis. Venerabilis pater noster beatus Bernardus abbas Clarevallis precipit monachis hanc formam canendi ... - ... in festivis diebus. >Hanc formam in publico ponendam generale censuit capitulum<.. Waddell, Chrysogonus. - A Plea for the Institutio Sancti Bernardi quomodo cantare et psallere debeamus, in: Saint Bernard of Clairvaux. Studies Commemorating the Eighth Centenary of His Canonization. Cistercian Studies 28 (1977), S. 187f., Varianten der Hs. unter der Sigle A, zur Hs. S. 186. Meyer, Christian. - The Theory of Music, Bd. 6 (RISM, Serie B), München 2003, S. 699
  • [87r-98v]. Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis. Missa de sancta Maria cum duobus ministris et Gloria in excelsis ... - ... visitator taxet numerum personarum quem transgredi non licebit. Sammlung von Beschlüssen des Generalkapitels 1187-1228, Wortlaut teilweise stark abweichend. 87r Canivez, Josephus-Maria. - Statuta capitulorum generalium Ordinis Cisterciensis, Bd. 1ff., Louvain 1933-1941, Bd. 2, 1221:1-6, 8-13, 15, 16; 1222:1, 41, 11, 13; 6-8; 1223:3-5, 7, 8, 16, 11-13, 1, 9; 1228:14, 5; 90v Waddell, Chrysogonus. - Statues from the Cistercian General Chapter. Latin Text with English Notes and Commentary (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 12, 2002), S. 177-188, Prep. Comm. 4-17; 92v Waddell, Statues, 1191:12, 1188:14, 9, 2; 1193,1, 11; 1190:59; 1192:3, 6; 1194:5, 7, 4; 1187:2; 1195:23, 20, 40, 35, 6, 37, 52, 31, 39, 17, 19, 24, 11, 16, 13, 12, 25, 28; 1196:57, 59, 62, 63; 97r Canivez, Statuta Capitulorum, Bd. 1, 1218:3, 71, 9; 1219:12 und weitere Erlasse
  • [98v-102v]. Carta caritatis posterior. [Prolog] >Super cartam caritatis<. Antequam abbatie Cistercienses florere inciperent dominus Stephanus abbas et fratres sui ... [Text:] >Incipit carta caritatis<. Quia unius veri regis et domini et magistri ... - ... previsum fuerit celebrabitur. Waddell, Chrysogonus. - Narrative and legislative texts form early Cîteaux (Cîteaux: Commentarii Cistercienses, Studia et Documenta 9, 1999), S. 381-385
  • [102v]. Medizinische Rezepte. Gegen Kopfweh, Ohren- und Augenschmerzen, Nasenbluten und Zahnweh. Ube dir dc houbet we tůt nim die rose blůmen und lege sü in ein glasevaz zů öle .... Nachtrag, von der gleichen Hand wie 106v. Schnell, Bernhard. - Neues zur Medizingeschichte des 13. Jahrhunderts, in: Forschungen, Editionen und Materialien zur deutschen Literatur und Sprache des Mittelalters und der Frühen Neuzeit, hrsg.v. Rudolf Bentzinger, Ulrich-Dieter Oppitz und Jürgen Wolf. - Stuttgart 2013, S. 439-451
  • [103r]. Officium octavae nativitatis BMV. Octava beate Marie fiat in hunc modum: Privatis diebus per octavam beate virginis dicatur in primo nocturno antiphona Fons ortorum .... Huot, François. - L’Antiphonaire cistercien au XIIe siècle d’après les manuscrits de la Maigrauge, in: Zeitschrift für Schweizerische Kirchengeschichte 65 (1971), S. 302-414, hier S. 375, Anm. 116
  • [103v]. Commemorationes BMV per circulum anni. Quibus temporibus commemoratio sancte Marie intermitatur: In vigilia natalis domini ad laudes usque in crastinum Epiphanie .... Waddell, Narrative and legislative texts, S. 367f.
  • [103v-104r]. Commemorationes sanctorum per totum annum. >Commemorationes sanctorum per circulum anni<. In die sancti Stephani commemoratio natalis domini in laudibus. Antiphona Genuit puerpera .... Entspricht weitgehend oben, 85r-v
  • [104r]. De anniversariis. iii° idus Ianuarii anniversarium episcoporum et abbatum quod stando fiat .... Namentlich erwähnt sind Papst Honorius III. († 1227; 18. 3.), König Richard I. († 1199; terica feria post octavam Pasche), König Philipp II. Augustus († 1223; 14. 7.) und König Ludwig VIII. († 1226; 7. 11.). Vgl. Lucet, Bernard. -Les codifications cisterciennes de 1237 et de 1257. - Paris 1977, S. 224
  • [104v -106r Libellus diffinitionum. Distinctio 15. >Incipit xvcima distinctio que agit de monialibus. De monialibus ordini non associandis<. [N]ulla monasteria monialium sub nomine vel iurisdictione nostri ordinis de cetero construantur vel ordini associentur ... - ... penam denunicet a capitulo prefinitam]. Aus der Kodifikation von 1237. Lucet, Les codifications7, S. 349-353, linke Spalte, S. 356, rechte Spalte
  • [106r]. Sechs Gnaden der Eucharistie (Nachtrag). Swer hute enphahet unsirn herren als ze rehte als er sol der gewinnit sehs ginade. Du erste ginade du bringit den menschin me denne ub es zwetzic iare heti gevastit ze wazzir und ze brote ... - ... Du sehte gnade ist ez wirt hohe erhohit an tuginden.
  • [106v]. Medizinische Rezepte. Gegen Zahn- und Halsweh, Brust-, Rücken- und Bauchschmerzen sowie Feigwarzen. Dis ist ze dem zanswerden gůt: Nim ilininun und süt si mit waszer und mit dem wazzer soltu du die zene emzige wæschen .... Nachtrag, Fortsetzung von 102v. Schnell, Neues zur Medizingeschichte, S. 439-451
  • [107r-108v]. Denotatio accentuum secundum usum Cisterciensium. Hec nomina secundum usum Cisterciensium accentata licet in quibusdam accentibus a ratione dissentiant analogie ... Dicamus itaque usqûe modo, aliquo môdo ... - ... Lapidicînis. Donûm. Arbatîs. Leclercq, Jean. - Textes Cisterciens dans des bibliothèques d’Allemagne, in: Analecta Sacri Ordinis Cisterciensis 7 (1951), S. 69 zitiert das Initium der vorliegenden Hs.
  • [108v-109v]. De confessione. Notandum quod iiii(or) sunt necessaria ad veram confessionem: quod sit amara, festina, integra et frequens. Signa autem amaritudinis sunt verecundia, humilitas, lacrime, fortitudo, obedientia ... - ... eras serus et similes //. Schluss fehlt
  • [IVr-VIv]. leer
Initien:
  • Der an den handen sürren han der neme salz und saiphun und swebel
  • Hec nomina secundum usum Cisterciensium accentata licet in quibusdam accentibus a ratione dissentiant analogiae
  • Notandum quod iiiior sunt necessaria ad veram confessionem: quod sit amara, festina, integra et frequens
  • Swer hute enphahet unsirn herren als ze rehte als er sol der gewinnit sehs ginade
  • Ube dir dc houbet we tůt nim die rose blůmen und lege sü in ein glasevaz zů öle

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
Zisterziensisch nach dem Inhalt. Schönherr, Kulturgeschichtliches, identifiziert die Hs. mit dem "liber usuum" in der Bücherliste des Johannes von Strassburg. Der dort aufgeführte "liber usuum" stammt von der Hand des Berthold von St. Gallen und bildete einen Teil des Sammelbandes, den Johannes von Strassburg unter den von ihm selbst geschriebenen Bänden an erster Stelle aufführt: "In primis Hugonis tractatum Invisibilia Dei cum apollogetico beati Bernardi et sermonibus X misticis et moralibus valde bonis, que sunt alligata et connexa minoribus sancti Bernardi, quos Bertoldus, sacerdos et monachus dictus de sancto Gallo, una cum libro de diligendo Deo et regula beati Benedicti et libro usuum id est ordine scripsit". Bruckner bezweifelt die Identifikation zu Recht. Besitzer: Im 18. Jh. Wettingen OCist, vgl. Einband. 1r und 109v Stempel in Rot "Kantonsbibliothek", 19. Jh.; 106r Stempel "Kantonsbibliothek Aargau", 19.-20. Jh.

Einband

Einband:
Halblederband, 18. Jh., Pappdeckel mit Buntpapier bezogen. Spiegel- und Vorsatzblätter (I-III, IV-VI) Papier. Brauner Lederrücken mit Goldprägung und rotem Titelschild "Rituale Cisterciens[e]", 18. Jh., die darunter stehende Wettinger Bibliotheksignatur, nach Schönherr Q.V.4, von späteren Papierschildern verdeckt. Restauriert 2016; Restaurierungsprotokoll vorhanden

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Bretscher-Gisiger, Charlotte / Gamper, Rudolf. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters Wettingen. Katalog der mittelalterlichen Handschriften in Aarau, Laufenburg, Lenzburg, Rheinfelden und Zofingen. - Dietikon, 2009, S. 170-173
  • Schönherr, Alfons. - Handschriftenkatalog der Aargauischen Kantonsbibliothek. Manuskript. Bd. 2: Die Handschriften der Abtei Wettingen. - 1953-1957, Nr. 16
Literatur:
  • Bruckner, Albert. - Scriptoria medii aevi Helvetica, Bd. 7: Schreibschulen der Diözese Konstanz. Aargauische Gotteshäuser. - Genf 1955, S. 99 und 103f.
  • Schönherr, Alfons. - Kulturgeschichtliches aus dem alten Wettingen. Aus der Werkstatt des Aarauer Handschriftenkatalogs. - Zürich 1955, S. 22f.
  • Leclercq, Jean. -Manuscrits Cisterciens dans diverses bibliothèques, in: Analecta Sacri Ordinis Cisterciensis 11 (1955), S. 144
Repertorien:
  • Bibliotheca hagiogr. Latina Nr. 24h

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; November 2019; HAN-Katalogisierungsregeln; Rekat teil nach Bretscher/Gamper (2009); Rudolf Gamper
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170516269305501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000356268DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170516269305501
  • (41SLSP_ABN)999067690308281
Quelle: