Bonaventura; Marquard von Lindau; Sermones

Johannes Bonaventura, Kardinal, Heiliger
Kurzformat

Bonaventura; Marquard von Lindau; Sermones / Gelnhausen
1 Band (202 Blätter) : 20 x 14–14,5 cm - Papier
  • Luzern, ZHB, Msc.35.4

LEADER 00000ntmaa2200000 c 4500
001 991170351639305501
005 20240312023448.0
007 cr#|||||||||||
008 180306m14531454gw 00| | lat d
019 |a Rekatalogisierungsgrad voll  |5 HAN 
019 |a Exemplarspezifische Aufnahme, gesperrt für Veränderungen und das Anhängen von Signaturen.  |5 CH-ZuSLS RZS / 11102023 / wiga 
024 7 |a 10.5076/e-codices-zhl-0035-4  |2 doi 
035 |a (HAN)000330415DSV05 
035 |a (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351639305501 
035 |a (41SLSP_RZS)9914249303805505  |9 (41SLSP_RZS)9914249303805505 
040 |a CH-001880-7  |b ger  |e HAN-Katalogisierungsregeln 
046 |a m  |c 1453  |e 1454 
100 1 |a Johannes Bonaventura  |c Kardinal, Heiliger  |d 1221-1274  |4 aut  |0 (DE-588)118513176 
245 1 0 |a Bonaventura; Marquard von Lindau; Sermones 
264 |a Gelnhausen 
300 |a 1 Band (202 Blätter)  |c 20 x 14–14,5 cm 
336 |b txt  |2 rdacontent 
337 |b n  |2 rdamedia 
337 |b c  |2 rdamedia 
338 |b nc  |2 rdacarrier 
338 |b cr  |2 rdacarrier 
340 |a Papier 
510 4 |a Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S. 160-165 
546 |a Lateinisch 
546 |a Deutsch 
561 |a 96r–164v sind mehrfach Predigten datiert: Gelnhausen 1453 und 1454, z. B. 130v "Gelnhusen 1454, 153r 1453" De sancto Francisco patre nostro Gelnhusen", 162r "In festo sanctorum Fabiani et Sebastiani martyrum [20. Januar] predicavi anno domini m° 454 in Gelnhusen", zahlreiche weitere nicht chronologisch geordnete Datierungen. 8r "1453, 92r 1454 post letare" [31. März]; die Datierungen der Wasserzeichen stimmen damit überein. 192rb nennt sich ein Frater Cristianus, der wohl mit dem Schreiber des Textes 185ra–192vb, dem "Cristianus" 117v und dem socius vester 137v identisch ist. 
561 |a Im vorderen Spiegel Exlibris "Bibliothecae FF. Minorum S. Francisci Conv. Lucernae ad S. Mariam in Augia", 2r "Fratrum Minorum Conventus Sancti Francisci Lucernae", 17. Jh., Stempel 1 "Cantonsbibliotheck Luzern", 19. Jh. 
563 |a Mit hellem, auf dem Vorderdeckel fast vollständig, auf dem Hinterdeckel zum Teil abgerissenem Leder bezogene Holzdeckel, 15./16. Jh. Weisse Kapitale. Buchblock beschnitten, z. T. mit Textverlust. Spiegelblatt vorne Fragment einer theologischen Pergamenthandschrift, 14. Jh., Spiegelblatt hinten Pergamenturkunde einer Eigentumsübertragung in Gelnhausen, datiert 23. Juni 1400, in deutscher Sprache. In den Fälzen Pergamentfragmente von zwei Brevieren, 14. Jh. Im hinteren Deckel Reste einer nach vorne greifenden Langriemenschliessen, im Vorderdeckel ein Befestigungsstift. Ehemals Catenatus, Loch und Rostspuren der Kettenklammer am oberen Rand des Rückdeckels. Im vorderen Spiegel Exlibris des Franziskanerklosters Luzern (Wegmann, Exlibris, Nr. 4534). Rücken mit braunem, schwarz gesprenkeltem Papier geflickt, 18. Jh., Titelschild Sermones festiv[i] 
581 |a Bücher-Verzeichniss der Kantons-Bibliothek in Luzern. - Luzern, 1836, Bd. 3, S. 164, Nr. 172 
581 |a Das alte Bistum Basel / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1971 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 12), S. 57 
581 |a Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 / Beat M. von Scarpatetti u. a. (Bearb.). - 3 Bde. - Dietikon-Zürich, 1977-1991, Bd. 2, Nr. 482 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |f HAN-Katalogisierungsregeln 
583 1 |b Verzeichnung=Description=Inventaire  |c 2023  |i Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold  |f HAN-Katalogisierungsregeln  |k wiga 
583 1 |a Erschliessungsniveau Normalniveau 
596 3 1 |g 1r  |t Am oberen Rand: Gelnhusen ; am unteren Rand auf dem Kopf stehend: libellus bene conceptus. 1. Der clagen vorbegriffen (?) 
596 3 1 |g 1v  |t leer 
596 3 0 |g 2r-66v  |t Commentaria in libros II – IV sententiarum Petri Lombardi  |r Bonaventura ¨  |i [Auszug] . [Q]ueritur utrum minores angeli peccaverunt peccato superbie … – … Queritur utrum innovabuntur elementa. Omnia elementa secundum substanciam remanebunt … similiter et forme substanciales. >Et sic est finis<  |s 50v leer. Gegenüber der Ausg. Sancti BONAVENTURAE Commentaria in quatuor libros sententiarum magistri Petri Lombardi, Bd. 2–4, Quaracchi 1885–1889 sind die vorhandenen Quaestiones z. T. umgestellt und meist auf die Conclusio verkürzt  |v Stegmüller, Friedrich. - Repertorium commentariorum in «Sententias» Petri Lombardi. -2 Bde. - Würzburg, 1947, 111 
596 3 1 |g 67r-73v  |t leer 
596 3 0 |g 74r-91v  |t De arca Noe  |r Marquard von Lindau  |i Fac tibi archam de lignis levigatis, Gen 6o co. Karissimi mei quam felix forem qui in presenti temporis decursu tam periculoso et funesto archam firmam contra diluvium inundans haberet … – … ut placeat tibi casus peccati ut melior fias sciens quia utrum resurgas vel non certus non es. Terciam racionem [Bricht ab]  |v Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 5056  |v Palmer, Nigel F. - Artikel Marquard von Lindau. iI: Verfasserlexikon², Bd. 6 (1987), Sp. 109f. (Hs. erwähnt) 
596 3 0 |g 92r  |t Abstractum-Glossar  |i [Buchstabe A, 26 Lemmata] >1454 post letare<. Abstractum, abgezogen oder abgescheiden oder gefriget. Accidens, ein zůwal eins vesen des schins … – … Architechtus, werckmeister //. [Bricht ab]  |v Illig, Kurt. - Artikel Abstractum-Glossar. - in: Verfasserlexikon2, Bd. 1 (1978), Sp. 20–22  |v Hänger, Heinrich. - Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500. - Berlin, 1972, nicht erwähnt 
596 3 0 |g 92v-93r  |t Materiae sermonum  |i >Merito patimur quia peccavimus … (Gen 42,21)<. Venerabilis Hugo sic inquit: Creatura sequitur creatorem … >Doctorum flos inclitus Augustinus beatus<. Christus Iesus paupertatem assumpsit sed divicias non amisit … >Accipite spiritum sanctum (Io 20,22)<. Christus in hec loquitur verba … [93r >Mirabilia fecit in celo et in terra. Psalmus (Dn 6,27)<. Mirabilia operatus deus est in celestibus corporibus … [Von anderer Hand] Doctor gloriosus beatus Augustinus in hec verba prorupit. O homo si honorem … >Augustinus praesul inclitus in hec verba prorupit<. Nulla malicia in celum ascendet … 
596 3 0 |g 93v  |t De hierarchia angelorum. Ierarchia sicut diffinitur: ierarchia est rerum sacrarum et racionabilium ordinata potestas in subditis retinens dominatum … sub deo triplex est autem ierarchia: supercelestis, celestis et subcelestis …  |s Entspricht teilweise Sancti Bonaventurae Commentaria in quatuor libros sententiarum magistri Petri Lombardi, Bd. 2, Quaracchi 1885, Dist. 9.1.1, S. 238, 240. Anschliessend: Spuma boni vini in medio stat, in ymargine [sic] pravi …  |v Walther, Carmina 18561, und weitere Notizen 
596 3 1 |g 94r-94v  |t leer 
596 3 0 |g 95r-103r  |t Sermones  |i [H]ortamur vos … (2 Cor 6,1). Apostolus non ingratus … proposui illam regnis et sedibus et divicias [Bricht ab, 95v leer]. [96r] >1454<. [H]ortamur vos … (2 Cor 6,1). Apostolus non ingratus de gracia quam accepit sicut ipse ait: Gracia dei sum id quod sum … 98r [G]audium erit in celo … (Lk 15,7). Nota quod dominus in tantum desiderat penitenciam peccatoris quod nullius hominis desiderium … 99v  |v SCHNEYER, Bd. 4, S. 379, Nr. 11, mit anderem Schluss. 100r >1454<  |v SCHNEYER, Bd. 3, S. 315, Nr. 279. >1454<. Ave gracia plena et cetera (Lk 1,28). In verbis istis commendatur beata virgo ut purissima propter omnis mali absenciam, ibi ave … 103r Ave gracia plena (Lk 1,28). Haec salutacio angeli fidelissima et vera est, non falsa vel irrisora sicut quorundam fuit … 
596 3 0 |g 103r-104r  |t Indulgentiae pro ordine fratrum minorum conventualium  |i >1454<. Hec sunt indulgencie summorum pontificum pro ordine fratrum minorum conventualium, Alexandri, Innocencii, Clementis, Nycolai, Bonifacii. Alexander 4us dedit indulgenciam lxxx dierum … – … et 40 anni dies venialium, 4or centenarii, 4or karene  |s Ablässe der folgenden Päpste: Alexander IV., Innozenz IV., Clemens IV., Urban IV., Nikolaus IV. und Bonifatius IV. 
596 3 0 |g 104r–107r  |t Sermo  |i >1454<. Ductus est Ihesus in desertum (Mt 4,1). Hec dominica vocatur xla et incipit hodie …  |v Schneyer, Bd. 4, S. 54, Nr. 64, mit anderem Schluss. 
596 3 0 |g 107r  |t Rezept [Nachtrag] >Wilt du lim machen< Nim kessteig und lauss den herten und wen er gehertet ist so rib in uff einem ribissen klein … 
596 3 0 |g 107v–126r  |t Sermones  |i Ductus est Ihesus (Mt 4,1). Secundum Gregorium plus movent exempla quam verba, ideo volentes alios ad bonam virtutem deducere … 109v >Sermo ad religiosos (?)<. Domine bonum est … (Mt 17,4). Voluit dominus facere sicut caupo qui ad hoc ut emptorem alliciat concedit ei de vino quod vult vendere …  |v 112r Schneyer, Bd. 4, S. 55, Nr. 81, mit anderem Schluss  |v 13r Schneyer, 1350–1500, Petrus Christiani OM, 176. [114v] >Sermo de passione domini<. Christus assistens pontifex et cetera (Hbr 9,11). Quare dicatur Christus pontifex, nota secundum hystoriam tripliciter peccabantur in lege, scilicet per superbiam, per ignoranciam et per fragilitatem … Amen … Cristianus. [117v] >Sermo de communione in cena domini<. [C]um dilexisset suos … (Io 13,1). Hodierne festivitatis magne tres sunt partes principales, scilicet eucharistie tradicio, pedum ablucio, predicacio sive instructio … [121r] >Item Francisci<. [E]cce ego video … (Dn 3,92). Verba sunt Nabuchodonosor de pueris quos vidit in camino ignis … [123r] >In dedicacione sancte die iudicii<. Venit enim filius hominis … (Lc 19,10). Duplex est adventus domini, primus in mundum per misericordiam, secundus in iudicium per iusticiam … 
596 3 0 |g 126r  |t Materiae sermonis  |i [Nachtrag] Christus Iesus perfectus deus et perfectus homo … Non venit peccatores condempnare sed omnes salvos facere, 1 Thi (1 Ti 1,15). Non venit animas peccatorum perdere sed salvare, Lucas ix (Lc 9,24) …  |s Weitere Belege zum gleichen Thema 
596 3 0 |g 126v  |t Versus de mulieribus  |i [Nachtrag] Fuge cetum feminarum, namque status omnis harum, prava dat stipendia …  |v Walther, Carmina 6944. 
596 3 0 |g 127r–140r  |t Sermones  |i >1454 Gelnhusen<. Nemini quicquam debeatis … (Rm 13,8). Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo, extata anima tua, extatis viribus tuis … [129r] >1454<. [V]enite ad me … (Mt 11,28). Si Christus vocaret nos ad se sequendum et amicos optimos relinquere nos iuberet, certe facere deberemus … [130v] >Gelnhusen 1454<. [M]ulti sunt vocati … (Mt 22,14). Verbum istud est verbum timoris pariter et amoris, in quo duo notantur … [133v > De sancto Valentino episcopo et martyre 1454 Gelnhusen<  |v Schneyer, Bd. 5, S. 389, Nr. 201, mit anderem Schluss. 134r >Dominica in lxxa 1454 in Gelnhusen<  |v Schneyer, Bd. 4, S. 53, Nr. 51, mit anderem Schluss. 135r >1454 Gelnhusen<. [J]udith ingressa … (Idt 9,1). Nota hystoriam a principio, Nabuchodonosor superbus significat diabolum … 137v am Schluss, von gleicher Hand: … Amen. Socius vester schripsit, Gretli Nieuscharli unn Anli Halwillerli unn alli guotti frundschafftt die ich han mitter keptt. Amen. 138r Convertimini ad me … (Ioel 2,12). Sicut tenetur homo decimam dare de rebus predialibus, ita etiam de tempore unum … 
596 3 0 |g 140r  |t Materiae sermonis  |i >1454 Gelnhusen<. Elegit eum dominus. In laudis preconium incliti apostoli Mathie … Dominus elegit viros iustos … Ipse enim elegit innocentes …  |s Weitere Belege zum gleichen Thema 
596 3 0 |g 140v–157v  |t Sermones  |i >1454 Gelnhusen<. Auctor in libris de causis dicit quod prima causa influit bonitatem suam … – … Gracia dei electus sum id quod sum Ia Cor 15 (I Cor 15, 10)  |s SCHneyer, 1350–1500, Conradus (Johannes) Gritsch OM, 116. >1454 Gelnhusen Mathie apostolo<. Notabile: Ecce relinqui[m]us omnia et secuti sumus te (Mt 19,27). Felix est qui deo est similius, deus autem nullo exteriori est indigens … hoc est in vulgare: Ess ist nit gnůg das man die creatur abscheid an der habung, me man můss oͧch setzen und abscheiden si uss der begird … (Wilhelm Wackernagel, Altdeutsche Predigten und Gebete aus Handschriften, Basel 1876, S. 164f., aus Basel, Universitätsbibliothek, B XI 10; vgl. auch A XI 68, 64r). Summa libertas est in personis divinis, spiritus sanctus est tercia persona in divinis, unn ist verpflicht mit dem vatter unde mit dem sun … 141r Salutate Mariam (Rm 16,6). Frequens et devota salutacio continuare et augere amiciciam graciamque ampliorem inpetrare solet … 148r Ave Maria. Ieronymus in sermone de assumpcione virginis. Omne bonum ad quod conditus fuerat homo perdidit in Adam (vgl. PL 159, Sp. 307) … 148v >De eodem<. [O]rietur stella ex Iacob … (Nm 24,17). Sicut deus fecit in principio mundi ad illuminacionem corporum luminaria quedam in potestatem diei, quedam in potestatem noctis … 150v >De eodem<. Qui creavit me … (Sir 24,12). Verbum istud secundum spirituales intellectus potest diversis satis congrue convenire … 152r >Item de passione domini<. [R]ecordare paupertatis … (Lam 3,19). Nota quod paupertas Christi fuit quattuor in rerum penuria, scilicet quantum ad victum et vestitum et hospicium, item in honore … 153r >1453 De sancto Francisco patre nostro Gelnhusen<. Vidi alterum angelum … (Apc 7,2). Originaliter sunt scripta et in laudis preconium sanctissimi patris nostri Francisci fundatoris nostre sacre religionis propalata pro introductione verbi huius … Vidi etc. (Apc 7,2). Si contigit a remotis aliquid videre vel propter magnitudinem hoc est vel altitudinem … Aleksander Horowski, Repertorium sermonum latinorum medii aevi ad laudem sancti Francisci Assisiensis, Rom 2013, S. 234 (Nr. 0975). 153v Nota quod pater beati patris nostri sancti Francisci vocabatur Petrus Bernardonis mater vero eius in Christo dilecta domina Pica. >Gelnhusen 1454<. Stipendia peccati mors … (Rm 6,23). Item nemo potest duobus dominis servire (Mt 6,24). Nemo libenter serviret tali domino qui post longum servicium servientem sibi occideret … 155r–v leer. 156r >Anno domini mo 4o l 3< Cuius est ymago haec … (Mt 22,20). Originaliter verba proposita Mathei 22 et transumptione in ewangelio dominicali sicut scripta labente homine aliquo genere moralis peccati tria contingunt … 
596 3 1 |g 158r  |t leer 
596 3 0 |g 158v–159r  |t Materiae sermonum  |i >De sancto Andrea apostolo 1453<, durchgestrichen. Unde spiritus sanctus volens trinitati edificare turrim ad inhabitandum (nach Lc 14,28). Sapientia edificavit sibi domum et excidit septem columpnas (Prv 9,1) quia facit //. Bricht ab. 159r >In die nativitatis Christi 53<. In signum gaudii multa signa tempore dominice nativitatis claruerunt, nam in oriente tres soles apparuerunt et paulatim in unum corpus solare redacti sunt …  |v Rasolofoarimanana, Jean Désiré. - Une interpolation dans un sermon de Noël de Luca de Bitonto, OMin. survenue au cours de la tradition manuscrite. In: Archivum Franciscanum historicum 95 (2002), S. 198–200 (Schneyer, Bd. 1, S. 51, Nr. 22). 
596 3 0 |g 159r–163v  |t Sermones  |i >In festo prothomartyris Stephani sancti<. Stephanus plenus gracia … (Act 6,8), originaliter Actuum vii. Pro introductione verbi huius sumo diffinicionem gracie …, anschliessend Nachtrag 160r Anshelmus in suis oracionibus de sancto Stephano inquit quod tanta cordis mundicia vixit adhuc … [160v] >1453 De sancto Iohanne ewangelista<. Hic est discipulus … (Io 21,7). Multa et plura miracula propter ipsum faciebat … >1454 Dominica post epiphaniam<. Ihesus proficiebat … (Lc 2,52). Proficiebat apud homines ut nos doceret proficere apud nos metipsos … [162r] >In festo sanctorum beati Fabiani et Sebastiani martyrum predicavi anno domini mo 454 in Gelnhusen< [163v] >In festo purificationis virginis gloriose 1454<. Bernardum cupientes invenire gratiam queramus eius inventricem Mariam. Ortus conclusus … (Ct 4,12). Beata virgo dicitur ortus conclusus. Unde nomen quod in divina scriptura legitur deduci sera videlicet corporis et anime …  |v 162r, Schneyer, Bd. 1, S. 490, Nr. 237, mit anderem Schluss. 
596 3 0 |g 164r–v  |t Quaestio  |i Queritur an possibile sit invenire deum in hoc mundo … [164v] >De sancto Iohanne ewangelista 1453<  |s über dem Text, durchgestrichen] 
596 3 0 |g 165r  |t Bernardus super assumptione BMV  |i [Exzerpte] Ingressus est ad eam puto in secretarium pudici cubiculi, ubi illa fortassis clausa super se ostio orabat in abscondito  |v Bernardus Claraevallensis, Opera, Bd. 4, S. 36, 53, 315; Bd. 5, S. 273, 279. Am Schluss: Ipsa enim ostendit filio suo pectus et ubera, filius patri latus et vulnera, ibi nulla poterit esse repulsa ubi tot sunt caritatis insignia. 
596 3 0 |g 165v  |t Materiae sermonum  |i >Ieronimus in sermone de assumptione virginis<. Omne bonum ad quod conditus est homo perdidit in Adam … >Alexander Nekam super Cantica libro x capitulo 6to<. Nota, inquid, vita beate virginis ascensus fuit…  |v Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 159, Sp. 307. 
596 3 0 |g 165v  |t Versus  |i Eterne rex altissime pius deprecanti, robur crucis gratissime infer postulanti …  |s 7 Verse, anschliessend Nomen tuum magnifice rex pater inclite, sowie Walther Proverbia 25286. 
596 3 0 |g 166r  |t Sermo [Fragment]  |s Dominus dabit vobis signum. Ecce virgo concipiet … (Is 7,14). Originaliter Ysaije vii recitative autem in lectione lecta loco epistolae. Reverendissimi patres et domini, excedit multumque supereminet humanam eloquii facultatem prefacti signi magnitudinem …  |v Schneyer, 1350–1500, Konzilspredigten 242 
596 3 0 |g 166v–167r  |t Materiae sermonum. O viri eroyci doctores … bacularii providi flosculis sciencie ornati … Iuxta dictum Salomonis [Ecl 1,8] omnis res sit difficilis et quis valet ipsas explicare … Cum magnitudinem actus conspicio, cum tantorum dominorum celeberrimorum cetum intueor, tacendi itaque quam fandi mallem …  |s Textwiederholungen und Streichungen, am oberen Rand beschnitten 
596 3 0 |g 167r–168v  |t Sermo de trinitate  |s Mit Texteinschüben: Ps.-Ovidius, Boethius, Petrus Riga. >Sermo ad clerum< Vobis expedit … (Io 11,50). Transcripcione ac recitacione autem in ewangelio hodierno. Si radii mentales in verbulum propositum inciderint, aperte clarebit … Primo dico quod ubi est trinitas indivisa, unitas trina visa … Ovidius inclitus philosophus ac poeta purpureus qui in fine sui libri de vetula … in hiis verbis est professus: Confiteor quod dicta fides quam plurima ponit … sed quidam de philosophis qui pauca loquenti  |v Klopsch, Paul Klopsch. - Pseudo-Ovidius De vetula. Untersuchungen und Tex. - Leiden, 1967, S. 275, Buch 3, Verse 711–722. Bricht ab, Fortsetzung 175r. 
596 3 0 |g 169r–171r  |t Dialogus Salomonis et Marcolfi  |s Teil 1 – Teil 2, Kap. 3. Auszug. >Nota de Salomone< Cum rex Salomon staret super solium David …–… et bozam vacce super ollam posui ne de lacte dulcedo evanesceret.  |v Salomon et Marcolfus, hrsg. v. Walter Benary, Heidelberg 1914 (Sammlung mittellateinischer Texte 8), S. 1, 3, 6–11, 13–22, 24–26. Michael Curschmann, Artikel Dialogus Salomonis et Marcolfi. - In: Verfasserlexikon², Bd. 2, Sp. 80–86. 
596 3 0 |g 171r–172v  |t Versus  |i Quondam fuit factum festus …  |s Meyer, Wilhelm. - Quondam fuit factus festus: ein Gedicht in Spottlatein. In: Nachrichten von der königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Philologisch-historische Klasse, Berlin 1908, S. 412–419, Strophen 1–4, 6–8, 10–15, 31f., 19, 17, 33, 21, Canon dixit ad priore, de te dicere peiore …, 28, Tu es unum garcione …, Ego sum de bonis gentes …, 57, 54, Tu es unus ebriosus …, 48, 62, Prior tunc verecundabat …, Abbas dixit ad priore, non plus volumus rumore …, Abbas stetit sub caminum … Walther, Carmina 16347. 
596 3 1 |g 173r–174v  |t leer 
596 3 0 |g 175r–178r  |t Sermo de trinitate  |s Fortsetzung von 168v; magna subesse suis voluerunt pondera dictis …–… 175v nemo placere potest et ad ipsum nemo venire  |v Klopsch, Pseudo-Ovidius De vetula. Untersuchungen und Text, Leiden 1967, S. 275, Buch 3, Verse 723–764 
596 3 0 |g 178v  |t Vincentius super reliquiis sancti Johannis Baptistae. Exzerpte. >Notule< In 2ᵃ parte Speculi historialis libro xv capitulo xxxii. De malis factis sub Iuliano et reliquiis sancti Iohannis baptiste.  |s Ergänzungen von der Hand des Schreibers an den beschnittenen Rändern z. T. unleserlich  |v In Sebastia Iohannis Baptiste sepulcrum apperuerunt … Vincentius Bellovacensis, Bibliotheca mundi seu Speculi maioris, Douai 1624, Bd. 4, S. 228, 269, 552–553, 708. 
596 3 0 |g 179r–185r  |t Sermo de passione Jesu Christi  |i >Incipit passio domini nostri Ihesu Christi per fratrem Uůlrichum ex diversis collecta libris … anno mo cccc 53<, durchgestrichen. Tristis est anima mea … (Mt 26,38). Karissimi Christi fideles de more laudabili et consuetudine pro impetracione gracie predicatores solent in principio sermonum ad piissimam Mariam quae est vas omnis gratie … – … et cum venisset ad montem oliveti qui fuit in medio itineris versus Bethaniam, ibi per aliquam [Bricht ab] 
596 3 0 |g 185ra–192vb  |t Vita beatae Mariae et Salvatoris rhythmica  |i [Buch 3. Auszug] >De planctu et dolore et tribulacione quam passa est Maria cum vidit filium suum crucifigi<. O Iesu mater presens erat et intuebatur, cum suus unigenitus sic cruciebatur … – … Mori tue tribue matri dolorose  |v VIita beate Virginis Marie et Salvatoris Rthythmica. -Hrsg. v. Adolf Vögtlin, Tübingen 1888, Verse 5004–5099, 4096–5003, 5100–5807, 5938–5979  |s 190v leer. 192rb Frater Cristianus sociorum (?), in Rot 
596 3 0 |g 192vb  |t Schreibervers. Reverende pater lector socius schripsit, ach got wie fro ich was do ich schreip deo gracias. Schriptum est totum, infunde, detis in potum  |v vgl. Colophons, Bd. 6, Nr. 21039 
596 3 0 |g 193r  |t Calendarium diaeteticum  |i [Januar – Februar] Ianuarius incipit in circumcisione domini et terminatur duobus diebus ante purificationem, interim hoc serva, de optimo vino vel potu calicem ieiunus bibe, sanguinem non minuas … In iano clario [sic] calidisque cibis potiaris …  |v Renzi, Salvatore de - Collectio Salernitana, Bd. 5, Neapel 1859, S. 4, Vers 95, 97–99  |v Walther, Carmina 8953  |v Keil, Gundolf. - Artikel In Iano claris - In: Verfasserlexikon2, Bd. 4 (1983), Sp. 373f. Februarius incipit in vigilia purificationis alme virginis Marie et terminatur sex diebus post Mathei apostoli, interim sanguinem de pollice minue … – … cervisiam bibe in balneo  |v Lindgren, Agi. - Das Utrechter Arzneibuch. - Stockholm, 1977, S. 77, Abschn. 179 (In ianuario de optimo vino bibe …) und 180 (In februario sanguinem minue …)  |v Thorndike/Kibre, Incipits, Sp. 683f. 
596 3 1 |g 193v –202v  |t leer 
596 0 |a Bl. 2–13, 169/174: Mühlrad, ähnlich Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 122910 (1461); Bl. 14–84, 154–163: Traube, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 128980 (1454) und ähnlich 129210 (1453), Bl. 62–93 Ochsenkopf, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 74858 (1455) und 74900 (1450); Bl. 95–138, 166–202: Ochsenkopf, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 75441 (1452) und vereinzelt ähnlich 76555 (1452), 76595 (1451); Bl. 142–151 Krone, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 50092 (1450). 
596 0 |b (VI+1)¹³ + 4 VI⁶¹ + (VI-1)⁷² + VI⁸⁴ + V⁹⁴ + VI¹⁰⁶ + IV¹¹⁴ + VI¹²⁶ + VII¹⁴⁰ + 2 VI¹⁶⁴ + (IV+III)¹⁷⁸ + 2 VI²⁰² , Bl. 1 Einzelblatt, nach Bl. 70 ein Blatt herausgerissen. Bl. 169–174 in die Textfolge Bl. 165–168, 175–178 eingefügt. Bl. 1 durch Verklebung mit dem Spiegel beschädigt. 13v–114v Reklamanten 
596 0 |c Alte Foliierung 2–43. clxii (161); neuere Foliierung 1–202 
596 1 |a Rubriziert, vereinzelt rote Überschriften und Zeilenfüllungen  |f Inschrift Nazarenus rex Iudeorum  |3 104r 
596 1 |a Rote Paragraphenzeichen  |3 38v–66v 
596 1 |b Wenige rote Lombarden, z. T. Raum für ein- bis zweizeilige Majuskeln ausgespart, nicht ausgeführt 
596 1 |b Einfache 7zeilige Initiale in Rot und Blau, mit schwarzen Abläufen aus Knollenblättern, auf rot-schwarzem Quadratmustergrund; am Schaft der Initiale zerrt ein mit der Feder gezeichneter Hund  |3 74r 
596 1 |c Zwei rote Schemazeichnungen der Arche Noah  |3 81v 
596 1 |d Begrenzung des Schriftraumes mit Stift, Schriftraum 14–18 x 10–12, 185r–192v zweispaltig (5–6), 28–49 Zeilen 
596 1 |e Jüngere gotische Buchkursive, meist mit Schleifen, von zahlreichen Händen, Händewechsel z. B. 93r, 140v/141r, 182r/182v; von je einer Hand 2r–66v, 74r–91v, 185r–192v 
596 1 |f Zahlreiche Streichungen, z. T. in Rot  |3 5v, 75r, 129v, 179r 
596 1 |f Wenige Korrekturen von der Hand der Schreiber  |3 54r, 92v, 189vb 
596 1 |f Marginalien, z. B. 117r, 138r, 156v, 179r–184v, sowie 127v mediante sunder mittell, 167r debilis schwach, kranck 
655 7 |a Handschrift  |2 gnd-content 
690 |a Walther, Carmina Nr. 18561  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 6944  |2 han-A4 
690 |a Walther, Carmina Nr. 16347  |2 han-A4 
690 |a Walther, Proverbia Nr. 25286  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 1, S. 51 Nr. 22  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 3, S. 315 Nr. 279  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 4, S. 379 Nr. 11  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 4, S. 53 Nr. 51  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 4, S. 54 Nr. 64  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 5, S. 389 Nr. 201  |2 han-A4 
690 |a Schneyer, Repertorium 1350-1500, Konzilspredigten 242  |2 han-A4 
690 |a Thorndike/Kibre, Incipits Sp.683f.  |2 han-A4 
700 0 |a Marquard  |c von Lindau  |d 1320-1392  |0 (DE-588)118578081  |e Verfasser  |4 aut 
710 2 |a Kloster Sankt Maria in der Au  |0 (DE-588)4256372-0  |e Früherer Eigentümer  |4 fmo 
710 |a Kloster Sankt Maria in der Au  |b Bibliothek  |0 (DE-588)1086090640  |4 fmo 
751 |a Gelnhausen  |0 (DE-588)4019945-9 
852 4 |b LUZHB  |c ZBTRK  |9 (41SLSP_RZS)9914249303805505 
856 4 1 |u https://www.e-codices.unifr.ch/de/searchresult/list/one/zhl/0035-4  |z e-codices (Digitalisat) 
856 4 8 |u https://e-codices.ch/loris/zhl/zhl-0035-4/zhl-0035-4_002r.jp2  |z Thumbnail e-codices 
900 |f HANcollect_this handschrift 
900 |a HANunikat 
910 |c Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung. 
949 |c ZBTRK  |p 12  |j Msc.35.4  |b LUZHB  |9 (41SLSP_RZS)9914249303805505 
986 |a (41SLSP_RZS)9914249303805505  |9 (41SLSP_RZS)9914249303805505 

Basisinformationen

Signatur:
  • Luzern, ZHB, Msc.35.4
Ressourcentyp:
Buchhandschrift
Digitalisat:
Titel:
Bonaventura; Marquard von Lindau; Sermones
Entstehungszeit (normiert):
1453 - 1454
Physische Beschreibung:
  • 1 Band (202 Blätter); 20 x 14–14,5 cm
Physische Beschaffenheit:
  • Papier

Sucheinstiege

Körperschaft:
Ort (normiert):
Ort:
Formschlagwort:

Inhalt und innere Ordnung

Inhalt:
  • [1r]. Am oberen Rand: Gelnhusen ; am unteren Rand auf dem Kopf stehend: libellus bene conceptus. 1. Der clagen vorbegriffen (?)
  • [1v]. leer
  • [2r-66v]. Commentaria in libros II – IV sententiarum Petri Lombardi. Bonaventura ¨. [Auszug] . [Q]ueritur utrum minores angeli peccaverunt peccato superbie … – … Queritur utrum innovabuntur elementa. Omnia elementa secundum substanciam remanebunt … similiter et forme substanciales. >Et sic est finis<. 50v leer. Gegenüber der Ausg. Sancti BONAVENTURAE Commentaria in quatuor libros sententiarum magistri Petri Lombardi, Bd. 2–4, Quaracchi 1885–1889 sind die vorhandenen Quaestiones z. T. umgestellt und meist auf die Conclusio verkürzt. Stegmüller, Friedrich. - Repertorium commentariorum in «Sententias» Petri Lombardi. -2 Bde. - Würzburg, 1947, 111
  • [67r-73v]. leer
  • [74r-91v]. De arca Noe. Marquard von Lindau. Fac tibi archam de lignis levigatis, Gen 6o co. Karissimi mei quam felix forem qui in presenti temporis decursu tam periculoso et funesto archam firmam contra diluvium inundans haberet … – … ut placeat tibi casus peccati ut melior fias sciens quia utrum resurgas vel non certus non es. Terciam racionem [Bricht ab]. Stegmüller, Friedrich. - Repertorium biblicum medii aevi. - 11 Bde. - Madrid, 1950-1981, 5056. Palmer, Nigel F. - Artikel Marquard von Lindau. iI: Verfasserlexikon², Bd. 6 (1987), Sp. 109f. (Hs. erwähnt)
  • [92r]. Abstractum-Glossar. [Buchstabe A, 26 Lemmata] >1454 post letare<. Abstractum, abgezogen oder abgescheiden oder gefriget. Accidens, ein zůwal eins vesen des schins … – … Architechtus, werckmeister //. [Bricht ab]. Illig, Kurt. - Artikel Abstractum-Glossar. - in: Verfasserlexikon2, Bd. 1 (1978), Sp. 20–22. Hänger, Heinrich. - Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500. - Berlin, 1972, nicht erwähnt
  • [92v-93r]. Materiae sermonum. >Merito patimur quia peccavimus … (Gen 42,21)<. Venerabilis Hugo sic inquit: Creatura sequitur creatorem … >Doctorum flos inclitus Augustinus beatus<. Christus Iesus paupertatem assumpsit sed divicias non amisit … >Accipite spiritum sanctum (Io 20,22)<. Christus in hec loquitur verba … [93r >Mirabilia fecit in celo et in terra. Psalmus (Dn 6,27)<. Mirabilia operatus deus est in celestibus corporibus … [Von anderer Hand] Doctor gloriosus beatus Augustinus in hec verba prorupit. O homo si honorem … >Augustinus praesul inclitus in hec verba prorupit<. Nulla malicia in celum ascendet …
  • [93v]. De hierarchia angelorum. Ierarchia sicut diffinitur: ierarchia est rerum sacrarum et racionabilium ordinata potestas in subditis retinens dominatum … sub deo triplex est autem ierarchia: supercelestis, celestis et subcelestis …. Entspricht teilweise Sancti Bonaventurae Commentaria in quatuor libros sententiarum magistri Petri Lombardi, Bd. 2, Quaracchi 1885, Dist. 9.1.1, S. 238, 240. Anschliessend: Spuma boni vini in medio stat, in ymargine [sic] pravi …. Walther, Carmina 18561, und weitere Notizen
  • [94r-94v]. leer
  • [95r-103r]. Sermones. [H]ortamur vos … (2 Cor 6,1). Apostolus non ingratus … proposui illam regnis et sedibus et divicias [Bricht ab, 95v leer]. [96r] >1454<. [H]ortamur vos … (2 Cor 6,1). Apostolus non ingratus de gracia quam accepit sicut ipse ait: Gracia dei sum id quod sum … 98r [G]audium erit in celo … (Lk 15,7). Nota quod dominus in tantum desiderat penitenciam peccatoris quod nullius hominis desiderium … 99v. SCHNEYER, Bd. 4, S. 379, Nr. 11, mit anderem Schluss. 100r >1454<. SCHNEYER, Bd. 3, S. 315, Nr. 279. >1454<. Ave gracia plena et cetera (Lk 1,28). In verbis istis commendatur beata virgo ut purissima propter omnis mali absenciam, ibi ave … 103r Ave gracia plena (Lk 1,28). Haec salutacio angeli fidelissima et vera est, non falsa vel irrisora sicut quorundam fuit …
  • [103r-104r]. Indulgentiae pro ordine fratrum minorum conventualium. >1454<. Hec sunt indulgencie summorum pontificum pro ordine fratrum minorum conventualium, Alexandri, Innocencii, Clementis, Nycolai, Bonifacii. Alexander 4us dedit indulgenciam lxxx dierum … – … et 40 anni dies venialium, 4or centenarii, 4or karene. Ablässe der folgenden Päpste: Alexander IV., Innozenz IV., Clemens IV., Urban IV., Nikolaus IV. und Bonifatius IV.
  • [104r–107r]. Sermo. >1454<. Ductus est Ihesus in desertum (Mt 4,1). Hec dominica vocatur xla et incipit hodie …. Schneyer, Bd. 4, S. 54, Nr. 64, mit anderem Schluss.
  • [107r]. Rezept [Nachtrag] >Wilt du lim machen< Nim kessteig und lauss den herten und wen er gehertet ist so rib in uff einem ribissen klein …
  • [107v–126r]. Sermones. Ductus est Ihesus (Mt 4,1). Secundum Gregorium plus movent exempla quam verba, ideo volentes alios ad bonam virtutem deducere … 109v >Sermo ad religiosos (?)<. Domine bonum est … (Mt 17,4). Voluit dominus facere sicut caupo qui ad hoc ut emptorem alliciat concedit ei de vino quod vult vendere …. 112r Schneyer, Bd. 4, S. 55, Nr. 81, mit anderem Schluss. 13r Schneyer, 1350–1500, Petrus Christiani OM, 176. [114v] >Sermo de passione domini<. Christus assistens pontifex et cetera (Hbr 9,11). Quare dicatur Christus pontifex, nota secundum hystoriam tripliciter peccabantur in lege, scilicet per superbiam, per ignoranciam et per fragilitatem … Amen … Cristianus. [117v] >Sermo de communione in cena domini<. [C]um dilexisset suos … (Io 13,1). Hodierne festivitatis magne tres sunt partes principales, scilicet eucharistie tradicio, pedum ablucio, predicacio sive instructio … [121r] >Item Francisci<. [E]cce ego video … (Dn 3,92). Verba sunt Nabuchodonosor de pueris quos vidit in camino ignis … [123r] >In dedicacione sancte die iudicii<. Venit enim filius hominis … (Lc 19,10). Duplex est adventus domini, primus in mundum per misericordiam, secundus in iudicium per iusticiam …
  • [126r]. Materiae sermonis. [Nachtrag] Christus Iesus perfectus deus et perfectus homo … Non venit peccatores condempnare sed omnes salvos facere, 1 Thi (1 Ti 1,15). Non venit animas peccatorum perdere sed salvare, Lucas ix (Lc 9,24) …. Weitere Belege zum gleichen Thema
  • [126v]. Versus de mulieribus. [Nachtrag] Fuge cetum feminarum, namque status omnis harum, prava dat stipendia …. Walther, Carmina 6944.
  • [127r–140r]. Sermones. >1454 Gelnhusen<. Nemini quicquam debeatis … (Rm 13,8). Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo, extata anima tua, extatis viribus tuis … [129r] >1454<. [V]enite ad me … (Mt 11,28). Si Christus vocaret nos ad se sequendum et amicos optimos relinquere nos iuberet, certe facere deberemus … [130v] >Gelnhusen 1454<. [M]ulti sunt vocati … (Mt 22,14). Verbum istud est verbum timoris pariter et amoris, in quo duo notantur … [133v > De sancto Valentino episcopo et martyre 1454 Gelnhusen<. Schneyer, Bd. 5, S. 389, Nr. 201, mit anderem Schluss. 134r >Dominica in lxxa 1454 in Gelnhusen<. Schneyer, Bd. 4, S. 53, Nr. 51, mit anderem Schluss. 135r >1454 Gelnhusen<. [J]udith ingressa … (Idt 9,1). Nota hystoriam a principio, Nabuchodonosor superbus significat diabolum … 137v am Schluss, von gleicher Hand: … Amen. Socius vester schripsit, Gretli Nieuscharli unn Anli Halwillerli unn alli guotti frundschafftt die ich han mitter keptt. Amen. 138r Convertimini ad me … (Ioel 2,12). Sicut tenetur homo decimam dare de rebus predialibus, ita etiam de tempore unum …
  • [140r]. Materiae sermonis. >1454 Gelnhusen<. Elegit eum dominus. In laudis preconium incliti apostoli Mathie … Dominus elegit viros iustos … Ipse enim elegit innocentes …. Weitere Belege zum gleichen Thema
  • [140v–157v]. Sermones. >1454 Gelnhusen<. Auctor in libris de causis dicit quod prima causa influit bonitatem suam … – … Gracia dei electus sum id quod sum Ia Cor 15 (I Cor 15, 10). SCHneyer, 1350–1500, Conradus (Johannes) Gritsch OM, 116. >1454 Gelnhusen Mathie apostolo<. Notabile: Ecce relinqui[m]us omnia et secuti sumus te (Mt 19,27). Felix est qui deo est similius, deus autem nullo exteriori est indigens … hoc est in vulgare: Ess ist nit gnůg das man die creatur abscheid an der habung, me man můss oͧch setzen und abscheiden si uss der begird … (Wilhelm Wackernagel, Altdeutsche Predigten und Gebete aus Handschriften, Basel 1876, S. 164f., aus Basel, Universitätsbibliothek, B XI 10; vgl. auch A XI 68, 64r). Summa libertas est in personis divinis, spiritus sanctus est tercia persona in divinis, unn ist verpflicht mit dem vatter unde mit dem sun … 141r Salutate Mariam (Rm 16,6). Frequens et devota salutacio continuare et augere amiciciam graciamque ampliorem inpetrare solet … 148r Ave Maria. Ieronymus in sermone de assumpcione virginis. Omne bonum ad quod conditus fuerat homo perdidit in Adam (vgl. PL 159, Sp. 307) … 148v >De eodem<. [O]rietur stella ex Iacob … (Nm 24,17). Sicut deus fecit in principio mundi ad illuminacionem corporum luminaria quedam in potestatem diei, quedam in potestatem noctis … 150v >De eodem<. Qui creavit me … (Sir 24,12). Verbum istud secundum spirituales intellectus potest diversis satis congrue convenire … 152r >Item de passione domini<. [R]ecordare paupertatis … (Lam 3,19). Nota quod paupertas Christi fuit quattuor in rerum penuria, scilicet quantum ad victum et vestitum et hospicium, item in honore … 153r >1453 De sancto Francisco patre nostro Gelnhusen<. Vidi alterum angelum … (Apc 7,2). Originaliter sunt scripta et in laudis preconium sanctissimi patris nostri Francisci fundatoris nostre sacre religionis propalata pro introductione verbi huius … Vidi etc. (Apc 7,2). Si contigit a remotis aliquid videre vel propter magnitudinem hoc est vel altitudinem … Aleksander Horowski, Repertorium sermonum latinorum medii aevi ad laudem sancti Francisci Assisiensis, Rom 2013, S. 234 (Nr. 0975). 153v Nota quod pater beati patris nostri sancti Francisci vocabatur Petrus Bernardonis mater vero eius in Christo dilecta domina Pica. >Gelnhusen 1454<. Stipendia peccati mors … (Rm 6,23). Item nemo potest duobus dominis servire (Mt 6,24). Nemo libenter serviret tali domino qui post longum servicium servientem sibi occideret … 155r–v leer. 156r >Anno domini mo 4o l 3< Cuius est ymago haec … (Mt 22,20). Originaliter verba proposita Mathei 22 et transumptione in ewangelio dominicali sicut scripta labente homine aliquo genere moralis peccati tria contingunt …
  • [158r]. leer
  • [158v–159r]. Materiae sermonum. >De sancto Andrea apostolo 1453<, durchgestrichen. Unde spiritus sanctus volens trinitati edificare turrim ad inhabitandum (nach Lc 14,28). Sapientia edificavit sibi domum et excidit septem columpnas (Prv 9,1) quia facit //. Bricht ab. 159r >In die nativitatis Christi 53<. In signum gaudii multa signa tempore dominice nativitatis claruerunt, nam in oriente tres soles apparuerunt et paulatim in unum corpus solare redacti sunt …. Rasolofoarimanana, Jean Désiré. - Une interpolation dans un sermon de Noël de Luca de Bitonto, OMin. survenue au cours de la tradition manuscrite. In: Archivum Franciscanum historicum 95 (2002), S. 198–200 (Schneyer, Bd. 1, S. 51, Nr. 22).
  • [159r–163v]. Sermones. >In festo prothomartyris Stephani sancti<. Stephanus plenus gracia … (Act 6,8), originaliter Actuum vii. Pro introductione verbi huius sumo diffinicionem gracie …, anschliessend Nachtrag 160r Anshelmus in suis oracionibus de sancto Stephano inquit quod tanta cordis mundicia vixit adhuc … [160v] >1453 De sancto Iohanne ewangelista<. Hic est discipulus … (Io 21,7). Multa et plura miracula propter ipsum faciebat … >1454 Dominica post epiphaniam<. Ihesus proficiebat … (Lc 2,52). Proficiebat apud homines ut nos doceret proficere apud nos metipsos … [162r] >In festo sanctorum beati Fabiani et Sebastiani martyrum predicavi anno domini mo 454 in Gelnhusen< [163v] >In festo purificationis virginis gloriose 1454<. Bernardum cupientes invenire gratiam queramus eius inventricem Mariam. Ortus conclusus … (Ct 4,12). Beata virgo dicitur ortus conclusus. Unde nomen quod in divina scriptura legitur deduci sera videlicet corporis et anime …. 162r, Schneyer, Bd. 1, S. 490, Nr. 237, mit anderem Schluss.
  • [164r–v]. Quaestio. Queritur an possibile sit invenire deum in hoc mundo … [164v] >De sancto Iohanne ewangelista 1453<. über dem Text, durchgestrichen]
  • [165r]. Bernardus super assumptione BMV. [Exzerpte] Ingressus est ad eam puto in secretarium pudici cubiculi, ubi illa fortassis clausa super se ostio orabat in abscondito. Bernardus Claraevallensis, Opera, Bd. 4, S. 36, 53, 315; Bd. 5, S. 273, 279. Am Schluss: Ipsa enim ostendit filio suo pectus et ubera, filius patri latus et vulnera, ibi nulla poterit esse repulsa ubi tot sunt caritatis insignia.
  • [165v]. Materiae sermonum. >Ieronimus in sermone de assumptione virginis<. Omne bonum ad quod conditus est homo perdidit in Adam … >Alexander Nekam super Cantica libro x capitulo 6to<. Nota, inquid, vita beate virginis ascensus fuit…. Patrologiae cursus completus, Series latina / Jacques-Paul Migne (Ed.). - 221 Bde. - Paris, 1844-1864, Bd. 159, Sp. 307.
  • [165v]. Versus. Eterne rex altissime pius deprecanti, robur crucis gratissime infer postulanti …. 7 Verse, anschliessend Nomen tuum magnifice rex pater inclite, sowie Walther Proverbia 25286.
  • [166r]. Sermo [Fragment]. Dominus dabit vobis signum. Ecce virgo concipiet … (Is 7,14). Originaliter Ysaije vii recitative autem in lectione lecta loco epistolae. Reverendissimi patres et domini, excedit multumque supereminet humanam eloquii facultatem prefacti signi magnitudinem …. Schneyer, 1350–1500, Konzilspredigten 242
  • [166v–167r]. Materiae sermonum. O viri eroyci doctores … bacularii providi flosculis sciencie ornati … Iuxta dictum Salomonis [Ecl 1,8] omnis res sit difficilis et quis valet ipsas explicare … Cum magnitudinem actus conspicio, cum tantorum dominorum celeberrimorum cetum intueor, tacendi itaque quam fandi mallem …. Textwiederholungen und Streichungen, am oberen Rand beschnitten
  • [167r–168v]. Sermo de trinitate. Mit Texteinschüben: Ps.-Ovidius, Boethius, Petrus Riga. >Sermo ad clerum< Vobis expedit … (Io 11,50). Transcripcione ac recitacione autem in ewangelio hodierno. Si radii mentales in verbulum propositum inciderint, aperte clarebit … Primo dico quod ubi est trinitas indivisa, unitas trina visa … Ovidius inclitus philosophus ac poeta purpureus qui in fine sui libri de vetula … in hiis verbis est professus: Confiteor quod dicta fides quam plurima ponit … sed quidam de philosophis qui pauca loquenti. Klopsch, Paul Klopsch. - Pseudo-Ovidius De vetula. Untersuchungen und Tex. - Leiden, 1967, S. 275, Buch 3, Verse 711–722. Bricht ab, Fortsetzung 175r.
  • [169r–171r]. Dialogus Salomonis et Marcolfi. Teil 1 – Teil 2, Kap. 3. Auszug. >Nota de Salomone< Cum rex Salomon staret super solium David …–… et bozam vacce super ollam posui ne de lacte dulcedo evanesceret.. Salomon et Marcolfus, hrsg. v. Walter Benary, Heidelberg 1914 (Sammlung mittellateinischer Texte 8), S. 1, 3, 6–11, 13–22, 24–26. Michael Curschmann, Artikel Dialogus Salomonis et Marcolfi. - In: Verfasserlexikon², Bd. 2, Sp. 80–86.
  • [171r–172v]. Versus. Quondam fuit factum festus …. Meyer, Wilhelm. - Quondam fuit factus festus: ein Gedicht in Spottlatein. In: Nachrichten von der königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Philologisch-historische Klasse, Berlin 1908, S. 412–419, Strophen 1–4, 6–8, 10–15, 31f., 19, 17, 33, 21, Canon dixit ad priore, de te dicere peiore …, 28, Tu es unum garcione …, Ego sum de bonis gentes …, 57, 54, Tu es unus ebriosus …, 48, 62, Prior tunc verecundabat …, Abbas dixit ad priore, non plus volumus rumore …, Abbas stetit sub caminum … Walther, Carmina 16347.
  • [173r–174v]. leer
  • [175r–178r]. Sermo de trinitate. Fortsetzung von 168v; magna subesse suis voluerunt pondera dictis …–… 175v nemo placere potest et ad ipsum nemo venire. Klopsch, Pseudo-Ovidius De vetula. Untersuchungen und Text, Leiden 1967, S. 275, Buch 3, Verse 723–764
  • [178v]. Vincentius super reliquiis sancti Johannis Baptistae. Exzerpte. >Notule< In 2ᵃ parte Speculi historialis libro xv capitulo xxxii. De malis factis sub Iuliano et reliquiis sancti Iohannis baptiste.. Ergänzungen von der Hand des Schreibers an den beschnittenen Rändern z. T. unleserlich. In Sebastia Iohannis Baptiste sepulcrum apperuerunt … Vincentius Bellovacensis, Bibliotheca mundi seu Speculi maioris, Douai 1624, Bd. 4, S. 228, 269, 552–553, 708.
  • [179r–185r]. Sermo de passione Jesu Christi. >Incipit passio domini nostri Ihesu Christi per fratrem Uůlrichum ex diversis collecta libris … anno mo cccc 53<, durchgestrichen. Tristis est anima mea … (Mt 26,38). Karissimi Christi fideles de more laudabili et consuetudine pro impetracione gracie predicatores solent in principio sermonum ad piissimam Mariam quae est vas omnis gratie … – … et cum venisset ad montem oliveti qui fuit in medio itineris versus Bethaniam, ibi per aliquam [Bricht ab]
  • [185ra–192vb]. Vita beatae Mariae et Salvatoris rhythmica. [Buch 3. Auszug] >De planctu et dolore et tribulacione quam passa est Maria cum vidit filium suum crucifigi<. O Iesu mater presens erat et intuebatur, cum suus unigenitus sic cruciebatur … – … Mori tue tribue matri dolorose. VIita beate Virginis Marie et Salvatoris Rthythmica. -Hrsg. v. Adolf Vögtlin, Tübingen 1888, Verse 5004–5099, 4096–5003, 5100–5807, 5938–5979. 190v leer. 192rb Frater Cristianus sociorum (?), in Rot
  • [192vb]. Schreibervers. Reverende pater lector socius schripsit, ach got wie fro ich was do ich schreip deo gracias. Schriptum est totum, infunde, detis in potum. vgl. Colophons, Bd. 6, Nr. 21039
  • [193r]. Calendarium diaeteticum. [Januar – Februar] Ianuarius incipit in circumcisione domini et terminatur duobus diebus ante purificationem, interim hoc serva, de optimo vino vel potu calicem ieiunus bibe, sanguinem non minuas … In iano clario [sic] calidisque cibis potiaris …. Renzi, Salvatore de - Collectio Salernitana, Bd. 5, Neapel 1859, S. 4, Vers 95, 97–99. Walther, Carmina 8953. Keil, Gundolf. - Artikel In Iano claris - In: Verfasserlexikon2, Bd. 4 (1983), Sp. 373f. Februarius incipit in vigilia purificationis alme virginis Marie et terminatur sex diebus post Mathei apostoli, interim sanguinem de pollice minue … – … cervisiam bibe in balneo. Lindgren, Agi. - Das Utrechter Arzneibuch. - Stockholm, 1977, S. 77, Abschn. 179 (In ianuario de optimo vino bibe …) und 180 (In februario sanguinem minue …). Thorndike/Kibre, Incipits, Sp. 683f.
  • [193v –202v]. leer

Anmerkungen

Sprache, Schrift:
Lateinisch, Deutsch

Geschichte

Entstehungs-, Besitz- und Sammlungsgeschichte:
96r–164v sind mehrfach Predigten datiert: Gelnhausen 1453 und 1454, z. B. 130v "Gelnhusen 1454, 153r 1453" De sancto Francisco patre nostro Gelnhusen", 162r "In festo sanctorum Fabiani et Sebastiani martyrum [20. Januar] predicavi anno domini m° 454 in Gelnhusen", zahlreiche weitere nicht chronologisch geordnete Datierungen. 8r "1453, 92r 1454 post letare" [31. März]; die Datierungen der Wasserzeichen stimmen damit überein. 192rb nennt sich ein Frater Cristianus, der wohl mit dem Schreiber des Textes 185ra–192vb, dem "Cristianus" 117v und dem socius vester 137v identisch ist.
Im vorderen Spiegel Exlibris "Bibliothecae FF. Minorum S. Francisci Conv. Lucernae ad S. Mariam in Augia", 2r "Fratrum Minorum Conventus Sancti Francisci Lucernae", 17. Jh., Stempel 1 "Cantonsbibliotheck Luzern", 19. Jh.

Einband

Einband:
Mit hellem, auf dem Vorderdeckel fast vollständig, auf dem Hinterdeckel zum Teil abgerissenem Leder bezogene Holzdeckel, 15./16. Jh. Weisse Kapitale. Buchblock beschnitten, z. T. mit Textverlust. Spiegelblatt vorne Fragment einer theologischen Pergamenthandschrift, 14. Jh., Spiegelblatt hinten Pergamenturkunde einer Eigentumsübertragung in Gelnhausen, datiert 23. Juni 1400, in deutscher Sprache. In den Fälzen Pergamentfragmente von zwei Brevieren, 14. Jh. Im hinteren Deckel Reste einer nach vorne greifenden Langriemenschliessen, im Vorderdeckel ein Befestigungsstift. Ehemals Catenatus, Loch und Rostspuren der Kettenklammer am oberen Rand des Rückdeckels. Im vorderen Spiegel Exlibris des Franziskanerklosters Luzern (Wegmann, Exlibris, Nr. 4534). Rücken mit braunem, schwarz gesprenkeltem Papier geflickt, 18. Jh., Titelschild Sermones festiv[i]

Buchblock

Beschreibstoff:
Bl. 2–13, 169/174: Mühlrad, ähnlich Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 122910 (1461); Bl. 14–84, 154–163: Traube, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 128980 (1454) und ähnlich 129210 (1453), Bl. 62–93 Ochsenkopf, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 74858 (1455) und 74900 (1450); Bl. 95–138, 166–202: Ochsenkopf, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 75441 (1452) und vereinzelt ähnlich 76555 (1452), 76595 (1451); Bl. 142–151 Krone, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 50092 (1450).
Lagen:
(VI+1)¹³ + 4 VI⁶¹ + (VI-1)⁷² + VI⁸⁴ + V⁹⁴ + VI¹⁰⁶ + IV¹¹⁴ + VI¹²⁶ + VII¹⁴⁰ + 2 VI¹⁶⁴ + (IV+III)¹⁷⁸ + 2 VI²⁰² , Bl. 1 Einzelblatt, nach Bl. 70 ein Blatt herausgerissen. Bl. 169–174 in die Textfolge Bl. 165–168, 175–178 eingefügt. Bl. 1 durch Verklebung mit dem Spiegel beschädigt. 13v–114v Reklamanten
Zählungen:
Alte Foliierung 2–43. clxii (161); neuere Foliierung 1–202

Ausstattung

Rubrizierungen:
104r: Rubriziert, vereinzelt rote Überschriften und Zeilenfüllungen
38v–66v: Rote Paragraphenzeichen
Initialen:
Wenige rote Lombarden, z. T. Raum für ein- bis zweizeilige Majuskeln ausgespart, nicht ausgeführt
74r: Einfache 7zeilige Initiale in Rot und Blau, mit schwarzen Abläufen aus Knollenblättern, auf rot-schwarzem Quadratmustergrund; am Schaft der Initiale zerrt ein mit der Feder gezeichneter Hund
Miniaturen / Zeichnungen:
81v: Zwei rote Schemazeichnungen der Arche Noah
Einrichtung:
Begrenzung des Schriftraumes mit Stift, Schriftraum 14–18 x 10–12, 185r–192v zweispaltig (5–6), 28–49 Zeilen
Schrift:
Jüngere gotische Buchkursive, meist mit Schleifen, von zahlreichen Händen, Händewechsel z. B. 93r, 140v/141r, 182r/182v; von je einer Hand 2r–66v, 74r–91v, 185r–192v
Zusätze:
104r: Inschrift Nazarenus rex Iudeorum
5v, 75r, 129v, 179r: Zahlreiche Streichungen, z. T. in Rot
54r, 92v, 189vb: Wenige Korrekturen von der Hand der Schreiber
Marginalien, z. B. 117r, 138r, 156v, 179r–184v, sowie 127v mediante sunder mittell, 167r debilis schwach, kranck

Hinweise

Bibliographischer Nachweis:
  • Kamber, Peter; Mangold, Mikkel. - Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern. - Schwabe Verlag, Basel, 2019, S. 160-165
Literatur:
  • Bücher-Verzeichniss der Kantons-Bibliothek in Luzern. - Luzern, 1836, Bd. 3, S. 164, Nr. 172
  • Das alte Bistum Basel / hrsg. und bearb. von A. Bruckner. - Genf, 1971 (Scriptoria medii aevi Helvetica ; Bd. 12), S. 57
  • Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 / Beat M. von Scarpatetti u. a. (Bearb.). - 3 Bde. - Dietikon-Zürich, 1977-1991, Bd. 2, Nr. 482
Repertorien:
  • Walther, Carmina Nr. 18561
  • Walther, Carmina Nr. 6944
  • Walther, Carmina Nr. 16347
  • Walther, Proverbia Nr. 25286
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 1, S. 51 Nr. 22
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 3, S. 315 Nr. 279
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 4, S. 379 Nr. 11
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 4, S. 53 Nr. 51
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 4, S. 54 Nr. 64
  • Schneyer, Repertorium 1150-1350 Bd. 5, S. 389 Nr. 201
  • Schneyer, Repertorium 1350-1500, Konzilspredigten 242
  • Thorndike/Kibre, Incipits Sp.683f.

Zugriffs- und Benutzungsbestimmungen

Urheberrecht Metadaten:
Die Katalogdaten stehen unter der Lizenz CC-BY zur Weiternutzung zur Verfügung.

Bearbeitungsstand

Interne Bearbeitung:
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; HAN-Katalogisierungsregeln
  • Verzeichnung=Description=Inventaire; 2023; Rekatalogisiert nach Kamber/Mangold; HAN-Katalogisierungsregeln; wiga
  • Erschliessungsniveau Normalniveau

Identifikatoren

Systemnummer:
991170351639305501
Andere Systemnummer:
  • (HAN)000330415DSV05
  • (EXLNZ-41SLSP_NETWORK)991170351639305501
  • (41SLSP_RZS)9914249303805505
Digital Object Identifier:
Quelle: